Rijksoverheid
Persconferentie na de MR 18 november 2011
Radio- en TV-tekst | 18-11-2011
Letterlijke tekst van de persconferentie van minister-president Rutte
na afloop van de ministerraad op 18 november 2011.
INLEIDEND STATEMENT
Goedemiddag allemaal. Deze week is veel aandacht uitgegaan naar de
CBS-cijfers over de Nederlandse economie. In het derde kwartaal van het
jaar is de economie op kwartaalbasis met 0,3% gekrompen. Op jaarbasis
is er overigens gelukkig wel groei. Er is in Europa en de wereld veel
economische onrust. Dat zie je ook terug in die cijfers. Die gaat aan
ons eigen land met onze open economie duidelijk niet voorbij. Dat is
eigenlijk ook wel vanzelfsprekend voor een land met zo'n economie, zo
exportgedreven. Het is wel goed om nog eens met elkaar vast te stellen
dat de uitgangspunt van de Nederlandse economie buitengewoon goed is.
De werkloosheid loopt op, maar behoort nog steeds tot de laagste van
Europa. De jeugdwerkloosheid behoort gelukkig nog steeds tot de laagste
van Europa en ook onze financiële positie is vergeleken met landen in
Zuid-Europa natuurlijk, steekt zeer gunstig af. Tegelijkertijd, daar
moeten we ook gewoon niet voor weglopen, we zitten wel met zijn allen
in zwaar weer en we moeten ons dus ook de komende tijd schrap zetten.
Iedereen zal het komend jaar de gevolgen van de crisis gaan voelen. We
zullen moeten knokken om samen sterker uit de crisis te komen. En
daarom is het ook zo belangrijk, juist nu de economische situatie
ongewis is, om zoveel mogelijk koersvast te zijn en zeker ook voor het
kabinet geldt dat wij koersvast zullen blijven en dat betekent
tegelijkertijd ervoor zorgen dat de overheidsfinanciën op orde komen,
maar ook ervoor zorgen dat de banenmotor, de groeimotor weer op gang
komt en dat er banen voor de toekomst worden geschapen. Daar hebben wij
als kabinet ons voor ingezet en daar zullen we ons ook de komende tijd
voor blijven inzetten. Tegen die achtergrond ook het bezoek aan het
Verenigd Koninkrijk van maandag / dinsdag, een combinatie van een
politiek bezoek, maar ook een bedrijfslevenmissie. Gesprekken met
Clegg, gesprekken met Cameron, maar ook heel veel gesprekken in de
financiële sector en met het bedrijfsleven. Daarbij waren aanwezig
dertig bedrijven uit de creatieve industrie, maar er was ook een grote
business round table met vijftien bedrijven, grote ondernemingen, bazen
van grote ondernemingen, samen met Clegg en Lord Green. Politiek was de
missie van belang, omdat we hebben gesproken over het punt dat
Nederland van groot belang acht dat de 27, het Europa van de 27, zoveel
mogelijk intact blijft en dat we dus niet toe bewegen naar een soort
Europa van de 17, de eurolanden. Ja natuurlijk, die moeten af en toe
bij elkaar komen, maar de grote vraagstukken van groei, van de interne
markt, die moeten worden behandeld op het niveau van de 27 en dat heeft
ook een heel inhoudelijke reden, vooral ook een inhoudelijke reden,
namelijk dat de landen in Europa die groei-georiënteerd zijn - dat wil
Nederland ook zijn, dat zijn landen als het Verenigd Koninkrijk,
Zweden, de Baltische Staten, Hongarije, Polen, dat zijn allemaal landen
buiten het eurogebied en je hebt die inspiratie en die visie nodig om
ervoor te zorgen dat Europa niet alleen praat over de problemen met de
schuldencrisis in Zuid-Europa, maar juist ook praat over groei en
toekomst.
Toch hebben we uiteraard vandaag ook moeten stilstaan bij de situatie
van de 17, in het bijzonder de situatie in Griekenland en Italië. In
Athene heeft inmiddels het parlement woensdag met ruime meerderheid het
vertrouwen uitgesproken in de regering-Papademos. In Rome lijkt
eenzelfde politiek akkoord met de nieuwe regering van Monti aanstaande.
Zij zullen beiden zich moeten inzetten om ervoor te zorgen dat niet
alleen de overheidsfinanciën in die landen onder controle komt, maar
dat ze ook de noodzakelijke hervormingen doorvoeren om ervoor te zorgen
dat die economieën in die landen gaan groeien. Dat is een enorme opgave
die ze hebben, een enorme klus en wij zullen vanuit Nederland er alles
aan doen om deze landen aan de afspraken te houden die ze hebben
gemaakt met de rest van Europa.
In de ministerraad hebben we tot slot ook gesproken over de nieuwe
concessie voor het hoofdrailnet en we hebben gesproken over de
arbeidsmigratie uit EU-lidstaten. Aansluitend aan deze persconferentie
zullen achtereenvolgens minister Schultz en minister Kamp over
respectievelijk het hoofdrailnet en de arbeidsmigratie een toelichting
geven op de genomen besluiten.
WESTER
Heeft u in het kabinet gesproken over de aangenomen motie over de
weigerambtenaren?
RUTTE
Nee.
WESTER
Wat u daarmee gaat doen?
RUTTE
Nee.
WESTER
Of die wel of niet wordt uitgevoerd?
RUTTE
Nee, want u weet, het kabinet heeft een advies gevraagd aan de Raad van
State. Dat wachten we nu af. Dus we hebben er vandaag niet over
gesproken.
WESTER
Deze motie wordt gewoon niet uitgevoerd?
RUTTE
Aangenomen Kamermoties komen bij het kabinet in behandeling, maar niet
perse de eerste vrijdag nadat ze zijn aangenomen. Maar we hadden al
besloten als ministerraad om eerst advies te vragen aan de Raad van
State.
WESTER
En tot die tijd blijft de motie onuitgevoerd liggen?
RUTTE
Er zijn heel veel moties die op termijn worden uitgevoerd en waarvan we
eerst advies vragen of nader bestuderen of kijken hoe het zich verhoudt
tot andere moties, dus dat zegt op zichzelf niets.
WESTER
Dan over de financiële situatie. Als je kijkt naar de voorspellingen,
de cijfers en het kabinet wil vasthouden aan de doelstellingen zoals
verwoord in het regeerakkoord, dan kun je bijna niet anders concluderen
dan dat het kabinet volgend jaar voor een opgave komt van mogelijk
nieuwe bezuinigingen. Hervormingen, denkt u daar ook al over na?
RUTTE
We wachten op dat punt de cijfers van het CPB af. We verwachten in
december en begin volgend jaar nadere berichten. De afspraken zijn
duidelijk. Als je meer dan 1% afwijkt van het basispad, dan moeten er
extra maatregelen worden genomen. Dat kan bezuinigen zijn of hervormen
zijn, maar zover is het nog niet. We moeten eerst afwachten wat de
cijfers zijn.
WESTER
Maar nu gaan er steeds meer stemmen op om te zeggen van dan moet er
toch wellicht hervormd worden. Grote operaties, denk aan zekerheid
bieden over de hypotheekrenteaftrek, een nieuw systeem, daar zou nu een
excuus voor zijn. Is daar volgend jaar met u over te praten?
RUTTE
Ik wil eerst - voordat ik überhaupt nadenk over extra maatregelen om de
overheidsfinanciën op orde te brengen - kijken of dat nodig is en dat
zullen we echt moeten afwachten afhankelijk van de uitkomsten van de
CPB-ramingen.
WESTER
En als het nodig is?
RUTTE
Dat is een als dan-vraag. Ik wacht eerst op die CPB-ramingen. Die wacht
ik echt af.
WESTER
Dus u wilt er niets over zeggen?
RUTTE
Ik kan er niets over zeggen omdat we op dit moment flink stimuleren. Er
wordt zo'n zes miljard extra de economie ingepompt op dit moment, omdat
we de stabilisatoren maximaal laten werken. Dat kan maximaal oplopen
tot een vol procent, dus 6 miljard, extra geld de economie in. Dus dat
is voor waar een behoorlijke stimulans voor de economie. Mocht het
daarover heen gaan, dan is de afspraak, dan moeten er extra maatregelen
worden genomen en of dat zo is, dat zal moeten blijken bij de laatste
CPB-ramingen.
WESTER
Maar u ziet toch ook dat op dit moment de coalitiepartijen VVD en CDA
al nadenken over wat er volgend jaar eventueel moet gebeuren en welke
keuzes eventueel gemaakt zouden moeten worden?
RUTTE
Dat er in kringen van fracties altijd wordt nagedacht over alle
mogelijke eventualiteiten, dat vind ik alleen maar verstandig, maar u
vraagt uit het kabinet: wij zijn druk bezig om het enorme pakket waar
we mee bezig zijn, 18 miljard en daar zitten heel veel hervormingen in.
Dat is niet alleen bezuinigen en kosten opnieuw bekijken. We hebben ook
grote hervormingen erin zitten. Kijk naar de hele hervorming in het
onderwijs. Kijk naar de grote hervormingen in de veiligheid. Zeer grote
hervormingen in de sociale zekerheid. Dus we zijn druk bezig dat uit te
voeren en we wachten nu de cijfers af van het CPB om te zien of er meer
nodig is.
VULLINGS
Economische krimp in het derde kwartaal, de werkloosheid loopt op.
Vreest u een recessie?
RUTTE
Ik ga daar allemaal geen voorspellingen over doen. We kijken per
kwartaal naar de situatie. Het is zo dat er op dit moment meer banen
zijn in Nederland dan een jaar geleden. Tegelijkertijd zie je wel dat
de werkloosheid nu kwartaal op kwartaal oploopt. Wat je ook ziet, is
dat Nederland als exportgedreven economie natuurlijk als een van de
eersten last heeft van het feit dat de economie in Europa door zwaar
weer gaat. Dus dat merk je ook terug in de cijfers. Maar ik ga geen
voorspellingen doen over of dat zoveel kwartalen aanhoudt en dan wel of
niet aan de definities zal voldoen.
VULLINGS
U zegt het ligt aan de export, maar het CBS zei het ligt juist aan het
gebrek aan uitgaven van consumenten en door de bezuinigingen van het
kabinet. Dat is toch een ander verhaal.
RUTTE
Het is altijd een mix, hè? Maar je ziet dat in alle Noord-Europese
landen op dit moment pakketten worden uitgevoerd om ervoor te zorgen
dat de overheidsfinanciën op orde worden gebracht. Dus die hebben ook
in landen als Duitsland, Finland, andere triple A-landen natuurlijk
effect op de consumentenbesteding, op vertrouwen, het feit dat de
overheid dus minder stimulerend is in die landen omdat er bezuinigd
moet worden. Dat doe je overigens wel met een reden om te voorkomen dat
die rekening wordt doorgeschoven en er geen vertrouwen zou zijn in
instabiele overheidsfinanciën.
VULLINGS
U zei net over eventuele extra bezuinigingen 'daar wil ik eigenlijk
niet op vooruitlopen, ik wacht de cijfers van het CPB af'. Is dat niet
wat naïef als u de cijfers van het CPB er weer naast legt?
RUTTE
De afspraken die we hebben gemaakt hebben in Nederland is dat niet
zoals in Griekenland en Italië gebeurd is dat we als regering
vaststellen hoe groot de tekorten zijn. Daar hebben we onafhankelijke
bureaus voor. We hebben inmiddels voor elkaar gekregen dat in heel
Europa dat soort onafhankelijke bureaus worden ingevoerd. Dat is een
goede traditie. Dat heet bij ons het CPB. Op dit moment wordt er flink
gestimuleerd in de economie, omdat de automatische stabilisatoren hun
werking doen. Dus dat kan oplopen tot zo'n 6 miljard extra geld wat er
in de economie wordt gepompt. Ik denk dat het verstandig is om te
bezien of er wel of niet extra bezuinigd moet worden afhankelijk te
maken van de vraag wat het CPB ons laat zien, in december en ook later
in het voorjaar.
VULLINGS
Even naar Europa en de euro. We kennen u als een zeer optimistisch man,
maar Barroso had het deze week over het einde van de euro eventueel.
Van Rompuy had het over het splitsen van de euro. Bent u ook zo
negatief gestemd?
RUTTE
Ik heb hun opmerkingen gezien. Ik vind dat ze niet helemaal recht
worden gedaan. Ze hebben gezegd als niet, dan dan dan dan. Dat is toch
wat anders. Dat is wel belangrijk om erbij te vermelden. Ik denk de
politiek van deze regering, onze strategie is erop gericht om de
eurozone intact te houden. Dat is ons doel. Dat betekent dus dat de
gevolgen van het vertrek van landen uit de eurozone, faillissement van
landen, ook grote effecten weer heeft op ons bancaire stelsel, ons
pensioenstelsel, op de belangen van Nederlanders. Dus onze strategie is
erop gericht om de eurozone intact te houden en daar werken we hard aan
en alle rest is dan speculatie.
VULLINGS
U zegt we werken er hard aan, maar als ik Barroso beluister zegt hij
eigenlijk er moet een flinke stap bovenop. Dat moet binnen drie weken
gebeuren anders lopen we echt gevaar met zijn allen.
RUTTE
Er is op dit moment natuurlijk intensief overleg gaande achter de
schermen om ervoor te zorgen dat de besluiten van eind oktober worden
uitgevoerd. We zijn natuurlijk ook wat onaangenaam verrast geweest door
de ontwikkelingen in Griekenland. Die hebben de zaak vertraagd. Ineens
dat idee van een referendum en daarna een politieke crisis nu
uitmondend in een nieuwe regering met in ieder geval bredere
parlementaire steun. We hebben ook te maken met de situatie in Italië
waar Berlusconi nu vervangen is door oud-Eurocommissaris Monti. Dat
heeft natuurlijk ook vertraging met zich meegebracht. Achter de
schermen wordt er hard doorgewerkt.
VULLINGS
De tijd dringt. 9 december moet er in Brussel echt iets gebeuren is het
signaal.
RUTTE
Ja dat is het beeld dat altijd op de Eurotoppen, dat dat historische
toppen moeten zijn. We gaan van de ene historische top naar de volgende
historische top. Wat ik belangrijker vind, is dat we gewoon nu heel
structureel uitvoering geven aan de afspraken die we in oktober hebben
gemaakt.
VULLINGS
Dat klinkt een stuk minder urgent als deze twee belangrijke meneren in
Brussel.
RUTTE
Nee, ik klink zeer urgent, want ik vind dus dat we de afspraken die we
gemaakt hebben moeten uitvoeren. Ik schets u welke twee politieke
ontwikkelingen zich hebben voorgedaan in Griekenland en Italië waardoor
er onvermijdelijk vertraging is opgetreden, bijvoorbeeld in de
gesprekken tussen de Griekse regering en de banken over het afslaan van
een heel stuk van de private schuld in Griekenland. Dat heeft
vertraging opgeleverd. Ik vind dat we zeer urgent moeten werken aan het
implementeren van de afspraken in oktober. Ik doe alleen niet mee met
speculaties over wat dat zou kunnen betekenen voor de eurozone en de
toekomst, omdat ik niet geloof dat dat soort uitspraken iets toevoegt
aan het oplossen van het probleem.
VAN DER HEYDE
Het gaat niet goed met de Nederlandse economie. Bent u niet bang dat
het verschil tussen de rente die Duitsland moet betalen en die
Nederland moet betalen om geld op te halen, dat dat verschil ook steeds
groter wordt?
RUTTE
Het is zeker niet zo dat daar een automatische link tussen die twee
zit. Wat je nu ziet, is dat Nederland nog steeds wordt gezien als een
land, absoluut triple A, wij hebben na Duitsland de laagste rente van
heel Europa, ook nog lager dan Finland, de laagste rente van heel
Europa, ook een van de laagste rentes in onze geschiedenis, maar je
ziet wel dat de spread met Duitsland iets oploopt. Dat heeft er ook mee
te maken dat de nervositeit in de hele eurozone natuurlijk groot is en
men van groot belang vindt dat urgente afspraken worden
geïmplementeerd. Daarnaast hebben we te maken met een lichte teruggang
die natuurlijk niet goed is in het laatste kwartaal waarvan we de
cijfers hebben gezien en alles is erop gericht om ervoor te zorgen dat
we natuurlijk zo snel mogelijk uit deze moeilijke fase komen.
VAN DER HEYDE
Nederland heeft ook een enorme hypotheekschuld. Lopen we niet gewoon
risico om die triple A-status op een goed moment kwijt te raken?
RUTTE
Ik denk dat we dan drie dingen bij elkaar gaan brengen die niets met
elkaar te maken hebben. Dat is aan de ene kant het feit dat de spread
op de Duitse rente iets oploopt. Dat is echt te verklaren uit het feit
dat wij het ook nog steeds beter doen dan de Finnen, niet te verklaren
uit onze groeicijfers of geen groeicijfers, maar echt te verklaren uit
het feit dat in de eurozone instabiliteit is en dat er daardoor ook een
iets groter verschil ontstaat tussen de triple A-landen en nog steeds
zitten we op een van de laagste rentestanden uit onze hele nationale
geschiedenis. Het tweede wat zich voordoet, is een lichte teruggang in
de economie. Dat is op zichzelf verklaarbaar vanuit het feit dat in
Europa de economie het zwaar heeft en een exportgedreven land als
Nederland daar snel mee te maken heeft. We doen er alles aan om ervoor
te zorgen dat de staatsfinanciën op orde komen, het vertrouwen zich
herstelt en dat er ruimte komt voor banen en groei in Nederland. En het
derde wat u aanhaalt is de kwestie van de schuldpositie in Nederland.
Dat is echt een heel ander chapiter. De hypotheekschuld, daar staat ook
bezit tegenover. Dat is ook het grote verschil met schulden maken voor
een vakantie. Dan heb je alleen nog de herinnering na de vakantie, maar
die schuld staat nog. Of schulden maken voor een auto, die verliest op
dag één een deel van zijn waarde. Tegenover hypotheekschuld staat een
bezit van stenen, huizen en ik wijs erop dat Nederland daarnaast uniek
is in de wereld omdat wij onze pensioenen voor 600, 700 miljard euro
hebben afgedekt, onze pensioenbelangen, voor zeer lange termijn. Er is
geen land in de wereld waar dat voor geldt.
VAN DER HEYDE
Behalve dat die pensioenen misschien ook voor een groot deel in Spanje
zitten bijvoorbeeld of die zuidelijke landen die nu wel gevaar lopen...
RUTTE
Die pensioenfondsen doen breed beleggen. Het is nooit helemaal te
vermijden dat ook daar geld zit in dat soort landen, maar het is niet
zo dat ze alleen daar zitten gelukkig. Dus dat is breed gespreid.
Pensioenfondsen hebben doorgaans een zeer breed beleggingsbeleid,
beleggen wereldwijd en ook voor een groot deel in Nederland zelf. Maar
het feit dat wij die pensioenpotten hebben, is natuurlijk ook weer een
punt van kracht van onze economie. Ik hoor uw argumenten over de
hypotheekschuld, maar nogmaals daar staan huizen tegenover. Er is geen
land in de wereld dat zo'n enorme pensioenpot heeft relatief naar de
bevolking als Nederland heeft, echt geen land in de wereld. Californië
komt in de buurt. Het Verenigd Koninkrijk komt in de buurt. Maar het
haalt echt nog niet onze cijfers. Als je dat vergelijkt met landen als
Duitsland of Frankrijk waar maar een fractie van de pensioenbelangen is
gespaard en waar het allemaal uit de overheidsmiddelen moet komen, ja
dan staan we er echt wat dat betreft goed voor.
VAN DER HEYDE
U blijft ervan overtuigd dat het vertrouwen in die Nederlandse economie
dat dat voorlopig nog wel blijft?
RUTTE
Mits wij als kabinet koers houden en daarom is het zo belangrijk dat
wij doorgaan met de overheidsfinanciën op orde te brengen zonder dat we
nu opeens op korte termijn extra gaan bezuinigen. Dus we accepteren dat
procent uitslag op wat we ons hadden voorgenomen, dat is die 6 miljard
extra maximale extra investering die nu in de economie plaatsvindt, de
automatische stabilisatoren. Maar mits we daaraan vasthouden. Als het
zo zou zijn, het CPB dadelijk, dat we dan ook kijken naar extra
maatregelen. En ten tweede dat we al die maatregelen nemen om ervoor te
zorgen dat Nederland ook weer gaat groeien. Het bedrijfslevenbeleid,
het feit dat de universiteiten innovaties naar de markt brengen, het
feit dat we bezig zijn regels weg te halen, dat er topsectoren zijn
benoemd, dat het probleem van klimaat, energie en de behoefte aan groei
met elkaar combineren in bijvoorbeeld Green Deals, in de
stimuleringsregeling duurzame energie. Dat zijn allemaal maatregelen
die we nu nemen, die ervoor zorgen dat Nederland een land is waarin het
goed zakendoen is, waarin geïnvesteerd kan worden. Dat zie je ook terug
in zo'n handelsmissie, dat ook in het buitenland - kijk naar Rusland
waar ik laatst was en nu het Verenigd Koninkrijk - Nederland in al dat
soort landen de eerste, tweede of derde investeerder is, een van de
belangrijkste handelspartners is. We hebben echt wat dat betreft een
heel bijzonder land. We gaan door een moeilijke fase, maar als we koers
houden, komen we daar goed uit.
TELEGRAAF
Er ontstaat deze discussie op Twitter tussen de heer Wilders en de heer
Verhagen waarbij ontwikkelingssamenwerking werd genoemd. Wat vond u van
die discussie?
RUTTE
Het staat iedereen vrij om te twitteren. Wat ik nu wil doen, is niet
vooruitlopen op....
TELEGRAAF
Niet iedereen toch?
RUTTE
Zij behoren ook tot iedereen toch? Iedereen is iedereen. Het staat
iedereen vrij om te twitteren. Dat doe ik zelf ook wel eens en
nogmaals, we moeten afwachten of het nodig is. In ieder geval is de
heer Wilders al aan het nadenken, is hij al een stap verder, maar ik
wil toch eerst even kijken of het CPB ook echt meldt dat er extra
bezuinigingen nodig zijn.
BROEKHUIZEN (FINANCIEEL DAGBLAD)
Er zijn economen die zeggen de bezuinigingen van de overheid en het
dalende consumentenvertrouwen, dat zou misschien verholpen worden met
hogere lonen. Dat zou de concurrentiepositie van Nederland die veel te
goed is eigenlijk iets meer in verhouding brengen met andere Europese
landen. Zou u de polder daartoe willen oproepen?
RUTTE
Ik heb nog nooit zo'n idiote theorie gevonden. U citeert anderen
gelukkig, want ik weet dat u het zelf ook onzin vind. Dat gaat er dus
vanuit dat wij vooral ons naar het niveau van de zwakker presterende
landen. Dat is dan solidariteit. Dat is toch verschrikkelijk. Wat is nu
juist zo belangrijk in Nederland, dat we juist proberen gematigde
loongroei te hebben zodat onze concurrentiepositie sterk is. En ik ga
mij bij niemand excuseren voor het feit dat wij een handelsoverschot
hebben. Dat laat gewoon zien dat wij een sterke economie hebben. We
zijn een zeer exporterend land. 70% van onze welvaart verdienen we met
onze export, waarvan 70% plaatsvindt met landen in de eurozone. Dat is
van levensbelang voor onze economie en dat is onze kracht, daar moeten
we trots op zijn en daar moeten we ons niet voor excuseren en het idee
dat we het dan te goed doen en van we moeten de lonen maar laten
stijgen, dan gaan we het net zo slecht doen als sommige Zuid-Europese
landen, dat lijkt me nu geen lekkere oplossing.
BROEKHUIZEN
U maakt het nu een beetje zwart-wit. Maar er zijn grijze gebieden. We
kunnen misschien wel een stapje terug zonder onze concurrentiepositie
te grabbel te gooien.
RUTTE
Wat heeft het nou voor zin in Nederland de lonen te laten stijgen,
daardoor minder concurrerend te worden...
BROEKHUIZEN
Om de consumptie op te schroeven..
RUTTE
Ja maar, dat heeft toch maar tijdelijk effect als vervolgens wij
daardoor de werkloosheid gaan zien stijgen omdat onze bedrijven minder
concurrerend zijn, dan heeft dat toch een enorm negatieve uitwerking.
Uiteindelijk is loonmatiging, vanaf het Akkoord van Wassenaar zit dat
gelukkig diep in het Nederlandse besef, dat is de kracht van ons
poldermodel. Namelijk het feit dat werkgevers en werknemers in
Nederland proberen er altijd samen uit te komen, het kabinet proberen
te helpen. Dat is een buitengewoon grote verworvenheid. Daar kijkt de
hele wereld oprecht met jaloezie naar en daarom staan we nu in het
recente staatje dat uitkwam over welke landen alles opgeteld behoren
tot de beste landen van de wereld, staan we op de derde plaats, achter
Australië en Noorwegen. En waarom staan we daar? Omdat we dit soort
dingen gewoon slim aanpakken. Wat je nu moet doen - we gaan nu door
zwaar weer - is koers houden. Overheidsfinanciën op orde, de
groeimachine weer aan krijgen, koers houden, vertrouwen weer
herstellen. Maar de onderliggende kracht van onze economie is enorm en
de veerkracht ervan is ook enorm.
HENDRICKS (ALGEMEEN DAGBLAD)
Staatsbezoek van Koningin aan Oman. Er zijn een aantal partijen die
daar nogal twijfels over hebben. Begrijpt u die twijfels?
RUTTE
Nee, omdat we hadden afgesproken in de tijd dat we het staatsbezoek
zouden uitstellen. Inmiddels is de situatie in Oman een stuk stabieler
en wij menen dus dat het staatsbezoek nu kan doorgaan.
HENDRICKS
Is Oman in de tussentijd dan een ander land geworden?
RUTTE
Dat was niet het verzoek aan Oman om een ander land te worden. Wij doen
niet alleen zaken met landen die een volledig volgroeide democratie
hebben zoals Nederland heeft. Wij doen zaken over de hele wereld.
Alleen de situatie in Oman was in maart, vonden we, te instabiel en was
reden om een staatsbezoek uit te stellen. De Koningin is er toen
overigens wel heen geweest, maar voor een informeel bezoek. We hebben
toen gezegd we stellen het uit en wij achten het nu zover dat Oman
voldoende stabiel is, ook een aantal hervormingen op gang zijn gebracht
om die stabiliteit verder te borgen waardoor wij denken dat het
staatsbezoek moet doorgaan.
HENDRICKS
In zekere zin doet de mensenrechtensituatie er ook niet toe dan?
RUTTE
Wij doen zaken over de hele wereld. Mensenrechten als die ons niet
bevallen, zijn altijd onderdeel van de gesprekken in die bezoeken. Zo
hoort dat ook. Je engageert ook met landen juist ook om dat soort
gesprekken te kunnen voeren. Maar als de wens van de politie in
Nederland zou zijn om alleen zaken te doen met democratieën die
volledig op de onze lijken, dan brengen we weinig bezoeken meer in de
wereld en het is juist zaak dat je dit soort contacten wel helpt, dat
je probeert ook over alle onderwerpen met elkaar te spreken. Maar in
maart was een bijzondere situatie, er was in Oman echt een instabiel
beeld en dat is inmiddels gestabiliseerd, hervormingen zijn op gang
gebracht. Er hebben verkiezingen plaatsgevonden - ja Omaanse
verkiezingen, geen Nederlandse verkiezingen maar die zijn wel relatief
rustig verlopen. Wij menen dat het nu zover is dat de Koningin daar
heen kan. Ze gaat ook naar de Verenigde Arabische Emiraten en naar
Oman.
VRAAG
Vorige maand heeft het kabinet een brief gestuurd naar de
regering-Schotte op Curaçao met de vraag om de gerezen
integriteitsvraagstukken serieus te nemen. Heeft u daar inmiddels
antwoord op gehad?
RUTTE
Ja er is inmiddels een eerste vorm van reactie binnen. We hebben
vanochtend ook gesproken in de rijksministerraad. Daar praten wij
volgende week verder over en dan komen er nadere mededelingen. Dus ik
kan u nog niet zeggen wat de reactie precies is, maar er is een reactie
en volgende week wordt die nader besproken en ook van een reactie van
ons voorzien en dan denk ik dat ik u daar mededelingen over kan doen.
VRAAG
Maar u kunt niets loslaten over...
RUTTE
.. nee, omdat we nog in die eerste besluitvorming zitten om weer te
reageren op de reactie.
VRAAG
Ik vroeg mij af in hoeverre toch de handelsbetrekkingen en de economie
een rol speelt bij het toch nu gaan naar Oman van de Koningin.
RUTTE
Bij Oman is afgesproken dat het bezoek wordt uitgesteld, niet
afgesteld. Het zou worden uitgesteld tot de situatie weer
gestabiliseerd zou zijn. Die is in Oman in alle opzichten weer
gestabiliseerd. Nogmaals, daarmee is het niet ineens in zes maanden
tijd een democratie geworden zoals Nederland. Dat was ook niet de vraag
aan Oman. Maar de zaak is gestabiliseerd en daarom gaat het
staatsbezoek door en alle staatsbezoeken of bijna alle staatsbezoeken,
daar gaat ook altijd wel iets van een bedrijfslevenmissie mee, dat zal
ongetwijfeld ook hier het geval zijn. Maar dat is op zichzelf niet
leidend voor de vraag of het wel of niet doorgaat.
VRAAG
En wat zou het betekenen voor de handelsbetrekkingen als het niet door
zou gaan of nu nog niet of over een paar maanden, maakt dat uit?
RUTTE
Het uitstel van de missie had niet zozeer te maken met
handelsbetrekkingen, maar met het feit dat er een voornemen was van de
Koningin om een staatsbezoek te brengen. Het staatsbezoek is niet
afgezegd maar uitgesteld tot de situatie gestabiliseerd is. In de
slipstream van de Koningin gaan er vaak bedrijven mee, maar dat kan
nooit doorslaggevend zijn voor een besluit of een missie wel of niet
doorgaat.
VRAAG
Wiens initiatief was het om nu te zeggen we gaan weer. Is dat vanuit
Nederland gekomen of vanuit de Koningin?
RUTTE
Dat gaat altijd in mondeling overleg tussen Nederland en het andere
land.