Stad tussen Verlichting en Romantiek: Groningen 1780-1850
Datum: 17 november 2011
Promotie: mw. E.A.J. Ast-Boiten, 16.15 uur, Aula Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Proefschrift: Stad tussen Verlichting en Romantiek: Groningen 1780-1850
Promotor(s): prof.dr. M.G.J. Duijvendak
Faculteit: Letteren
Beeld van cultureel en artistiek Groningen, 1780-1850
Aan het einde van de achttiende eeuw was is er in de stad Groningen een
avant-garde die overtuigd was van de noodzaak van de eenheidsstaat.
Onderwijs en cultuur werden gezien als belangrijke instrumenten om het
volk op te voeden en te verenigen in zo'n eenheidsstaat. Op religieus
gebied was men voor tolerantie. Dit blijkt uit het proefschrift van
Lies Ast-Boiten. Op cultureel en artistiek terrein blijken de
Groningers trendvolgers te zijn en van een achterstand, zoals die
voorheen wel werd vermoed, is Ast-Boiten niets gebleken. De
geografische ligging vormde echter wel een obstakel voor de
persoonlijke kennismaking met kunstenaars en geleerden.
De periode eind achttiende eeuw tot midden negentiende eeuw laat in
Europa grote beroering zien. De Franse Revolutie en de opkomst en
ondergang van Napoleon doen veel staten op hun grondvesten schudden. In
Nederland maakt de Verenigde Republiek plaats voor het Koninkrijk der
Nederlanden. In cultureel en artistiek opzicht wijkt het Frans
georiënteerde Classicisme voor de Romantiek, die in Nederland overigens
met enig argwaan wordt beschouwd.
Ast-Boitens proefschrift is een zoektocht naar de ambities en
voorkeuren van de destijds perifere provinciestad Groningen. Ze
behandelt de leescultuur, de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, de
genootschappen, het theater- en muziekleven en het literaire leven. Het
blijkt dat aan het einde van de achttiende eeuw een voorhoede,
geïnspireerd door de internationale Verlichting, zich inzet voor
politieke veranderingen en moreel burgerschap. Deze voorhoede is
patriotgezind en op godsdienstig gebied gematigd en tolerant. Wat
opvalt is dat deze voorhoede fervente voorstanders van de nationale
eenheidsstaat laat zien. Omstreeks 1800 maakt men kennis met de
Romantiek en evenals elders worden Bilderdijk, Byron en Walter Scott de
literaire helden. Boekhandelaar en uitgever Van Boekeren speelt in dit
opzicht een belangrijke rol omdat hij Scott als eerste laat vertalen in
het Nederlands. Met B.H. Lulofs als hoogleraar Nederlandse taal en
welsprekendheid krijgt de Groninger Hogeschool een nationalistisch
tintje, terwijl jurist en dichter H.O. Spandaw met zijn verheerlijking
van het vaderland zelfs enige jaren nationale roem verwerft. De
smaakontwikkeling houdt overigens gelijke tred met die van Nederland in
zijn geheel. Wat het cultuuraanbod betreft heeft de stad wel degelijk
last van haar geïsoleerde ligging. Er is dan ook een constante vrees
achterop te raken.
Lies Ast-Boiten (Groningen, 1942) studeerde geschiedenis aan de
Rijksuniversiteit Groningen. Ze verrichtte haar onderzoek bij de
Faculteit der Letteren van de RUG.
Laatst gewijzigd: 08 november 2011 10:16
Rijksuniversiteit Groningen