Eerste Kamer verdeeld over uitsluiten taakstraf bij ernstige misdrijven
10 november 2011
Het is onzeker of de Eerste Kamer zal instemmen met een wetswijziging
waardoor rechters geen taakstraffen meer kunnen opleggen in het geval
van ernstige zeden- en geweldmisdrijven en bij herhaling van misdrijven
(recidive). Pas bij de stemming op 15 november wordt duidelijk of een
meerderheid van de senaat de regering steunt met deze inperking van de
rechterlijke straftoemetingsvrijheid. De Eerste Kamer is over dit
voorstel verdeeld, en gelet op de standpunten die de verschillende
fracties tijdens de plenaire behandeling van het wetsvoorstel op
dinsdag 8 november betrokken zal de uitslag van de stemming door een
nipte meerderheid worden bepaald.
De regeringsfracties van VVD en CDA en gedoogpartner PVV spraken zich
uit voor het voorstel, maar zij beschikken met 37 zetels niet over een
Kamermeerderheid. Senator Broekers-Knol van de VVD-fractie erkende dat
de vrijheid van rechters door het voorstel wordt beperkt, maar dat het
nodig is passende vrijheidstraffen op te leggen als de gevolgen voor
slachtoffers groot zijn. Ook wees de VVD-woordvoerder op het gegeven
dat tien jaar geleden bij de invoering van de taakstraf als hoofdstraf
deze uitdrukkelijk alleen was bedoeld als straf voor lichte vergrijpen.
Senator Holdijk die namens het fracties van de SGP en de ChristenUnie
het woord voerde gaf te kennen dat hij met een aantal elementen van het
wetsvoorstel kon instemmen. Aan het eind van de beraadslaging
verklaarde hij echter dat staatssecretaris Teeven van Veiligheid en
Justitie hem niet had overtuigd van de noodzaak om combinaties met
taakstraffen te beperken. De fracties van SGP en CU zullen zich dan ook
bezinnen over de vraag of hun bezwaar zo zwaar weegt dat zij tegen het
wetsvoorstel zullen stemmen.
Te ruim gebruik
Staatssecretaris Teeven hield de Kamer voor dat de rechterlijke macht
te ruim gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid taakstraffen op te
leggen en dat deze inconsistentie nu moet worden teruggedraaid om
evenwicht te brengen in de behandeling van daders en slachtoffers. 'Ook
als er maar één enkele keer een taakstraf wordt opgelegd bij een
ernstig delict, is dit naar mij opvatting verkeerd. De regering wil het
niet", aldus Teeven.
Of de regering hierbij kan rekenen op steun van de fracties van 50Plus
en OSF is niet duidelijk. Deze fracties namen niet deel aan het debat.
Alle overige fracties in de Eerste Kamer bleken sterk gekant tegen het
voorstel dat volgens hen een onnodige beperking inhoudt van de
straftoemetingsvrijheid van de rechter. De fracties van PvdA, SP,
GroenLinks, D66, SGP en CU maken bezwaar tegen een bepaling in het
wetsvoorstel die een combinatie van voorwaardelijke gevangenisstraf en
taakstraf uitsluit. Dit element is op initiatief van de Tweede Kamer
toegevoegd.
Vertrouwen in rechterlijke macht
PvdA-woordvoerder Beuving oordeelde over deze toevoeging: "De meest
effectieve combinatie uit een oogpunt van de bestrijding van recidive
verdwijnt. Dit is symboolpolitiek". SP-woordvoerder Quik-Schuijt
benadrukte dat de regering zich wel degelijk rekenschap moet geven van
de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Dit wijst juist uit dat
de taakstraf kan rekenen op een ruim draagvlak onder de burgers.
Volgens D66-senator Engels mist het voorstel een rationele grondslag.
Hij vroeg of de regering wel voldoende vertrouwen heeft in de
rechterlijke macht. Senator Strik van GroenLinks stelde vast dat de
regering vergelding zwaarder wil laten weten dan preventie. "De meeste
slachtoffers willen juist dat de dader tot inkeer komt", aldus senator
Strik. CDA-woordvoerder Van Bijsterveld steunde in grote lijnen het
voorstel. Wel kreeg zij een toezegging van de staatssecretaris dat bij
de evaluatie van de wet wordt bekeken of de taakstraf als hoofdstraf
kan worden geschrapt en alleen nog als bijkomende straf kan worden
toegepast.
Aanscherping na TV-uitzending
Enkele fractiewoordvoerders wezen erop dat het wetsvoorstel bij de
Tweede Kamer werd ingediend onder verantwoordelijkheid van het vorige
kabinet. Dit kabinet had naar aanleiding van vragen uit de Tweede Kamer
over een televisie-uitzending in oktober 2007 onderzoeken gelast door
het College van procureurs-generaal en de Raad voor de Rechtspraak.
Deze onderzoeken wezen uit dat het opleggen van taakstraffen bij
ernstige delicten geen uitzondering is. De minister van Justitie
kondigden daarom destijds een aanscherping aan van de Aanwijzing
taakstraffen van het openbaar ministerie en kwam vervolgens ook met een
wetsvoorstel.
Vrijheid rechter
Senator Beuving (PvdA), die in het debat over de Beperking oplegging
taakstraf haar maidenspeech hield, wees erop dat door toedoen van de
Tweede Kamer de vrijheid van de rechter nog verder is beperkt. Ook in
combinatie met een voorwaardelijke gevangenisstraf mag geen taakstraf
meer worden opgelegd. De PvdA-senator haalde een brief aan van
Reclassering Nederland aan de Eerste Kamer waarin erop wordt gewezen
dat een dergelijke combinatie van straffen (voorwaardelijke
gevangenisstraf en een taakstraf) 'bijzonder nuttig en effectief kan
zijn om recidive - en daarmee nieuwe slachtoffers - te voorkomen'. Wat
dit aspect betrof, uitte senator Holdijk namens de fracties van SGP en
ChristenUnie eveneens bedenkingen bij het voorstel. 'De zinsneden
waarmee de regering deze combinatie voor onwenselijk verklaart klinken
onze fracties apodictisch in de oren', aldus senator Holdijk.
'Eerste stap'
PVV-woordvoerder Reynaers, die ook zijn maidenspeech hield, juichte het
wetsvoorstel toe als een 'goede eerste stap'. Hij wees erop dat een
verdergaand voorstel van zijn partij in de Tweede Kamer het 'helaas
niet heeft gehaald'. De PVV wil de taakstraf uitsluiten bij elke
inbreuk op de lichamelijke integriteit van een slachtoffer. 'Een
taakstraf wordt door ons al gauw te licht bevonden', verklaarde
Reynaers. 'Al is het maar om slachtoffers niet in de kou te laten
staan.'
Namens de fractie van de SP keerde senator Quik-Schuijt zich krachtig
tegen het wetsvoorstel. 'Het probleem is de beeldvorming die destijds
door een TV-uitzending van het programma Zembla is opgeroepen', stelde
zij. Evenals andere fracties wees Quick-Schuijt op een recent onderzoek
dat uitwijst dat de taakstraf juist breed wordt gedragen door de
Nederlandse bevolking. 'De steun voor dit voorstel ligt dus uitsluitend
bij een aantal politici en niet bij degenen die zij menen te
vertegenwoordigen', concludeerde de SP-senator.
Woordvoerder Engels keerde zich namens de fracties van D66 en de Partij
voor de Dieren eveneens tegen het voorstel de mogelijkheid taakstraffen
op te leggen in te perken. Hij bestempelde het als 'op politieke
opportuniteit gebaseerde symboolwetgeving'. Engels vroeg of het
voorstel in wezen niet dat deel van het electoraat bedient dat thans de
achterban vormt van de gedoogpartner van dit kabinet.
Streng stafklimaat
GroenLinks-woordvoerder Strik stelde dat Nederland na Frankrijk het
strengste strafklimaat heeft in Europa. Zij betoogde dat taakstraffen
juist meer bijdragen aan gedragsveranderingen dan andere straffen. Ook
slachtoffers van geweldsmisdrijven geven volgens senator Strik de
voorkeur aan straffen die werken. CDA-senator Van Bijsterveld poneerde
dat mogelijk hetzelfde kan worden bereikt als de regering beoogt door
de taakstraf als hoofdstraf helemaal te schrappen.
---
Eerste Kamer der Staten Generaal