Rijksvoorlichtingsdienst
TEEVEN WIL KOSTEN GESUBSIDIEERDE RECHTSBIJSTAND IN DE HAND HOUDEN
Het toenemend beroep op rechtsbescherming en de noodzaak om deze uit te breiden, maken maatregelen onvermijdelijk om de kosten ervan in de hand te houden. Dit staat in een brief over bezuinigingen op de gesubsidieerde rechtsbijstand die staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
Jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dwingt Nederland verdachten de mogelijkheid te bieden een advocaat te raadplegen voorafgaand aan het politieverhoor. Het gevolg is een extra tekort van 15 miljoen euro, dat ten laste komt van het budget van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Daarom komt er een structurele verhoging van de eigen bijdragen op alle rechtsgebieden, inclusief die voor de lichte adviestoevoeging. De eigen bijdragen voor mediation blijven op het huidige, lage niveau.
Voor de hoogste inkomenscategorie gaat de eigen bijdrage van 775 euro naar 800 euro en voor de minst draagkrachtigen van 125 euro naar 190 euro. Voor de tussenliggende inkomensgroepen ligt de verhoging rond de 160 euro. Omdat van de burger geen eigen bijdrage kan worden gevraagd die hoger is dan de gemiddelde vergoeding van 824 euro die de advocaat van de overheid ontvangt, is de stijging bij de hoogste inkomenscategorie relatief gering.
Het extra tekort van 15 miljoen euro komt bovenop de taakstelling van 50 miljoen euro op de gesubsidieerde rechtsbijstand, die het regeerakkoord vermeldt. Teeven wil de bezuinigingen onder meer realiseren met een substantiële verhoging van de eigen bijdrage in alle echtscheidingszaken. Ongeveer 20% van de toevoegingen voor civiele zaken (ongeveer 36.000) wordt afgegeven voor afwikkeling van echtscheidingen en ontbindingen van het huwelijk na scheiding van tafel en bed. De eigen bijdrage gaat ook omhoog bij de ongeveer 55.000 toevoegingen voor zaken over alimentatie of levensonderhoud, ouderlijk gezag of voogdij, omgangsregeling en boedelscheiding. Voor de laagste inkomens wordt die 330 euro ( was 190) euro en voor de hoogste 825 euro (was 800).
Per 1 januari 2012 gaat er ook 5 % af van de vergoeding voor advocaten, waarvan bovendien de jaarlijkse indexering gecorrigeerd wordt. Rechtzoekenden zullen in bewerkelijke zaken meer gaan betalen. Omdat advocaten in die zaken veel tijd kwijt zijn is het redelijk hun opnieuw de eigen bijdrage te vragen. Verder vermindert de vergoeding van een advocaat als de zaak door de rechter niet ontvankelijk wordt verklaard. In dit geval is de haalbaarheid van de zaak verkeerd ingeschat. Bij een juiste beoordeling had de procedure sneller afgerond kunnen worden.
Teeven benadrukt in zijn brief de eigen verantwoordelijkheid van scheidende echtparen voor het maken van duurzame afspraken. Zowel de omvang als de stijging van het aantal toevoegingen dwingen ertoe de duurzaamheid van afspraken te bevorderen. Zoveel als mogelijk moet voorkomen worden dat ex-echtgenoten opnieuw naar de rechter stappen met als gevolg een nieuwe toevoeging en opnieuw een beroep op de rechterlijke macht. Een goede afwikkeling van een scheiding levert ook maatschappelijk gezien veel winst op.
Ook wil Teeven dat de raad voor rechtsbijstand effectiever gaat werken. De communicatie tussen dit bestuursorgaan en advocaten en mediators krijgt in de komende twee jaar een heel ander karakter. Vanaf 2012 worden alle relevante formulieren via een webportaal aangeboden. Het gebruik van de webservice 'MijnRvR' zal de administratieve afhandeling van toevoegaanvragen en vaststellingen aanzienlijk vereenvoudigen. Dit draagt bij aan structurele administratieve lastenverlichting, zowel voor rechtsbijstandverleners als voor de raad voor rechtsbijstand.
Met de voorgestelde maatregelen blijft de toegang tot het recht verzekerd, maar tegelijkertijd wordt van de burger verwacht dat hij meer dan voorheen zijn eigen verantwoordelijkheid neemt. Daarbij staan hem allerlei mogelijkheden ter beschikking, waarbij bijvoorbeeld vakbonden, consumentenorganisaties en medewerkers van het juridisch loket hulp kunnen bieden. Verder schrijft Teeven dat het steeds moeilijker wordt tegenvallers binnen het huidige stelsel op te vangen. De rek is eruit en daarom wil hij het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand herzien. Medio 2012 presenteert hij daartoe een voorstel.