Profielschets burgemeester gemeente Apeldoorn
3 november 2011
Profielschets nieuwe burgemeester gemeente Apeldoorn
De gemeente Apeldoorn is op zoek naar een nieuwe burgemeester. Daartoe is een profielschets opgesteld door de vertrouwenscommissie, bestaande uit de twaalf fractievoorzitters en vastgesteld door de gemeenteraad op 3 november 2011. De profielschets bestaat uit twee onderdelen. Het eerste deel betreft een schets van de gemeente Apeldoorn en de context waarin de burgemeester functioneert. Het tweede deel gaat in op het profiel van de burgemeester die de gemeente Apeldoorn zoekt, de gewenste kwaliteiten, competenties en de gewenste bestuursstijl. De handreiking van het Ministerie van Binnenlandse Zaken is daarbij onder meer leidraad geweest. De vertrouwenscommissie heeft zich laten informeren door de wethouders en de veiligheidsdriehoek, te weten politie, openbaar ministerie en de veiligheidsregio. Verder heeft de commissie de mening van de bevolking via de website gepeild. Daar waar in het profiel hij staat, kan uiteraard ook zij gelezen worden.
De Context: Apeldoorn, groene stad met ambities
Ontwikkeling Met 156.000 inwoners is Apeldoorn uitgegroeid tot de twaalfde stad van Nederland. Pioniersgeest en ondernemerschap vormen de drijvende krachten achter de ontwikkeling die de stad heeft doorgemaakt. De eigenschappen die Apeldoorn vanaf de oorsprong hebben gekenmerkt, zijn altijd behouden gebleven. Apeldoorn is een groene, zelfverzekerde, ontspannen stad, omringd door mooie dorpen en de prachtige natuur van de Veluwe en de IJsselvallei. Dat is onze kracht. De gemeente koestert die kracht en zet deze in om de stad verder te ontwikkelen. Speerpunten van het bestuursakkoord `Veerkracht & Verbinding' zijn wonen, werken en de wijkaanpak. Apeldoorn beoogt, mede tegen de achtergrond van de zorgelijke financiële ontwikkelingen, richting te geven aan een manier van werken die past bij een moderne gemeente. Een gemeente die de wijk en de burger centraal stelt, die wonen maatwerk wil laten zijn en die inzet op het werk van mensen. De kracht in de Apeldoornse samenleving wordt aangesproken om de dynamiek en creativiteit in de maatschappij optimaal te benutten. Apeldoorn wil vooral denken vanuit de burger en hen daarbij een belangrijke rol en verantwoordelijkheid geven. Werken Apeldoorn is een belangrijk economisch centrum. Dankzij de centrale ligging en de goede bereikbaarheid vestigen bedrijven zich graag in onze stad. En dat levert veel werkgelegenheid op. Deze sterke economische positie wil Apeldoorn uitbouwen. Het accent ligt daarbij op het toepassen van kennis in nieuwe producten en diensten. Deze versterking van de economische positie zorgt voor een hoge toegevoegde waarde en het genereert volgens de provinciale werkgelegenheidsenquête de hoogste bijdrage aan het bruto Gelders product. De brede economische structuur is de basis voor onze economische kracht. De sectoren energie en milieutechnologie, ICT, zorg en welzijn, toerisme en logistiek zijn daar belangrijke pijlers van. Het werkloosheidspercentage in de gemeente is structureel lager dan het Nederlands gemiddelde. Apeldoorn heeft 29 procent meer banen dan de omvang van de beroepsbevolking en is daarom heel belangrijk voor de werkgelegenheid in de Stedendriehoek. Leven Door de combinatie van natuur, landschap en stedelijke karakter is Apeldoorn een aantrekkelijke gemeente. De gemeente doet er veel aan om meer jongeren en jonge gezinnen aan onze stad te binden en streeft daarom naar de beschikbaarheid van voor hen passende woningen en voorzieningen. Voorzieningen Apeldoorn heeft eigentijdse voorzieningen en een goed cultureel klimaat. In de afgelopen jaren is hieraan nog een flinke impuls gegeven, zoals door de realisatie van het Cultuurkwartier. Een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor kunst, cultuur, informatie en educatie. Direct naast CODA, een gezamenlijke huisvesting van musea, archief en openbare bibliotheek, is Gigant het podium voor pop, film en eigentijdse podiumkunsten. Iets verder ligt Schouwburg en Congrescentrum Orpheus. Een
1
Profielschets burgemeester gemeente Apeldoorn
3 november 2011
theater dat tot de beste van Nederland kan worden gerekend. Apeldoorn kent diverse evenementen en festivals. Apeldoorn is een sportieve stad. Alle denkbare soorten sport worden er beoefend, vaak op hoog niveau. Het Omnisportcentrum is een nieuwe topsporthal waarvan ook de breedtesport gebruik maakt. Naast de hal voor topvolleybal biedt een gecombineerde en volledig overdekte atletiek- en wielerbaan plaats aan 6.500 toeschouwers. Apeldoorn beschikt met de hoofdvestiging van het ROC Aventus over omvangrijk middelbaar beroepsonderwijs. Het aanbod aan hoger onderwijs verdient verdere ontwikkeling. De kansen daarop wil de gemeente aangrijpen. Dit versterkt de positie van de stad en vergroot de aantrekkelijkheid van Apeldoorn onder jongeren. Apeldoorn kan daarmee beter aan de vraag van het bedrijfsleven voldoen. Koninklijke stad in het groen Apeldoorn wordt wel een koninklijke stad in het groen genoemd met een al lang bestaande band met het vorstenhuis. Hier wordt op een passende wijze vorm en inhoud aan gegeven. De stad ligt in een prachtige, groene omgeving. Ongeveer drievijfde van het grondgebied van Apeldoorn bestaat uit natuurgebied. Paleis Het Loo is een aansprekende plek. Een schitterend rijksmuseum met prachtige tuinen en wisselende kunstexposities. Jaarlijks komen honderdduizenden bezoekers er speciaal voor naar Apeldoorn. Park Berg en Bos en de kroondomeinen rondom Paleis het Loo sluiten naadloos aan op het centrumgebied. Bestuurlijke organisatie De gemeenteraad kent 39 leden en twaalf fracties: · CDA 6 raadsleden · VVD 6 raadsleden · PvdA 5 raadsleden · Leefbaar Apeldoorn 4 raadsleden · D66 4 raadsleden · Gemeente Belangen 3 raadsleden · Christen Unie 3 raadsleden · Groen Links 3 raadsleden · SGP 2 raadsleden · Partij voor de Dieren 1 raadslid · PSA 1 raadslid · DPS 1 raadslid De gemeenteraad werkt al diverse jaren met een vergaderstructuur volgens eigen model: de Politieke Markt Apeldoorn. Het kenmerk hiervan is dat wekelijks in parallelle bijeenkomsten wordt vergaderd en de raadsvergadering wordt voorbereid. Het presidium van de raad bestaat uit de twaalf fractievoorzitters en de burgemeester. Het college van burgemeester en wethouders telt, naast de burgemeester, vijf wethouders van CDA, VVD, PvdA, D66 en CU. Bij de gemeente Apeldoorn werken ruim 1450 ambtenaren. Op dit moment zijn er zes diensten, maar recent is een organisatieverandering gestart. De totale begroting van de gemeente omvat 496 miljoen euro.
Beeld van de nieuwe burgemeester
Wat voor een burgemeester zoekt Apeldoorn? Naast de voorwaarden waar elke burgemeester aan moet voldoen, zoals integriteit, onafhankelijkheid, stressbestendigheid, bindend vermogen en identificatie, zoekt Apeldoorn een moderne, frisse burgemeester die openheid met gezag combineert. De burgemeester moet beschikken over ruime bestuurlijke ervaring en affiniteit met lokale politiek. Deze ervaring hoeft niet per se als burgemeester te zijn opgedaan. Hij is daadkrachtig, betrokken en een sympathieke persoon. Hij moet kunnen relativeren en een gezonde dosis humor bezitten. De burgemeester moet beschikken over een netwerk, ook op landelijk niveau of dit gemakkelijk kunnen uitbouwen. De burgemeester onderhoudt namens de gemeente de contacten met het vorstenhuis. Als burgervader kan hij goed communiceren, is benaderbaar en staat open voor iedereen. In het college is de burgemeester een teamspeler, die als voorzitter verantwoordelijkheid neemt, maar voldoende ruimte laat voor de wethouders. Hij kan gevraagd en ongevraagd wethouders coachen en
2
Profielschets burgemeester gemeente Apeldoorn
3 november 2011
adviseren, neemt bij voorkeur geen partijpolitieke stellingname in, maar kan vanuit overzicht en met respect voor verschillende opvattingen zorgdragen voor een breed gedragen standpuntbepaling en besluitvorming. Hij zorgt voor verbinding tussen gemeenteraad en college. De burgemeester voelt zich betrokken bij de kwaliteit van Apeldoorn als groene en ambitieuze gemeente. Bestuursstijlen Een burgemeester kan verschillende bestuursstijlen hanteren. Bestuursstijlen beschrijven de stijl en overtuiging van waaruit de burgemeester handelt. In Apeldoorn zal de burgemeester primair de stijl van verbinder hanteren en daarbij ondersteunend die van netwerker. Dit houdt in dat de burgemeester stuurt door het stimuleren van samenwerking en het bereiken van consensus, zonder daarbij de effectiviteit uit het oog te verliezen. Hij is een bruggenbouwer en creëert ruimte voor andersdenkenden en minderheden, maar houdt daarbij oog voor ambities en het hoogst haalbare en voorkomt kleurloosheid. Persoonlijke kwaliteiten die hierbij horen zijn toegankelijk en benaderbaar, betrokken, creatief en ambitieus. Hij schept daarbij ook het klimaat voor vernieuwing. Bestuursvaardigheden/competenties De bestuursvaardigheid is een combinatie van vaardigheden, competenties en gedrag. Wij vinden de volgende vijf kwaliteiten en vaardigheden belangrijk: 1. Verbinder/oplossingsgericht Luisteren, onderkennen van gevoelens en behoeften van anderen. Zich verplaatsen in anderen en zich bewust tonen van de invloed van het eigen handelen. 2. Daadkracht Kansen signaleren en er actief naar handelen. 3. Sensitief/signaalgevoelig/inlevingsvermogen/communicatief Laten blijken goed op de hoogte te zijn van maatschappelijke en politieke ontwikkelingen en deze kennis effectief benutten. Bewust zijn van het handelen van anderen en de omgeving, zowel binnen het politieke werkveld als in de Apeldoornse samenleving en daarbuiten. In staat zijn om in begrijpelijke taal procedures, processen en besluitvorming duidelijk te maken en te zorgen voor transparantie. 4. Gezag en boegbeeld Vanuit natuurlijk gezag kunnen opereren en daarbij in staat zijn coachend naar anderen te kunnen optreden. 5. Bestuurlijke empathie en ervaring Vanuit aantoonbare ervaring kunnen inspelen en anticiperen op het handelen van collegeleden en raad en op gebeurtenissen die van invloed zijn op het bestaande beleid. Rollen Bevolking De burgemeester onderhoudt als burgervader goed contact met de Apeldoornse bevolking, organisaties, instellingen en bedrijven. De burgemeester is daartoe zichtbaar, toegankelijk, geeft vertrouwen en is naar buiten het boegbeeld van de gemeente. Gemeenteraad De burgemeester is een ervaren en kundig voorzitter. Hij stelt zich als voorzitter van de raad onafhankelijk op en moet daarbij los komen van zijn rol als voorzitter van het college zonder het belang van verbinding tussen college en raad, bestuurlijke daadkracht en effectiviteit uit het oog te verliezen. Als voorzitter heeft hij inlevingsvermogen in de positie van de verschillende raadsfracties en zorgt voor heldere besluitvorming met draagvlak. De burgemeester is een klankbord voor de raadsleden. College van burgemeester en wethouders In het college is de burgemeester een teamspeler, die als voorzitter met voldoende leiderschap verantwoordelijkheid neemt, maar voldoende ruimte laat voor de wethouders en zorgt voor verbinding tussen de spelers. Als primus inter pares pakt hij de rol op om sturing te geven aan de discussie. Hij kan gevraagd en ongevraagd wethouders coachen en adviseren, neemt bij voorkeur geen partijpolitieke stellingname in, maar kan vanuit overzicht en met respect voor opvattingen van minderheden zorgdragen voor een breed gedragen standpuntbepaling en besluitvorming.
3
Profielschets burgemeester gemeente Apeldoorn
3 november 2011
De burgemeester treedt op als verbinder en bewaakt de kwaliteit en integraliteit van de besluitvorming. In die zin treedt hij op als procesregisseur en is daarbij oplossingsgericht. Portefeuille Primair heeft de burgemeester zijn eigen portefeuille met de (wettelijke) taken op het gebied van openbare orde en veiligheid. In die functie is de burgemeester onder meer voorzitter van het algemeen en dagelijks bestuur van de veiligheidsregio en vertegenwoordigt hij de regio in het nationaal veiligheidberaad. De burgemeester is, in afwachting van de nieuwe landelijke wetgeving, voorzitter van het regionaal college van de politie en het openbaar ministerie. De burgemeester heeft oog voor en bevordert de samenwerking tussen politiek, college en organisatie. Hij heeft regelmatig afstemmingsoverleg met de gemeentesecretaris en de raadsgriffier. Apeldoorn staat voor omvangrijke bezuinigingen en als gevolg van de door de raad gevoerde kerntakendiscussie voor omvangrijke heroverwegingen. Onderdeel daarvan is een andere rol als lokale overheid. Daarmee in verband staat de verandering van de ambtelijke organisatie. Van de burgemeester wordt signaalgevoeligheid en doortastendheid verwacht. Basiscondities De burgemeester die wij zoeken beheerst de basiscondities die gelden voor het burgemeestersambt: identificatie, bindend vermogen, integriteit, onafhankelijkheid, stressbestendigheid en signaalgevoeligheid. Identificatie De burgemeester zal goed moeten kunnen schakelen tussen het zijn van voorzitter van het college of de raad. Maar ook in de positie als voorzitter van het regionaal overleg politie en de veiligheidsregio. Hij dient zich terdege bewust te zijn van de situatie waarin hij verkeert en de rol die van hem wordt verwacht. Daarbij is het belangrijk dat het schakelen als vanzelfsprekend verloopt. Bindend vermogen Apeldoorn kent veel verschillende mensen en groepen, maar ook bedrijven en instellingen. De burgemeester wordt geconfronteerd met deze verschillende mensen met mogelijk tegengestelde belangen. Dit kan zich voordoen in zijn rol met betrekking tot de raad en het college, maar ook bij onrust in de Apeldoornse samenleving. Van de burgemeester wordt dan inzicht, empatisch vermogen en tact verwacht, maar ook bestuurlijke daadkracht. Van de burgemeester wordt verwacht dat tegenstellingen kunnen worden overbrugd en partijen bij elkaar worden gebracht en gehouden. De burgemeester is de verbinder en bruggenbouwer. Integriteit De burgemeester heeft een voorbeeldfunctie. Zijn handelen is vaak zichtbaar en zal in die zin vaak op een weegschaal worden gelegd. De burgemeester handelt derhalve eenduidig en transparant. Onafhankelijk De burgemeester staat boven de partijen, zowel in het politieke verkeer als naar de Apeldoornse samenleving, organisaties en belanghebbenden en wordt als zodanig geaccepteerd. De burgemeester moet zich bewust zijn van zijn functie en zich rekenschap geven van de beïnvloedingsmogelijkheden die hij heeft. Stressbestendig De burgemeester kan, zowel binnen de bestuursorganen als daarbuiten in zijn verantwoordelijkheid voor openbare orde en veiligheid te maken krijgen met incidenten en crisissituaties. Dit vraagt rustig en uitgebalanceerd handelen, maar ook betrokkenheid en besluitvaardigheid. Signaalgevoeligheid De burgemeester is onafhankelijk, integer en staat boven de partijen. Bovendien straalt hij vertrouwen uit. De burgemeester moet de verschillende signalen, die soms tegengesteld zijn aan elkaar opvangen, er zelf actief naar op zoek gaan en selecteren ten behoeve van zijn handelen. Dit vraagt een zeer grote mate van omgevingssensitiviteit, signaalgevoeligheid en zelfreflectie.
4
Profielschets burgemeester gemeente Apeldoorn
3 november 2011
Overige condities Nevenfuncties en netwerken kunnen het functioneren van de burgemeester en het belang van de gemeente ten goede komen, maar mogen de uitoefening van het ambt niet in de weg staan. Uitgegaan wordt van voorafgaand overleg met raad en college. Een assessment kan onderdeel uitmaken van de benoemingsprocedure.
5
Gemeente Apeldoorn
Gemeente Apeldoorn