Through a mind darkly. An empirically-informed philosophical perspective on
systematic knowledge acquisition and cognitive limitations.
Datum: 27 oktober 2011
Promotie: mw. H.L. De Cruz, 16.15 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat
5, Groningen
Proefschrift: Through a mind darkly. An empirically-informed
philosophical perspective on systematic knowledge acquisition and
cognitive limitations.
Promotor(s): prof.dr. I. Douven
Faculteit: Wijsbegeerte
Spanning tussen cognitieve capaciteiten en kennisverwerving verklaard
Het is voor wetenschappelijke vooruitgang beter dat wetenschappers het
niet met elkaar eens zijn. Dat blijkt uit het proefschrift van Helen De
Cruz. Intuïtief lijkt consensus belangrijk voor wetenschappers en
onenigheid wordt vaak gezien als een teken van gebrek aan
betrouwbaarheid. Maar door veel ideeën toe te laten in de
wetenschappelijke praktijk is er meer kans dat er goede ideeën tussen
zitten, die op hun beurt kunnen worden verfijnd en veranderd door
anderen, aldus filosofe De Cruz. Zij deed onderzoek naar de relatie
tussen menselijke cognitieve capaciteiten en formele vormen van
kennisverwerving.
Menselijke cognitie is een product van een evolutionair proces dat niet
gericht is op het ontdekken van wiskundige waarheden en
wetenschappelijke inzichten, maar op de succesvolle interactie met de
omgeving in alledaagse situaties. Daarom is sommige wetenschappelijke
kennis heel moeilijk intuïtief te bevatten, bijvoorbeeld de
evolutietheorie of de relativiteitstheorie. Helen De Cruz onderzocht
hoe het mogelijk is dat wiskundigen en wetenschappers in staat zijn
dergelijke contra-intuïtieve kennis te verwerven. Ze concludeert dat er
geen fundamenteel, kwalitatief verschil bestaat tussen wetenschappelijk
denken en de vormen van redeneren die we gebruiken in alledaagse
situaties. Het voornaamste verschil ligt in de manier waarop het denken
wordt aangevuld met hulpmiddelen van buitenaf, waaronder
meetinstrumenten, boeken waarin we informatie opslaan, of
notatiesystemen. Dergelijke externe objecten zijn niet enkel een hulp
voor menselijk denken, maar maken er deel van uit. In de
wetenschappelijke praktijk is cognitie buiten het brein zeer
belangrijk. Uit De Cruz' onderzoek blijkt het belang van externe
hulpmiddelen, waaronder meetinstrumenten en wiskundige symbolen, in
wetenschappelijke en wiskundige kennisvorming. Deze externe objecten
zijn zo belangrijk in ons denken dat zij een integraal deel uitmaken
van onze formele kennisverwerving. Toch blijkt dat geëvolueerde
cognitieve vooroordelen een significante rol blijven spelen in de
wiskundige en wetenschappelijke praktijk. Gevalsstudies uit wiskunde,
paleoantropologie, anatomie en evolutiebiologie tonen aan dat onze
bevatting van wetenschappelijke begrippen wordt ingeperkt en gestuurd
door onze geëvolueerde menselijke geest.
Helen De Cruz (België, 1978) studeerde Kunstwetenschappen en
Archeologie aan de Universiteit Gent. In 2007 promoveerde zij aan de
Vrije Universiteit Brussel in dit domein. Ze verrichtte haar tweede
promotieonderzoek, in de wijsbegeerte, bij de vakgroep Theoretische
Filosofie van de RUG. De Cruz werkt als postdoctoraal onderzoeker bij
het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek in Vlaanderen, en als visiting
fellow aan Somerville College van de universiteit van Oxford, UK.
Laatst gewijzigd: 18 oktober 2011 10:12
Rijksuniversiteit Groningen