ChristenUnie
Wetenschappelijk Instituut
'Leger doodt kopten om harten te winnen' (Volkskrant)
gertjan-segers-biebshoot vrijdag 14 oktober 2011 13:01
De financiële hulp van de EU aan Egypte moet er alleen komen als er
eerlijke verkiezingen komen, als onderzoeken naar de moordpartijen van
dit jaar worden uitgevoerd en als moslims en christenen door de wet
gelijk worden behandeld.
Het waren misselijkmakende beelden en schokkende verhalen. Zondagavond
boorden pantserwagens zich in een menigte van demonstrerende kopten en
politiemannen bleven mensen aftuigen, zelfs als die al met hun rug op
straat lagen. Verschillende ooggetuigen vertelden hoe groepen gewapende
moslims die avond de straten van Caïro afstruinden op zoek naar
christenen. Het nieuwe Egypte dreigt nog erger te worden dan het oude
Egypte van Mubarak.
Aanslag
Dit voor de Egyptische christenen annus horribilis begon op 1 januari
met een bloedige bomaanslag op een kerk in Alexandrië. Mubarak zat nog
fier in het zadel. Het is nog altijd onduidelijk wie er de hand had in
die aanslag. Er zou een onderzoek komen, maar de families van de 21
doden hebben nog niets van hun overheid gehoord. Zondag werd er
vreedzaam gedemonstreerd door kopten die de recente aanvallen op hun
kerken zat waren. Dit keer vielen opnieuw ruim 20 doden en nu is de
betrokkenheid van de nieuwe machthebbers zelfs evident.
Terwijl zondagavond het leger op kopten inhakte, stookte de
staatstelevisie het vuurtje nog op door - naar later bleek onterecht -
te roepen dat kopten twee soldaten hadden gedood en het leger de hulp
van moslims nodig had. Dat laten sommige moslims zich geen twee keer
zeggen. Hani Sobhi, die blogt onder de naam 'The Big Pharaoh', zag dat
leger en moslimgroepen samenwerkten in het belagen van christenen. De
in Caïro woonachtige Nederlandse journalist Jielis van Baalen was er
getuige van dat zondagavond de meute al vóór de escalatie klaar stond
met stenen en wapentuig.
Chaos
Mubarak kon met een verdeel-en-heers-politiek decennia lang de
noodtoestand handhaven en absolute machthebber blijven. Altijd zag hij
wel een zekere dreiging van moslimfundamentalisten die de noodtoestand
rechtvaardigde. En als die dreiging er niet was, creëerde het regime
die wel. De Moslimbroeders waren nuttig bij het in stand houden van die
dreiging en het binnenhalen van westerse financiële steun. Het was
Mubarak of de chaos. Mubarak mag dan weg zijn, de machinaties zijn
dezelfde. Onder leiding van generaal Tantawi hebben de militaire
machthebbers na de revolutie nauw opgetrokken met de Moslimbroeders en
gebruiken nu de kopten als pionnen in hun sinistere spel.
De geregisseerde botsingen van zondag kunnen twee doelen dienen.
Allereerst is er toenemende kritiek op de Militaire Raad en het
verkwanselen van de revolutie. In een land als Egypte is het bespelen
van deze sentimenten uiterst effectief. Met kopten als zwarte schapen
hopen Tantawi c.s. de harten van de grote meerderheid van moslims voor
zich te winnen. Het tweede doel is het uitstel van de verkiezingen van
28 november. De eenvoudig aan te wakkeren religieuze spanningen
rechtvaardigen dan de verlenging van de machtsperiode van de
militairen. Dat spel heeft Mubarak hen geleerd.
Pijnlijke weeën
Maar de kopten laten zich niet langer willoos gebruiken. Egyptische
christenen zijn uiterst somber over de huidige situatie en over het
giftige sentiment bij veel islamitische medeburgers. Maar bij de
begrafenissen van de slachtoffers van zondag lieten ze opnieuw hun
proteststem horen. Zij zijn burgers van hun land, hebben recht op een
overheid die hen beschermt en verzetten zich met recht tegen geweld dat
het op hen gemunt heeft. En nobele moslims staan schouder aan schouder
met hen. De komende maanden zal blijken of Egypte verder afglijdt naar
een islamitisch gekleurde, militaire dictatuur of dat dit de pijnlijke
weeën bleken te zijn van een vrijer, democratischer Egypte.
Nederland en andere Europese landen zijn geen machteloze toeschouwers.
De 100 miljoen euro die de EU heeft uitgetrokken voor hulp aan het
nieuwe Egypte moet er alleen komen als verkiezingen doorgang vinden,
waarnemers daarbij worden toegelaten, als onderzoeken naar de
moordpartijen van dit jaar worden uitgevoerd en als moslims en
christenen door de wet gelijk worden behandeld. Daar is nu nog
onvoldoende sprake van.
Minister Rosenthal gaat eind deze maand naar Egypte. Hij kan daar een
duidelijke boodschap brengen en heldere voorwaarden stellen aan onze
hulp. Laat hem een effectieve advocaat zijn van iedereen die een vrijer
en rechtvaardiger Egypte wil.
Door Gert-Jan Segers
Dit artikel verscheen ook in de Volkskrant van 12 oktober 2011