GroenLinks


Green deal is groen sausje over grijs kabinet

GroenLinks is blij dat de Tweede Kamer deze week heeft ingestemd met haar voorstel om de Green Deal door te laten rekenen. Op initiatief van GroenLinks gaat het Planbureau voor de Leefomgeving uitrekenen wat de mogelijke effecten van de Green Deal zijn. Dat is onmisbare informatie bij het beoordelen van welke Green deal dan ook. GroenLinks maakte voor het verschijnen van de Green Deal een checklist waaraan de ambities werden afgemeten. Helaas blijkt De Green Deal een No Deal.

Begin oktober presenteerde Maxime Verhagen zijn langverwachte Green Deal: 'Bedrijven en burgers zorgen dat projecten van de grond komen, de overheid ruimt de belemmeringen uit de weg'. Wordt die verwachting waargemaakt? Nee, de Green Deal is vooralsnog weinig meer dan een groen sausje over een grijs kabinet.

GroenLinks maakte voor het verschijnen van de Green Deal een checklist waaraan de ambities van de Green Deal worden afgemeten. De checklist is gebaseerd op gesprekken van GroenLinks fractievoorzitter Jolande Sap en Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren met tientallen groene, innovatieve ondernemers en experts. Dit resulteerde in een checklist van tien punten.

Nu is het moment om Nederland klaar te maken voor een duurzame samenleving en een groene economie. De vraag is of de plannen van dit kabinet deze omslag kunnen maken. Helaas blijkt De Green Deal een No Deal.

De checklist van GroenLinks


1. Creëer een gelijk speelveld: eerlijke concurrentie tussen schoon en fossiel

Maakt de Green Deal korte metten met vuile energiesubsidies én zorgt deze ervoor dat de maatschappelijke kosten van vervuiling eerlijk in de prijs worden verrekend?

No Deal.

De Green Deal bevat geen enkel voorstel om de 5,8 miljard aan vrijstellingen, belastingvoordeel en subsidie die producten en gebruikers van fossiele energie jaarlijks ontvangen, in te dammen. Aan schone energie spendeert de overheid maar 1,5 miljard. Zon en wind hebben hierdoor geen eerlijke concurrentie positie.


2. Help bij financiering: garanties in plaats van subsidies

Draagt de Green Deal bij aan het creëren van nieuwe financiële garanties die groene investeringen van burgers en ondernemers op gang helpen?

Voordeel van de twijfel

De Green Deal voorziet in een innovatiefonds van 500 miljoen gericht op het Midden en Klein Bedrijf. Afhankelijk van de invulling van de voorwaarden kunnen ook groene ondernemers hier hun voordeel mee doen. Overigens is het fonds wel een sigaar uit eigen doos: er wordt vooral bestaand budget rondgepompt. Ook overweegt de regering VVE's meer mogelijkheden te geven gezamenlijk schone stroom op te wekken tegen relatief gunstige tarieven.


3. Geef het goede voorbeeld

Belooft de overheid in de Green Deal dat ze alles wat zij zelf, bouwt, koopt of laat rijden, voorop te lopen met duurzaamheid?

No Deal

Er wordt geen enkel initiatief aangekondigd dat verder gaat dan bestaand beleid. Dat is een gemiste kans. Met dit ambitieniveau wordt e overheid zelf géén voorloper. De inkoopmacht van de overheid is enorm. Waarom rijdt er geen minister in een hybride auto? Waarom niet standaard LED-lampen gebruiken in lantarenpalen in de steden? Waarom zijn niet alle computers, printers en kopieerapparaten op de ministeries de zuinigste in hun soort? Waarom liggen er geen zonnepanelen op alle ministeries en gemeentehuizen?


4. Neem welwillende burgers de bureaucratie uit handen

Neemt de Green Deal burgers die willen investeren in duurzaamheid de bureaucratie uit handen?

No Deal

De burger komt er erg bekaaid af in de Green Deal. Dat is een miskenning van de rol die de consument kan spelen als bijvoorbeeld investeerder in schone stroom. Maar wie zelf wil investeren in zonnepanelen op het dak of in de isolatie van de gevel, loopt het risico tegen een muur van overheidsregels met bijbehorende papierwinkel, op te lopen. In de deal wordt deze rol van de burger wel erkent, maar staat er geen enkele concrete maatregel in, om de papierwinkel van burgers over te nemen.


5. Maak groene vergunningen goedkoper

Verkleint de Green Deal de financiële drempels voor burgers die zelf willen investeren in duurzaamheid?

No Deal

Los van het voornemen om VVE's meer mogelijkheden te bieden om samen schone stroom op te wekken, ontbreken concrete financiële prikkels om burgers meer te laten investeren in duurzaamheid. Een gemiste kans.


6. Stel minder regels, zonder het milieu extra te belasten

Neemt de Green Deal wettelijke belemmeringen weg voor groene ondernemers waarbij niet ingeleverd wordt op milieu en leefomgeving?

Voordeel van de twijfel

Alhoewel het aantal concrete voorbeelden van regels die weggenomen zullen worden om groene ondernemers meer ruimte te geven wat achterblijft bij de hooggespannen verwachtingen, zitten er wel degelijk praktische verbeteringen in de Deal. Dat is winst, maar er zijn nog steeds teveel overbodige of te ingewikkelde regels die groene doorbraken nodeloos frustreren.


7. Stel stevige normen die innovatie stimuleren

Schept de Green Deal duidelijkheid aan bedrijven over welke ambitieuze milieueisen er aan hen gesteld worden? En hoe worden die normen in de toekomst aangescherpt?

No Deal

Stevige milieunormen aan producten en productieprocessen om op deze wijze innovatief gedrag te prikkelen, is helemaal geen issue in de Green Deal. Dat is jammer omdat bijvoorbeeld een autoproducent die nu al in elektrische en hybride voertuigen investeert, weet dat hij straks een voorsprong heeft als aangescherpte normen de concurrentie dwingen anders te produceren. Een energiebedrijf dat nu al schone stroom produceert, heeft een voordeel als de overheid uitstootnormen verscherpt. Normen zijn geen rem, maar een stimulans voor innovatie.


8. Geef groen ondernemen de ruimte

Creëert de Green Deal (letterlijk) meer ruimte voor groene ondernemers voor hun bedrijfsactiviteiten?

No Deal

Alhoewel er in de Green Deal wel wordt aangekondigd de stofkam te halen door ruimtelijke regels die groene ondernemers dwarszitten, worden deze nergens echt concreet. Groene ondernemers stoten vaak hun neus aan het omgevingsrecht. In bestemmingsplannen staat vaak gedetailleerd omschreven welke ontwikkelingen ergens mogen plaatsvinden. Dat sluit veel nieuwe activiteiten uit zelfs als die prima zouden passen. Het zou beter zijn als er beschreven wordt wat men echt niet wil en dat vast te leggen door middel van normen aan lucht, geluid, water, bodem, natuur, en schoonheid van het landschap. Zo houdt je meer opties open en krijgen groene ondernemers letterlijk de ruimte die ze verdienen.


9. Vergroen het belastingstelsel

Maakt deze Green Deal arbeid goedkoper en vervuiling duurder?

No Deal

De Green Deal bevat geen enkel voorstel om ons belastingstelsel te vergroenen. Een gemiste kans. De belastingen op ons productieproces zitten raar in elkaar: mensen in dienst nemen is erg duur, dat terwijl de kosten van vervuiling probleemloos op anderen afgewenteld kunnen worden. Dat zou je moeten omkeren. Ondernemers willen maar wat graag goedkopere, en dus meer mensen in dienst nemen. Als de belasting op arbeid naar beneden gaat en die op vervuiling omhoog, worden twee vliegen in één klap geslagen: er komt meer werk en de milieuvervuiling door het bedrijfsleven neemt af.


10. Stel afrekenbare doelen

Bevat de Green Deal afrekenbare doelen en is er doorgerekend of deze gehaald worden?

No Deal

Het kabinet claimt dat met haar Green Deal stappen gezet worden op weg naar méér groene energie. Hoeveel blijft echter onduidelijk, doelstellingen ontbreken in de deal, laat staan een doorrekening. Toch is dat een relevante vraag, want het kabinet haalt haar doelen voor het aandeel duurzame energie niet. De ambitie is 14% in 2020, maar slechts 9 tot 12% is haalbaar. Op initiatief van GroenLinks gaat het Planbureau voor de Leefomgeving uitrekenen wat de mogelijke effecten van de Green Deal zijn. Dat is onmisbare informatie bij het beoordelen van welke Green deal dan ook: Doelen zijn belangrijk om investeringen ook echt van de grond te krijgen.