The Kenyan hippo. Population dynamics, impacts on riparian vegetation and
conflicts with humans
Datum: 14 oktober 2011
Promotie: dhr. E.M. Kanga, 14.30 uur, Aula Academiegebouw, Broerstraat
5, Groningen
Proefschrift: The Kenyan hippo. Population dynamics, impacts on
riparian vegetation and conflicts with humans
Promotor(s): prof.dr. H. Olff
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Nijlpaard is een imposante verschijning in een kwetsbare situatie
Nijlpaarden zijn sinds mensenheugenis in contact geweest met mensen en
spreken al even lang tot de verbeelding. In de tijd van de Egyptische
farao's werden ze zelfs vereerd als goden. Het feit dat nijlpaarden
niet alleen het water als habitat hebben, maar 's nachts ook
rondstruinen op de rivieroevers, maakt, in combinatie met hun
lichaamsgewicht van meer dan 1000 kilo, dat ze een grote ecologische
invloed uitoefenen op hun leefgebied en bovendien geregeld in conflict
komen met de mens. Dit laatste zelfs meer en meer. Erustus Mutembei
Kanga toont in zijn proefschrift aan dat in Kenia het aantal
nijlpaard-mensconflicten met een factor 26 is toegenomen tussen
1997-2008. In die periode vervijfvoudigde de populatie nijlpaarden,
ondanks een dramatische achteruitgang van hun leefgebied. Kanga deed
zijn onderzoek in één van Kenia's belangrijkse natuurgebieden, de Masai
Mara, waar hij de nijlpaarden telde langs 155 km van de Mararivier.
Kenmerkend voor de Afrikaanse savannes is dat er veel grote grazende
zoogdieren leven, maar ze hebben in toenemende mate te maken met
degradatie, fragmentatie en verlies van habitats, vooral in en rond
natuurgebieden. De uitbreiding van nederzettingen en de landbouw heeft
een grote negatieve invloed op de verspreiding en de talrijkheid van
wilde grazers, zowel op het niveau van de populatie als op het niveau
van de levensgemeenschap. Het nijlpaard heeft vooral last van het
verlies van essentiële weidegronden door uitbreiding van de landbouw en
nederzettingen en van de illegale jacht voor bushmeat en ivoor,
`wraak'-moorden voor de vernietiging van gewassen en de toenemende druk
op de zoetwatervoorraden.
Uit recente schattingen over 1996 tot 2004 blijkt dat er ongeveer
125.000 -148.000 nijlpaarden voorkomen in versnipperde populaties in
rivieren, meren en andere watergebieden van 36 Afrikaanse landen.
Twintig landen laten dalende aantallen nijlpaarden zien, zeven hebben
populaties van een onbekende status, negen hebben stabiele populaties
en in drie landen (Algerije, Egypte en Mauritanië) zijn nijlpaarden
uitgestorven. Op basis van deze geschatte wereldpopulatie, in
combinatie met intensivering van het behoud bedreigingen, is het
nijlpaard gecategoriseerd als 'kwetsbaar' op de IUCN Rode Lijst in
2006.
Ondanks zijn imposante afmetingen, zijn kwetsbare status en zijn
begrazingseffecten op oeverhabitats en de groeiende conflicten met
mensen, is er toch verbazend weinig bekend over het nijlpaard in veel
delen van zijn leefomgeving, waaronder Kenia, waar de soort officieel
is beschermd sinds 1920. Daarom is onderzoek naar dit dier noodzakelijk
om de oorzaken te begrijpen van populatiefluctuaties.
De bescherming van de oevers van rivieren en wetland-habitats en de
controle op het stropen van nijlpaarden zijn volgens Kanga uiterst
belangrijk voor de instandhouding van de nijlpaardenpopulaties, evenals
maatregelen ter preventie van het opdrogen van waterlopen als gevolg
van ontbossing, de stijgende waterwinning en opwarming van de aarde en
de achteruitgang van habitats langs rivieren.
Erustus Mutembei Kanga (Kenya, 1969) studeerde aan de universiteit van
Nairobi. Zijn promotieonderzoek deed hij bij de afdelingen COCON en
CEES van de afdeling Levenswetenschappen van de Rijksuniversiteit
Groningen. Het onderzoek werd gefinancierd door de NUFFIC. Kanga was en
blijft in dienst van Kenya Wildlife Service.
Laatst gewijzigd: 04 oktober 2011 11:04
Rijksuniversiteit Groningen