VU medisch centrum
in de nieuwe polikliniek VUmc Cancer Center Amsterdam
Snelheid en intensiteit
30 september 2011
Op 28 september is de nieuwe polikliniek VUmc Cancer Center Amsterdam -
diagnose en behandeling officieel geopend. `We werken sneller' zegt een
van de initiatiefnemers, hematoloog dr. Sonja Zweegman, `maar door
moderne biologische karakterisering van kwaadaardige cellen leveren we
patiënten vooral echt maatwerk.'
De schilders en stukadoors hebben hun hielen nog
maar net gelicht, of hematoloog dr. Sonja Zweegman loopt overduidelijk
enthousiast door de nieuwe polikliniek voor patiënten met kanker,
bovenop het polikliniekgebouw van VUmc.
Zie je hoe de patiënt straks uitzicht heeft op een half doorzichtig
raam met allemaal groentinten? Het is net of je in het bos zit! En hier
komen de bedden voor de dagbehandeling. Kijk, op het plafond ... weer
die rustgevende groentinten. Dat is nog eens wat anders dan een grauw
systeemplafond om naar te kijken! En wat een licht hè?'
De extreem open en inderdaad erg lichte omgeving van de nieuwe ruimtes
zijn een letterlijke vertaling van het concept Brightsite VUmc. 'Maar
bright betekent ook slim', verduidelijkt Zweegman. 'Dankzij nieuwe
diagnostische mogelijkheden kunnen we tumorcellen steeds beter
biologisch karakteriseren. Daardoor kunnen we echt maatwerk leveren
waarmee de toekomstperspectieven voor patiënten verbeteren.'
'Brightsite VUmc staat in brede zin voor goede behandeling, zorg en
service voor de patiënten. Naast de directe geneeskundige zorg is er
ook veel aandacht voor voeding, verzorging en beweging. En het
welbevinden wordt gestimuleerd met prettige kleuren, licht, een daktuin
en op diverse plaatsen computers met een internetverbinding, zodat
patiënten tijdens hun verblijf in onze poli hun gewone leven een beetje
kunnen laten doorgaan.'
'Het verhaal van deze nieuwe poli is begonnen met basale wiskunde'
Wiskundige zorg
Het verhaal van deze nieuwe poli is begonnen met basale wiskunde,
vertelt Zweegman. 'De meeste middelbare scholieren vragen zich af wat
ze toch met die droge wiskunde moeten. Nou, hier weten we het nu. Toen
bedrijfskundige Berthe van Gerven en ik in contact kwamen met Ger
Koole, VU-hoogleraar optimalisatie van bedrijfsprocessen, liet die ons
met behulp van wiskundige modellen zien hoe de zorg voor
kankerpatiënten veel efficiënter kon.'
Optimalisatie van de verschillende 'processen' in de zorg voor
kankerpatiënten heeft nu geleid tot een 24-tal goed gestroomlijnde
'zorgpaden' voor specifieke vormen van kanker. In een groot deel van de
zorgpaden leidt dit binnen 48 uur naar een diagnose. Die
diagnosesnelheid is met name erg prettig voor mensen die op een
geruststellende mededeling wachten, benadrukt Zweegman.
'Mensen die in onzekerheid verkeren of hun klachten wel of niet op
kanker duiden, horen liefst zo snel mogelijk dat het loos alarm was.
Voor mensen die te horen krijgen dat ze wél kanker hebben is het vooral
belangrijk dat we direct een behandelplan kunnen bespreken. Een van de
eerste vragen die mensen stellen na een 'positieve' diagnose is
namelijk 'Wat nu, dokter?'. De ervaring leert dat in deze fase
intensief contact nodig is, omdat vaak nauwelijks te overzien is wat er
allemaal staat te gebeuren. Dan is het veilige gevoel dat er naast een
snel, ook een doordacht en multidisciplinair vastgesteld behandelplan
is, belangrijker.'
Zweegman snelt al weer verder door de nieuwbouw, op naar een grote zaal
waar enkele tientallen bureaustoelen nog in plastic klaarstaan. 'Dit
wordt de ruimte voor het multidisciplinair overleg. In de nieuwe poli
zullen niet alleen de behandelend specialisten zoals oncologen,
hematologen, chirurgen en radiotherapeuten een behandelplan
vaststellen. Bij het multidisciplinair overleg zullen ook de radiologen
en pathologen aanwezig zijn, zodat de karakteristieken van de tumor die
van belang zijn voor de behandeling, uitgebreid toegelicht kunnen
worden. En een enorm voordeel van de nieuwe dakopbouw is dat
specialisten naast elkaar werken en zo aansluitend of zelfs met elkaar
de patiënten zien en voorlichten. De lijnen zullen dan ook uiterst kort
zijn.'
'Het concept Brightsite VUmc staat in brede zin voor goede behandeling,
zorg en service voor de patiënten'
Hobbels
De bouw van de nieuwe poli werd mogelijk gemaakt door een gift van de
VriendenLoterij en de stichting VUmc CCA. Maar de nieuwe poli alleen
maakt nog niet gelukkig, zegt Zweegman.
'Het is natuurlijk een genot om straks in zo'n frisse, lichte omgeving
te mogen werken. Maar als we als specialisten geen omslag in het denken
zouden maken zou het ook in zo'n mooie ruimte nooit lukken.
Traditioneel zijn we geneigd in ziektebeelden te denken en vertaalden
we dat in diagnostiek en zorg voor de patiënt. Dat leidt tot
versnippering van kennis en middelen. Dat is gaandeweg veranderd in
denken vanuit biologische kenmerken van kankercellen, zoals afwijkingen
in de genen of eiwitten van kankercellen die bij bijna alle vormen van
kanker een rol spelen. Dan kun je gezamenlijk gebruik maken van
dezelfde diagnostische technieken en door uitwisseling van kennis een
impuls brengen in kankeronderzoek.'
De stand van de medische technologie heeft een paar belangrijke hobbels
naar de sneldiagnostiek gladgestreken. 'Genetische analyses gaan
tegenwoordig zo veel sneller dan in de begindagen. En er is na analyse
van de procesgang een Tissue Tek Xpress aangeschaft die doorlopend
biopten kan verwerken zodat ze sneller beschikbaar zijn voor analyse
door de patholoog. Als we die machine niet hadden gehad en onze
patholoog Ellis Barbé niet zo enthousiast was geweest over
sneldiagnostiek en de logistieke organisatie niet had willen
veranderen, dan zaten we met al onze goede wil alsnog gewoon op
uitslagen te wachten.'
'Ik zie geen reden waarom deze goed uitgedachte zorgpaden niet ook
toepasbaar zijn op de zorg voor mensen met hart- en vaatziekten'
Verweven
De vele grote ramen in de nieuwe poli bieden naar het noorden uitzicht
op de Zuidas, naar het zuiden op Amstelveen en naar het westen op de
inmiddels beroemde gekleurde 'blokkendoos' van het VUmc Cancer Center
Amsterdam.
'Daar liggen onze grootste wensen voor de toekomst', benadrukt
Zweegman. 'Zoals de verschillende specialismen rond de zorg voor
kankerpatiënten nu in elkaar schuiven, zo zou ik willen dat in de
toekomst onderzoek en zorg nog meer één worden. Het principe van
bench-to-bedside en weer terug moet in een academisch centrum de norm
zijn. Er is in het begin wel even over gesproken om een letterlijke
brug te maken vanuit deze poli naar 'de blokkendoos', maar dat werd te
duur, vooral omdat het VUmc Cancer Center Amsterdam in een tijdelijke
huisvesting zit. Maar ik hoop het nog wel mee te maken dat onderzoek en
kliniek net zo verweven zullen zijn als de verschillende specialismen
in deze nieuwe poli.'
Logistieke winst
Enkele van de 24 maligniteiten waarvoor in de nieuwe poli een
sneldiagnose mogelijk is, zijn eierstok- en baarmoeder(hals)kanker.
`Wanneer iemand zich meldt, bijvoorbeeld met onbegrepen vaginaal
bloedverlies, dan kan er direct materiaal worden afgenomen voor
pathologisch onderzoek. Onze poli heeft vooraf al tijd gereserveerd
voor de diverse beeldvormende technieken, dus ook dat hoeft geen
belemmering meer te zijn.
Vaak al aan het eind van die eerste dag kan er multidisciplinair
overleg plaatsvinden met onder andere de radioloog en de patholoog die
kunnen vertellen of er ook sprake is van maligniteit. De vraag
`wel-of-geen-kanker' kan in ieder geval binnen 48 uur worden
beantwoord', aldus Zweegman. `In veel gevallen kan binnen 48 uur ook
een behandelplan worden besproken en kan de patiënt direct de
anesthesist bezoeken om te zien of er geen bezwaren zijn tegen een
operatie en om informatie te krijgen over de narcose.'
Naast de 24 zorgpaden die nu zijn uitgewerkt, zal ook voor andere
vormen van kanker in de komende jaren een `zorgpad' worden ontwikkeld.
`Daarnaast hebben we ook al een speciaal zorgpad voor metastasen. Want
ook uitzaaiingen van tumoren zijn steeds vaker goed behandelbaar. En ik
zie geen reden waarom deze goed uitgedachte zorgpaden niet ook
toepasbaar zijn op, zeg, de zorg voor mensen met hart- en vaatziekten,
of voor de eerste hulp. Ook daar zie je ziektebeelden waar in de
logistiek van de zorg veel te winnen is.'
Tekst Rob Buiter
Foto Harry Meijer
bron: Origineel