VU medisch centrum
Samenwerking VUmc - GGZ inGeest: Van litteken naar taal
8 september 2011
Zelfbeschadiging en kunst komen samen in de expositie `Met mij alles
goed: van litteken tot taal', die 3 oktober geopend zal worden door een
bekende Nederlandse cabaretière in het OZW-gebouw aan De Boelelaan.
Vier dagen later eindigt de expositie met het symposium `Met ons alles
goed', over vernieuwing van zorg bij zelfbeschadiging.
Aandacht voor zelfbeschadiging is hard nodig, stelt Christien van
Santen, hoofd bij- en nascholing bij GGZ inGeest en de Amstel Academie.
"Een cliënt die zichzelf beschadigt roept bij zorg- en hulpverleners
vaak angst, weerzin of machteloosheid op. Het onbegrip is groot. Niet
alleen in de GGZ, maar ook in de algemene gezondheidszorg."
Verbinding
Van Santen haalde de expositie naar de Amstel Academie en is
medeorganisator van het symposium. Daar ging een visioen twee jaar
geleden aan vooraf, vertelt ze. "Toen ik het OZW-gebouw kwam
binnenlopen, zag ik dat deze expositie de verbinding zou kunnen vormen
tussen de verschillende opleidingen op gebied van zorg en welzijn, die
in dit gebouw gehuisvest zijn. Door de expositie en de ontmoeting met
ervaringsdeskundige kunstenaars kan een dialoog ontstaan over het
ondraaglijk lijden dat zo vaak schuilgaat achter littekens."
Ongeveer 1 op de 20 Nederlanders, veelal jonge mensen, hebben
persoonlijk ervaring met zelfbeschadiging. "We horen van hen, dat er
vaak weinig begrip is bij hulpverleners. Bijvoorbeeld als ze op de
spoedeisende hulp binnenkomen. Vaak is er afschuw over wat zij zichzelf
hebben aangedaan, maar is ook het gevoel van onmacht bij de
hulpverlener groot."
Geen taal
"Over de uiterlijke verwondingen wordt gepraat en er wordt meteen
gehandeld. Maar om te spreken over de psychische nood, oorzaak van
zelfbeschadiging, lijkt bij beiden, zowel patiënt als hulpverlener geen
taal te bestaan." Volgens Van Santen liggen vaak tragische
achtergronden van misbruik en mishandeling ten grondslag aan
zelfverwonding. "Maar dat is niet het hele verhaal. Het gaat vaak om
mensen met een enorme kracht die geen andere uitweg uit hun psychische
nood zien dan zelfbeschadiging, en op deze manier overleven. Ik heb
veel respect voor hen."
Om begrip bij hulpverleners te bevorderen, ging de expositie en een
trainingsprogramma vanaf juni 2009 langs tien psychiatrische
instellingen. "Ervaringsdeskundigen en hulpverleners gaven de
trainingen aan GGZ-medewerkers." De opgedane kennis en ervaring in de
projectperiode wordt gedeeld op het symposium, in de vorm van analyses,
lezingen en workshops. "We hopen dat er een verhoogd bewustzijn
ontstaat over zelfbeschadiging", zegt Van Santen.
In ieder geval is negeren uit den boze, zoals eens het devies was,
concludeert ze. "Nu zeggen we: praat over het achterliggende leed en
manieren om er anders mee om te gaan."
Annette Karimi
bron: Tracer