Universiteit van Tilburg
Persbericht 22 september 2011
Asiel vragen is niet alleen verzoek om bescherming, ook verzoek om
eigen plek
Precies zestig jaar geleden werd het VN Vluchtelingenverdrag
aangenomen. Maar er is weinig reden deze zestigste verjaardag te
vieren. Voor vluchtelingen is het steeds moeilijker bescherming te
krijgen en de rechten te genieten die het Vluchtelingenverdrag hun
toekent. Promovenda Nanda Oudejans stelt dat de vluchteling niet alleen
bescherming tegen vervolging claimt. Het verzoek om asiel is ook een
verzoek om een eigen plek die juridisch gewaarborgd is. Asiel sluit
daarmee de mogelijkheid in dat het gastland het nieuwe thuisland wordt.
In de huidige discussie is de nadruk komen te liggen op de terugkeer
van vluchtelingen naar het land van oorsprong. Nanda Oudejans
analyseert het falende internationale beschermingsbeleid vanuit
filosofisch perspectief en laat zien dat het huidige begrip van het
vluchtelingenvraagstuk inadequaat is. De hardnekkige vooronderstelling
is dat vluchtelingen nog een plek hebben waar ze thuis horen en naar
terug moeten keren: het land van herkomst. De wanhopige ervaring van de
vluchteling is echter dat hij nergens thuis is in de wereld. Beleid dat
gericht is op terugkeer resulteert vooral in opvang in kampen. Oudejans
stelt dat het kamp geen oplossing is voor het vluchtelingenprobleem,
maar juist bevestigt dat de vluchteling nergens thuis is in onze
wereld.
Onderscheid vluchteling en stateloze niet houdbaar
Oudejans bekritiseert de huidige praktijk waarin bescherming van
vluchtelingen vooral negatief en beperkt wordt uitgelegd, als het
verbod op het niet uitzetten naar het gevaarlijke land van herkomst. Ze
stelt dat het oorspronkelijke concept meer inhoudt. Asiel biedt niet
alleen bescherming, maar geeft de vluchteling ook de mogelijkheid zijn
leven in vrijheid en waardigheid voort te zetten. Oudejans overdenkt
het begrip asiel opnieuw door het scherpe theoretische onderscheid
tussen vluchtelingen en statelozen te bekritiseren. Wanneer we
begrijpen dat verlies aan bescherming gelijk staat aan het verlies van
een eigen plek, dan leren we dat vluchtelingen en statelozen voor
hetzelfde dilemma staan: waar hebben zij een recht te leven? In haar
proefschrift gaat Oudejans tevens in op de vraag waarom asiel de zorg
is van een democratische gemeenschap.
Nanda Oudejans (1978, Amersfoort) studeerde filosofie aan Tilburg
University en werkte als vrijwilliger bij VluchtelingenWerk Nederland.