KPMG
KPMG: "Rogue traders bestrijd je niet met regels"
"Eerst was er Nick Leeson bij Barings. Toen zagen we Jérôme Kerviel bij
Société Générale. En nu is er Kweku Adoboli bij UBS, de nieuwe 'rogue
trader'. Zijn onbevoegde transacties in indexfondsen kosten de
aandeelhouders van UBS naar schatting zo'n 1,7 miljard euro."
Volgens Gerrie Lenting, partner bij KPMG Forensic, vraagt iedereen zich
opnieuw af hoe dit toch mogelijk is bij zo'n strak gereguleerde
bankinstelling. Lenting: "Bovendien werpt de vraag zich op of het niet
tijd wordt om banken aan strakker aan banden leggen. De hele sector
probeert zulke affaires af te doen als 'incidenten', maar voor de
buitenwacht staan ze niet op zichzelf. Ook bij UBS begon het wellicht
met een ongelukkige fout. Een handelaar neemt een verkeerde gok. Als
het goed gaat heet het slim handelen. Als het fout gaat wil hij het
verlies herstellen door dubbel in te zetten. Emoties gaan overheersen
en er worden onverantwoorde risico's genomen. Om de verliezen te
verdoezelen zoekt de handelaar naar de gaatjes in de controlesystemen.
Die zijn er in de snel veranderende geavanceerde systemen altijd."
De oplossing is volgens Lenting dus niet alleen maar het verder
verscherpen van de systemen. Lenting: "Mensen gaan nu eenmaal de fout
in en laten zich leiden door allerlei emoties. Elkaar open en eerlijke
aanspreken is dan ook de belangrijkste kracht om rogue trading tijdig
te ontdekken. Het gaat meestal om het herkennen van merkwaardige
handelspatronen, van het niet afdekken van posities, van niet reageren
op fouten en van het negeren van intuïtie op de werkvloer of het
negeren van signalen van transactiepartners. Een financiële instelling
moet zorgen voor interne detectiemethoden waarbij afzonderlijke, op
zichzelf staande signalen gecombineerd worden tot een heel ander, niet
mis te verstaan beeld. Bij iedere fraude geldt dat er sprake is van
gelegenheid, druk en rationalisatie."
De basis van het voorkomen van dit soort incidenten wordt volgens
Lenting gevormd door een drietal aspecten: preventie, detectie en
response. Lenting: "Voor de preventie is de werkvloer de beste
bewaking. Op de werkvloer moet het gaan om professioneel handelen en
elkaar aanspreken, niet te verwarren met compliance en risk management.
Als cultuur moet iedereen op de handelsvloer elkaar dagelijks
aanspreken op merkwaardige transacties, onlogische handelsredenaties en
vreemd gedrag. Iedereen moet eigen problemen kunnen bespreken zonder
repercussies.
Voor de detectie gaat het om gerichte dagelijkse controles door
systemen en door controleurs. Deze controleurs moeten dezelfde
kundigheid hebben als de handelaren en weten hoe en waar het mis kan
gaan. Geavanceerde data-analyses op verdachte posities en relaties
moeten de controle schragen. En ook handmatige interventies in
waarderingsmodellen en administratieve vastleggingen. Dit vraagt om
voldoende investeringen in de mid en back office, investeringen die de
balans met de commerciële veranderingen in stand houden.
Voor de response kijk je eerst naar het feitelijke incident. Probeer
snel zicht te krijgen op de strategische, organisatorische, financiële
en juridische impact. Maar dan komt direct de vraag wat de organisatie
ervan leert. De eerste reactie van de leiding is vaak ontslag.
Verstandiger is het echter om hard te zijn op principes maar zacht op
mensen. Hoe dan ook: de remedie tegen rogue trading zit niet in het
dichttimmeren met controles. Daar worden uiteindelijk toch wel weer
gaten in geschoten. Menselijk gedrag, emoties, angst, paniek, is niet
dicht te regelen. Dat moeten mensen bij elkaar en bij zichzelf
signaleren, bespreken, oplossen en voorkomen."