GroenLinks
Europees debat over populisme
Dinsdag 20 september 2011, 16:16u - Erica Meijers
Overal in Europa worden linkse partijen geconfronteerd met de opkomst
van politieke partijen die beweren `namens het volk' te spreken. Het is
van groot belang dat groene en linkse partijen hierover op Europees
niveau het debat aangaan. Daarmee is nu een begin gemaakt met de
publicatie van een boek over Populisme in Europa.
Tijdens de zomeruniversiteit van Europese Groenen, die in het weekend
van 9 tot 11 september aan de Duits/Poolse grens werd gehouden, werd
het boek Populism in Europe gepresenteerd. Al tijdens de presentatie
ontstond er discussie tussen Daniel Cohn-Bendit en Dick Pels, beide
auteurs, over de vraag of links keihard tegen het populisme moet
ingaan, of dat ze zich naar aanleiding van een nieuwe generatie van
rechtse populisten moet beraden over haar eigen waarden.
Deze nieuwe generatie kan namelijk niet zomaar op een lijn worden
gesteld met het oude extreem rechts. Rechtse populisten van vandaag
noemen zich democraten en stellen dat ze de rechten van vrouwen en
homo's beschermen tegen de islam. Ze beroepen zich daarbij op de
Verlichting. Door grenzen te sluiten en minderheden aan te vallen
willen ze de identiteit van de `christelijke westerse beschaving'
beschermen. Maar door de ontkenning van waarden als diversiteit,
openheid en kritische (zelf)reflectie vormen ze in feite een bedreiging
voor de Europese waarden. Hun vertoog raakt de kern van de democratie
en kan niet zonder weerwoord blijven.
Over dat laatste zijn alle groene en linkse partijen het wel eens. Maar
discussie is er over de vraag of populisme 'slechts' een politieke
techniek is die door zowel rechts als links kan worden toepast, of
eerder een zelfstandige ideologie, of een mengsel van beiden. Er zijn
vele verschillende vormen van rechts populisme in Europa, van de
gewelddadige Breivik tot de zich democratisch noemende Wilders en de
conservatieve Zwitser Blocher. Er zijn islamofoben en romahaters,
neonazi's en flierefluitende dandy's. Tussen Oost- en West Europa
bestaan er dermate grote verschillen, dat je je kunt afvragen of er wel
sprake is van hetzelfde verschijnsel. Toch is er overal in Europa
sprake van toenemend nationalisme en xenophobie en worden linkse en
groene partijen vrijwel overal in de verdediging gedrongen.
Het instituut dat de ideeën van groene wetenschappelijke bureau's en
denktanks in Europa wil bundelen, de Green European Foundation (GEF),
besloot op initiatief van Bureau de Helling, het wetenschappelijk
bureau van GroenLinks, om een boek te publiceren om het debat over
populisme op Europees niveau te stimuleren.
Dat boek is er nu, met auteurs uit verschillende hoeken van Europa.
Uiteraard wordt er geschreven over de vraag wat populisme is en hoe ze
het best bestreden kan worden. Daarbij komt ondermeer het belang van
politiek taalgebruik (voor de kenners: framing) aan de orde, de vraag
naar de economische voedingsbodem voor populisme, maar ook de gevolgen
van globalisering en individualisering en de invloed van de
media-cultuur.
De vragen en dilemma's waarvoor groene en linkse partijen staan met
betrekking tot rechts populisme, worden in dit boek voor het eerst op
Europees niveau bediscussieerd. Op deze manier dragen de auteurs bij
aan een constructief verhaal over en voor Europa. De auteurs van deze
bundel oefenen zich in het overschrijden van hun eigen nationale,
politieke en intellectuele grenzen en als zodanig is dit boek al een
weerwoord tegen het populisme.
Erica Meijers (ed.), Populisme in Europe. Brussels/Vienna: GEF, Planet
Verlag, Bureau de Helling.
Met bijdragen van: Daniel Cohn-Bendit en Edouard Gaudot, Dick Pels,
Sarah de Lange, Øyvind Strømmen, Sona Szomolányi, Olga Pietruchova,
Merijn Oudenampsen, Robert Misik, Marco Jacquemet, Barbara Hohenedder
en Dirk Holemans.
Het boek is te bestellen voor 15,00 (excl. verzendkosten) via
dehelling@gmail.com