Economisch beeld ongewis
Persbericht | 15-09-2011
Volgens de vandaag verschenen Macro Economische Verkenning 2012 van het
Centraal Planbureau (CPB) groeit de Nederlandse economie in 2011 en
2012 met respectievelijk 1½% en 1%.
Macro Economische Verkenning (MEV) 2012
Download (pdf, 12.9 MB) | MEV | 15-09-2011 | 114 pagina's
Economisch beeld ongewis
Volgens de vandaag verschenen Macro Economische Verkenning 2012 van het
Centraal Planbureau (CPB) groeit de Nederlandse economie in 2011 en
2012 met respectievelijk 1½% en 1%. De economische groei komt
grotendeels voor rekening van de uitvoer. Bij deze matige groei daalt
de werkloosheid niet verder en stabiliseert naar verwachting op
gemiddeld 4¼%. De koopkracht daalt in beide ramingsjaren. Het
begrotingstekort loopt in de raming snel terug, van 5,1% van het bruto
binnenlands product (bbp) in 2010 tot 2,9% bbp komend jaar. Dit
relatief sombere beeld is het op basis van de huidige informatie meest
waarschijnlijk geachte scenario, en daarmee het beeld op basis waarvan
de begroting is opgesteld (het `basispad').
In deze cijfers is wél rekening gehouden met de recente onrust op de
financiële markten, maar níet met een nieuwe financiële crisis. Het
risico op een nieuwe financiële crisis is echter wel degelijk aanwezig.
De onrust op de financiële markten wijst op een zeer grote onzekerheid
en de kans op een negatievere uitkomst is aanzienlijk. In de Macro
Economische Verkenning 2012 is daarom een onzekerheidsvariant opgenomen
waarin de mogelijke gevolgen van een nieuwe financiële crisis worden
geïllustreerd. Deze variant is géén uitgewerkt scenario, daarvoor zijn
de onzekerheden te groot en te divers. Wel geeft de variant een
indicatie van de mogelijke uitkomsten bij een nieuwe, op dit moment nog
niet ingeboekte, grote schok op de financiële markten - of die nu in
Europa, in de Verenigde Staten, of ergens anders ontstaat.
CAPTION: Kerngegevens voor Nederland, 2010-2012
2010 2011 2012
Relevante wereldhandel (%)
11,1
4 1/4
3 1/2
Bruto binnenlands product (bbp, %)
1,7
1 1/2
1
Consumptie huishoudens (%)
0,4
0
1/4
Bruto investeringen bedrijven,
excl. woningen (%)
-1,4
9 1/4
3 1/4
Uitvoer van goederen,
excl. energie (%)
12,8
6 1/2
3 3/4
Consumentenprijsindex (cpi, %)
1,3
2 1/4
2
Contractloon marktsector (%)
1,0
1 1/2
2
Koopkracht, mediaan,
alle huishoudens (%)
-0,4
-1
-1
Werkloze beroepsbevolking
(niveau in % beroepsbevolking)
(internationaal)
4,5
4 1/4
4 1/4
Werkgelegenheid in arbeidsjaren (%)
-1,6
-1/2
-1/4
EMU-saldo (in % BBP)
-5,1
-4,2
-2,9
De signalen staan op rood voor de mondiale economie. In de
hoogontwikkelde economieën was de afzwakking van het groeitempo in de
eerste helft van 2011 het sterkst, als gevolg van de toegenomen
onzekerheid op de financiële markten, budgettaire sanering, de hoge
olieprijs en de natuurramp in Japan. Daarbij komt dat de invoergroei in
opkomende markten afzwakt door monetaire verkrapping en
capaciteitsknelpunten. Het wereldwijde bbp zal in 2011 en 2012 naar
verwachting met 3½% groeien, tegen 4¾% in 2010. Voor Nederland leidt
dit tot een forse afzwakking van de uitvoergroei.
De Nederlandse economie
Volgens de meest recente inzichten groeit het Nederlandse bbp in 2011
met 1½% en in 2012 met 1%, duidelijk minder dan het gemiddelde van de
afgelopen 20 jaar (2¼%) en ook minder dan de potentiële groei van 1¾%,
zoals geraamd in de Economische Verkenning 2011-2015. Pas in de tweede
helft van 2012 bereikt het Nederlandse bbp het niveau van voor de
kredietcrisis, wat betekent dat de economie over een periode van bijna
vier jaar pas op de plaats heeft gemaakt. De Nederlandse economische
groei wordt enigszins gedempt door de bezuinigingen en
lastenverzwaringen van het kabinet (met name in 2012), maar voelt
vooral de gevolgen van de wereldwijde groeivertraging die vanaf het
begin van 2011 is ingezet. In de raming is rekening gehouden met de
gevolgen van de sterke onrust op de financiële markten zoals die begin
augustus losbarstte. Met een nieuwe financiële crisis is in het
basispad niet gerekend, al is een dergelijk scenario zeker niet uit te
sluiten.
Groei komt uit export
In 2011 en 2012 komt de Nederlandse economische groei grotendeels uit
de export, de binnenlandse bestedingen leveren slechts een beperkte
positieve groeibijdrage van ¼ à ½%-punt per jaar. De Nederlandse
consument voelt de naweeën van de crisis (koopkrachtverlies,
vermogensverliezen) en draagt in 2011 en 2012 per saldo niet bij aan de
economische groei. De overheidsbestedingen drukken de bbp-groei komend
jaar. In de afgelopen vier decennia is een negatieve groeibijdrage van
de overheidsbestedingen alleen in 2004 eerder voorgekomen. Gezien de
omvangrijke bezuinigingen van het kabinet is de negatieve invloed van
de overheidsbestedingen niet verrassend. Na een sterke daling in 2009
en een verdere afname in 2010 herstellen de bedrijfsinvesteringen zich
in 2011 naar verwachting goed, met een groei van 9¼%. Hiermee is het
verlies van de afgelopen jaren echter nog niet goedgemaakt. Als gevolg
van het inzakken van de conjunctuur in 2012 wordt voor komend jaar
alweer een terugval in de groei van de investeringen voorzien tot 3¼%.
Overheidsfinanciën verbeteren mede dankzij beleid.....
Ondanks een nieuwe groeiafzwakking neemt het overheidstekort volgend
jaar verder af, hoofdzakelijk als gevolg van bezuinigingen en
lastenverzwaringen. Het tekort daalt van 5,1% bbp in 2010 tot naar
verwachting 2,9% bbp in 2012. Daarmee halveert het tekort ten opzichte
van het niveau in 2009 en ligt het voor het eerst sinds 2008 onder het
`Maastricht'-plafond van 3% bbp. Volgend jaar valt een relatief groot
deel van de bezuinigingen bij de sociale zekerheidsuitgaven. Bij de
zorguitgaven houdt de stijging aan, zij het in een lager tempo dan in
de afgelopen jaren. De collectieve lasten nemen in de projectieperiode
toe, van 38,8% bbp in 2010 tot 39,2 in 2012. Deze stijging komt
volledig door beleid en draagt bij aan de tekortvermindering.
De Europese schuldencrisis heeft (vooralsnog) geen merkbare directe
invloed op het overheidstekort in de projectieperiode. De bilaterale
lening aan Griekenland is gefinancierd door het uitgeven van
Nederlandse overheidsobligaties en betekent daarmee voor de Nederlandse
schatkist meer rentebetalingen. Die extra rentebetalingen worden echter
meer dan gecompenseerd door de rentebetalingen die de Griekse regering
betaalt op de bilaterale lening. Indirect zijn er effecten op het
overheidstekort, zowel positieve als negatieve. De onrust in Europa
heeft geleid tot een vlucht van beleggers in obligaties van sterke
eurolanden zoals Duitsland en Nederland. Dit heeft geleid tot een
neerwaartse druk op de rentebetalingen door de overheid en daarmee tot
een vermindering van het overheidstekort. De toegenomen onzekerheid
drukt echter ook de economische groei, wat slecht is voor de
overheidsfinanciën.
.... de koopkracht in 2012 verslechtert door beleid
De inflatie, die in 2010 met 1,3% nog beperkt was, bedraagt naar
verwachting 2¼% in 2011 en 2% in 2012. De stijging van de inflatie in
2011 komt vooral door hogere invoerprijzen. In 2012 stuwen vooral
binnenlandse factoren, zoals stijgende huren, gasprijzen, indirecte
belastingen en arbeidskosten per eenheid product, het algemeen
prijspeil op. De contractloonstijging in de marktsector loopt naar
verwachting op van 1,0% in 2010 naar 1½% in 2011 en 2% in 2012. De
ontwikkeling van het contractloon reageert met enige vertraging op de
stijging van de inflatie en de afname van de werkloosheid.
In 2011 daalt de koopkracht in doorsnee met 1%, hoofdzakelijk doordat
de lonen achterblijven bij de prijsontwikkeling. Als gevolg van
bezuinigingen en lastenstijgingen (en voor 65-plussers het achterwege
blijven van indexatie van aanvullende pensioenen) verslechtert de
koopkracht in 2012 in doorsnee met 1%. Met een mutatie van -0,4% in
2010 is de mediane koopkracht sinds 2009 dan met circa 2½% gedaald. Het
is voor het eerst sinds begin jaren '80 dat de koopkracht meerdere
jaren op rij afneemt.
Gerelateerde publicaties:
Kortetermijnraming september 2011
Arbeidskosten per eenheid product
Aspecten winstgevendheid bedrijven
De Macro Economische Verkenning 2012, ISBN 978-90-1257-422-8, is
vanaf 23 september 2011 in gedrukte versie te bestellen bij:
Sdu Servicecentrum Uitgeverijen
www.sdu.nl
Postbus 20014
2500 EA Den Haag
Tel. 070-3789880
De prijs bedraagt 28,60 euro
Centraal Planbureau