Ombudsmannen willen betere controle op preventief fouilleren
Persbericht van De Nationale Ombudsman
De fundamentele rechten van burgers, vooral het recht op privacy en
lichamelijke integriteit, moeten bij de uitvoering van preventief
fouilleren beter worden gewaarborgd. De behoefte aan efficiency bij het
gebruik van dit middel mag niet tot gevolg hebben dat deze rechten op
de achtergrond raken. Dat concluderen de Nationale ombudsman en de
Gemeentelijke ombudsmannen van Amsterdam en Rotterdam in hun rapport
"Waarborgen bij preventief fouilleren; over de spanning tussen
veiligheid, privacy en selectie". Zij pleiten voor een toets vóóraf op
het doel van de actie, zodat controle achteraf beter mogelijk is. De
ombudsmannen deden het afgelopen half jaar gezamenlijk onderzoek naar
preventief fouilleren.
"De controle op een correcte uitvoering wordt moeilijker", oordelen de
ombudsmannen. Zij constateren dat in het streven naar veilige wijken de
grenzen tussen preventie van wapencriminaliteit en opsporing van
strafbare feiten vervagen. Preventie is een gemeentelijke
verantwoordelijkheid en opsporing valt onder het Openbaar Ministerie.
De ombudsmannen pleiten daarom voor heldere criteria en een actievere
rol van de officier van justitie, vooral omdat de aanpak per gemeente
en per situatie sterk verschilt.
Selecteren en controleren
Het uitgangspunt bij de invoering van preventief fouilleren was dat het
aselectief gebeurt. Dat wil zeggen dat politieagenten bij de keuze wie
gefouilleerd wordt zonder aanzien des persoons handelen en geen
rekening mogen houden met hun 'professionele intuïtie'. In de praktijk
blijkt er wel behoefte aan selectie te zijn omdat dat efficiënter is en
omdat daardoor minder burgers getroffen worden. "De vraag is wie daarop
controleert", aldus de ombudsmannen. "De verantwoordelijkheid daarvoor
is heel onduidelijk geworden". De ombudsmannen vinden dat de politie in
ieder geval nooit mag selecteren op grond van ras of religie vanwege de
grote maatschappelijke gevoeligheid.
De drie ombudsmannen hebben begrip voor de behoefte van de politie om
efficiënt te kunnen controleren. "Maar", zo vinden zij, "dan moet je
wel voorwaarden stellen. Burgerrechten moeten gerespecteerd worden. Dat
betekent dat je vóóraf duidelijk moet aangeven met welk doel je
fouilleert en welke selectiecriteria je hanteert. Het betekent ook dat
je achteraf moet kunnen controleren of een optreden proportioneel was.
En of er geen andere mogelijkheden open stonden."
Aanleiding onderzoek
Vanwege de grote schaal waarop er inmiddels preventief gefouilleerd
wordt en vanwege de spanning tussen waarborgen voor burgers voor hun
privacy enerzijds en voor hun veiligheid anderzijds, besloten de
ombudsmannen de uitvoering van preventief fouilleren te onderzoeken. Op
het meldpunt over dit onderwerp zijn ruim zestig reacties van burgers
ontvangen.
Jaarlijks 50.000 mensen gefouilleerd
Jaarlijks worden alleen al in Amsterdam en Rotterdam en op Schiphol
ruim 50.000 mensen preventief gefouilleerd. Overigens zien steden als
Den Haag en Utrecht inmiddels af van preventief fouilleren. Het doel
van preventief fouilleren is het voorkomen van wapenbezit en het
verhogen van het gevoel van veiligheid. In daartoe aangewezen gebieden
kan iedereen op straat of in een horecagelegenheid zonder reden en
geheel willekeurig gefouilleerd worden. De kleding, maar ook eventuele
tassen, kinderwagens en auto's worden doorzocht op de aanwezigheid van
wapens.
Bij dit persbericht is een bijlage zichtbaar op www.perssupport.nl
Links:
http://www.nationaleombudsman-nieuws.nl
Bijlage:
* rapport waarborgen bij preventief fouilleren 2011 252, ra111171pdf
Razende Robot Reporter