UMC St Radboud
Na stamceltherapie: kwaliteit van leven essentieel voor patiënt
06-09-2011
Bij bloed- en lymfekanker
Dertig jaar geleden begon het UMC St Radboud als één van de eerste
medische centra in Nederland met stamceltransplantaties. Sindsdien
hebben in Nijmegen bijna 1200 mensen zo'n transplantatie ondergaan.
Op 15 september aanstaande organiseert de afdeling Hematologie van het
UMC St Radboud ter gelegenheid van dit lustrum voor alle
belangstellenden een symposium over de waarde van stamceltherapie voor
patiënten met een bloedziekte.
Tot enkele jaren terug werden bloedvormende stamcellen voor
transplantatie bij patiënten met een kwaadaardige bloedziekte altijd
uit het beenmerg gehaald. Toen sprak men dan ook van
beenmergtransplantatie. Tegenwoordig komen deze stamcellen vrijwel
altijd uit het bloed. Dat is eenvoudiger, er is geen narcose nodig en
er is minder vatbaarheid voor infecties. Het bloed kan afkomstig zijn
van de patiënt zelf, maar ook van een al dan niet verwante donor of uit
navelstrengen. Afhankelijk van de toestand, de leeftijd en de ziekte
van de patiënt is het hoofddoel van de transplantatie het vernietigen
van kwaadaardige cellen of herstel van de bloedaanmaak.
Stijging
Sinds 1981 zijn er in Nijmegen bijna 1200 stamceltransplantaties
uitgevoerd. Het aantal transplantaties in Nederland stijgt jaarlijks,
omdat de leeftijdsgrens naar boven toe opschuift en de therapie bij
steeds meer soorten kanker en ook bij enkele andere ziekten uitkomst
biedt. Lag voorheen de leeftijdsgrens bij maximaal zestig jaar,
tegenwoordig kunnen ook zeventigplussers in aanmerking komen voor een
stamceltherapie. Dit is vooral te danken aan de voortschrijdende
technologie en kennis over de behandeling. Van de in Nijmegen
behandelde patiënten is na vijf jaar nog 68 procent in leven. Sommigen
van hen hebben hun behandeling al meer dan twintig jaar overleefd.
Lastig dilemma
Stamceltherapie is een zware behandeling, die veel van de patiënt
vergt. Eén van de lastigste dilemma's van de transplantatie is de
graft-versus-host ziekte, dat wil zeggen dat de afweercellen die zich
ontwikkelen uit de stamcellen van de donor, zich richten tegen gezond
weefsel van de patiënt. De chronische vorm van deze ziekte kan jaren
aanhouden. De kwaliteit van leven van de patiënt komt dan zwaar onder
druk te staan. De graft-versus-host ziekte kan beteugeld worden, maar
dan neemt de kans toe dat de kanker weer terugkeert.
De hematologen van het UMC St Radboud gebruiken bij de transplantatie
gedoseerd lymfocyten om te voorkomen dat er een te sterke
graft-versus-host ziekte ontstaat. Na de transplantatie proberen ze met
nieuwe manieren van celtherapie de kans op terugkeer van de kanker zo
klein mogelijk te maken. Deze voor Nederland bijzondere aanpak heeft
ertoe geleid dat de afgelopen vijf jaar bij slechts 6½ procent van de
Nijmeegse patiënten ernstige graft-versus-host ziekte is opgetreden.
Fons de Poel
Het symposium ter gelegenheid van dertig jaar stamceltransplantatie in
Nijmegen is bestemd voor alle geïnteresseerden, dus niet alleen voor
artsen en andere professionals. De fascinerende ontwikkelingen binnen
de stamceltherapie komen aan de orde, maar ook de afweging hoe de hoge
kosten van de behandeling zich verhouden tot de kwaliteit van het leven
na de behandeling. Ter afsluiting is er een forumdiscussie tussen alle
belanghebbenden: patiënten, behandelaars, verzekeraars, bestuurders en
overheden. De gespreksleider van het congres is Fons de Poel.
Inschrijven via www.congrespagina.nl/stamceltransplantatie.