Wat doet de Federale overheid tegen de achteruitgang van de bijen?

02/09/2011 11:17

FOD VOLKSGEZONDHEID / SPF SANTE PUBLIQUE

Dit jaar staat de Valériane beurs in Namen in het teken van de bijen en hun essentiële bijdrage tot onze welvaart, ons welzijn en het leven op onze planeet. Maar ook al bewijst dit insect onschatbare diensten in het kader van de voedselproductie (1) en de rijkdom van de biodiversiteit, het wordt ook ernstig bedreigd. Overal in Europa maar ook bij ons in België werd een oversterfte van huisbijen vastgesteld, bovenop de geleidelijke verdwijning van wilde bijen. Wat moeten we doen om dit dubbele fenomeen tegen te gaan?

De Federale overheid is niet bij de pakken blijven zitten, net zo min als haar gewestelijke partners. In de federale bevoegdheidsdomeinen - volksgezondheid, leefmilieu en onder andere het op de markt brengen van pesticiden en biociden - worden er maatregelen genomen of binnenkort gelanceerd. Ze zullen worden gebundeld en versterkt in het kader van een reeks Bijenacties, gecoördineerd door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu en het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. Wat houden die maatregelen in?

Voor de huisbij gaat het voornamelijk om maatregelen rond de toelatingen om sommige gewasbeschermingsmiddelen en biociden op de markt te brengen, en rond de bestrijding van parasieten en ziekten die de bijen aantasten en die in combinatie met nog andere dreigingen hun achteruitgang nog accentueren. Het gaat onder andere over:

- De versterking van evaluatiemethoden voor de toxiciteit en de impact van gewasbeschermingsmiddelen en van bepaalde biociden op bijen. België stelt voor deze methoden op Europees niveau te herzien;

- De invoering van voorzorgsmaatregelen in België bij het gebruik van zaden die in bepaalde soorten insecticiden zijn gehuld, de zogenaamde systemische insecticiden. Bovenop deze maatregelen worden de firma's die ze produceren verplicht om de nefaste effecten ervan op bijen te monitoren. Daartoe werd besloten na gevallen van bijenvergiftiging die bij onze Duitse buren werden waargenomen;

- De verbetering van de kennis van de professionele gebruikers in het kader van opleidingen die verplicht worden gemaakt. Deze opleidingen behandelen de gevaren van een verkeerd gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de impact daarvan op de bijen;

- Het responsabiliseren en informeren van amateurtuinders en -imkers. Folders waarin wordt gewezen op de risico's van een verkeerd gebruik van pesticiden en biociden zullen worden verspreid op de verkooppunten ervan;

- De uitwerking van een strategie rond bijenziekten en bijenparasieten.

Om al deze verschijnselen doeltreffend te bestrijden moeten ze uiteraard goed gekend zijn. Zo zal de Federale overheid bijvoorbeeld een onderzoeksproject opstarten over de rol van systemische insecticiden, die mee verantwoordelijk zouden kunnen zijn voor de aantasting van de immuniteit van de bijen.

Voor de wilde bijen zal de FOD binnenkort een Europees project voorstellen: LIFE+, gericht op het begrijpen van hun levenswijze en hun cruciale rol bij het in stand houden van ecosystemen. Daarnaast zit een al even ambitieus project rond de ontwikkeling van "wilde bijendorpen" in België in de pijplijn.

De Federale overheid legt zich in het bijzonder toe op het promoten van de bijen als ambassadrices van de biodiversiteit, en benadrukt de talloze goederen en diensten die dit insect ons oplevert. Talrijke communicatie-acties worden ontwikkeld om alle doelgroepen te bereiken: burgers, kinderen, maar ook - en dat is nieuw - de bedrijven en de consumenten:

- Publicaties over biodiversiteit en de diensten die de bijen leveren, worden systematisch uitgedeeld op grote publiekstrekkers zoals planten- en tuinbeurzen. Deze brochures en folders gaan bijvoorbeeld over invasieve dieren en planten en geven informatie over planten die in onze tuin een streepje voor moeten krijgen, zoals de honingdragende soorten. De meest gevraagde publicatie is ongetwijfeld het boekje "366 tips voor de biodiversiteit" (2) dat heel wat ideeën aanreikt om bijen aan te trekken;

- Er werden ook educatieve hulpmiddelen ontworpen naargelang de leeftijd van de kinderen. Het spelletjes- en kleurboek "Bombylius helpt onze planeet" is bestemd voor de allerkleinsten (die aan de hand van een spelletje te weten komen waar de honing vandaan komt). Het "Bombybook" telt een aantal lessen voor de kinderen van de lagere school en bevat ook een zakje zaden van wilde bloemen waarmee ze hun eigen "mini-natuurreservaat" kunnen aanleggen om solitaire bijen aan te trekken.

- Ten slotte is er een educatieve kit die leerkrachten leerstof over biodiversiteit aanbiedt, maar ook interactieve spelletjes die gebundeld zijn volgens de verschillende leerniveaus. Deze kit is beschikbaar op http://ikgeeflevenaanmijnplaneet.indeklas.be en zal binnenkort nog worden uitgebreid met nieuwe spelletjes over de voedselketen en de "biodiversiteit in huis en tuin" waarin de bijen centraal staan;

- Heel binnenkort zullen Natuurpunt en Natagora een campagne "Biodiversiteit en bedrijven" opzetten, met de steun van de Federale overheid. Doel: bedrijven motiveren en helpen om biodiversiteit te promoten in en op hun terreinen, door hen bijvoorbeeld te leren hoe ze "bijenhotels" kunnen bouwen en beheren.

Contactpersoon: Mieke Van de Velde (0474/86.57.34)

(1) "20% van de teel¬ten bestoven door insecten worden 'bediend' door bijen. Hun werkzaamheden zouden, alleen al in de Europese Unie, goed zijn voor meer dan 4,7 miljard euro per jaar." uittreksel uit "Biodiversiteit in België, van vitaal belang", een publicatie van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.

(2) Dit boekje werd uitgegeven in partnerschap met het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.

Voor eventuele hyperlinks en bijlagen: Zie het origineel