Gedragsregels tussenpersonen hebben geen effect op consumentengedrag
Persbericht van Open Universiteit
'Het opleggen van gedragsregels aan verleners van financiële diensten
leidt niet tot verandering van consumentengedrag.' Met deze stelling
verwoordt promovendus Cees de Jong zijn scepsis over de effectiviteit
van de regels die voor verzekeringstussenpersonen zijn gaan gelden.
Omdat het privaatrecht adequate regelingen kent, vindt hij een deel van
deze tsunami van publiekrechtelijke regels bovendien overbodig.
De Jong promoveert bij de faculteit Rechtswetenschappen van de Open
Universiteit. Op vrijdag 2 september 2011 verdedigt hij zijn
proefschrift 'De privaatrechtelijke en publiekrechtelijke positie van
de verzekeringstussenpersoon en de gevolmachtigd agent, hun rol in het
financiëledienstverleningsproces en de voor hen geldende
gedragsnormen'.
Consument niet kritisch
'De nieuwe regelgeving die tot een betere kwaliteit van de advisering
door verzekeringstussenpersonen zou moeten leiden, leidt er niet toe
dat consumenten bewuster voor een bepaalde tussenpersoon kiezen', aldus
De Jong. 'Het is onjuist te veronderstellen dat consumenten de
kwaliteit van een verzekeringstussenpersoon kunnen beoordelen en op
basis daarvan voor een bepaalde tussenpersoon kiezen.'
Provisieverbod onnodig
Een voorbeeld van deze gedragsregels betreft het provisieverbod.
Privaatrechtelijk gezien nemen verzekeringstussenpersonen, zo stelt De
Jong vast, de laatste decennia een totaal andere positie in dan
voorheen. Aanvankelijk waren zij handelsagenten. Zij werkten voor een
of meer verzekeraars en als door hun tussenkomst een verzekering werd
gesloten, ontvingen zij van de verzekeraar provisie.
Tegenwoordig worden zij beschouwd als opdrachtnemer van hun klanten. In
dit 'zuiver marktmodel' spelen informatie en transparantie een
belangrijke rol - ook waar het gaat om de beloning van de
verzekeringstussenpersoon.
De minister van Financiën wil per 1 januari 2013 voor een breed scala
van verzekeringen een provisieverbod invoeren. De Jong acht de noodzaak
voor zo'n verbod enkel aanwezig bij verzekeringen met een
vermogensopbouw-element. Bij zulke verzekeringen heeft het betalen van
provisie een lagere opbrengst tot gevolg. Hij verwerpt ook de
voorgestelde mogelijkheid tot ingrijpen als de door de
verzekeringstussenpersoon en de klant overeengekomen beloning naar het
oordeel van de toezichthouder kennelijk onredelijk is. Zo'n regeling
staat volgens De Jong op gespannen voet met het beginsel van
partijautonomie. Zij tast de contractsvrijheid aan en creëert
rechtsonzekerheid.
Dubbele zorgplichten
De Jong stelt vast dat verzekeringstussenpersonen te maken hebben met
een stelsel van dubbele zorgplichten. Zij moeten zich niet alleen
gedragen als een goed opdrachtnemer, maar ook rekening houden met de
publiekrechtelijke bepalingen over zorgvuldige dienstverlening. Een
belangrijk onderdeel daarvan is het verstrekken van informatie.
Adequate informatie is een voorwaarde voor het opheffen van
informatieasymmetrie en het bieden van transparantie. Deze informatie
moet correct en duidelijk zijn en zij mag niet misleidend zijn. Dit
resulteert in een dubbele normstelling, want ook privaatrechtelijk
geldt dat informatie correct moet zijn en niet misleidend. Het gevolg
van deze dubbele zorgplicht is dat bij overtreding niet alleen de
civiele rechter maar ook de Autoriteit Financiële Markten (AFM)
handhavend kan optreden. Daarbij kan de rechter de overtreding van een
publiekrechtelijke norm in zijn oordeel laten meewegen. De tot dusver
door de AFM gepubliceerde boetebesluiten geven volgens De Jong voeding
aan de gedachte dat deze toezichthouder daarbij het theoretisch
denkbare laat prevaleren boven het praktisch haalbare.
Over Cees de Jong
Cees de Jong (Gilze,1946) begon zijn carrière in de verzekeringswereld
in 1968 als loondienstagent van Interpolis. Op 1 augustus 2007 ging hij
met pensioen als corporate secretary en legal counsel van AXA
Nederland. Sinds zijn pensionering is hij actief als consultant en
adviseert hij verzekeraars, gevolmachtigd agenten en
verzekeringstussenpersonen over o.a. toezichtzaken.
De Jong is als onderzoeker verbonden aan het UvA Amsterdam Centre for
Insurance Studies (ACIS) en is lid van de Raad van Advies van de
opleiding Master Verzekeringskunde van de Universiteit van Amsterdam.
Cees de Jong studeerde in 1977 af aan de Erasmus Universiteit. Ruim
dertig jaar later verbond hij zich als parttime onderzoeker aan de Open
Universiteit en begon hij aan zijn promotieonderzoek. Hij publiceert
regelmatig in verzekeringsvakbladen en juridische tijdschriften en is
medewerker van het Nederlands Tijdschrift voor Handelsrecht. Van zijn
hand verschenen enkele boeken. De Jong verzorgde de laatste uitgave van
Haverkorn van Rijsewijk's Assurantietermen en Wetsartikelen en is
medeauteur van de gezaghebbende uitgaven Verzekeringsrecht praktisch
belicht, Tekst & Commentaar Verzekeringsrecht en Toezicht Financiële
Markten.
Promotores: prof. mr. J.G.J. Rinkes, hoogleraar privaatrecht bij de
faculteit Rechtswetenschappen (RW) van de Open Universiteit (OU), en
mw. prof. mr. A.L.H. Ernes, bijzonder hoogleraar dogmatiek civiel en
handelsrecht, bij de faculteit RW van de OU.
*
Razende Robot Reporter