UvA verwerft uniek boek uit 1599
Presentexemplaar van de 'Memorien' van Emanuel van Meteren
Donderdag 30 juni 2011, 17:00 - 18:00 uur
Handgeschreven opdracht in de 'Memorien' van Emanuel van Meteren
De Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam verwerven een uniek exemplaar van de Memorien van Emanuel van Meteren uit 1599. Het gaat om een presentexemplaar met een in goud geschreven opdracht aan de Staten van Holland en West-Friesland. Het boek wordt aan de bibliotheek geschonken door de Amerikaan James Tanis.
Emanuel van Meteren (1535-1612) beschreef in zijn Memorien der Belgische ofte Nederlantsche historie, van onsen tijden de eerste decennia van de Tachtigjarige Oorlog. Hij baseerde zich op documenten en op zijn eigen ervaringen. Vanaf 1593 kwamen er zonder toestemming van de schrijver drie Duitse uitgaven van de Memorien en een Latijnse vertaling op de markt. Pas in 1599 verscheen er in Delft een Nederlandse uitgave, vollediger dan de eerdere edities en geautoriseerd door Van Meteren zelf.
Titelpagina van de 'Memorien'
Opdracht in goud
Van Meteren droeg de Nederlandse uitgave op aan de Staten-Generaal. Ook liet hij presentexemplaren met handgeschreven opdrachten klaarmaken voor de staten van de afzonderlijke gewesten. De exemplaren voor Friesland en Zeeland zijn bewaard gebleven en hebben handgeschreven opdrachten in zwart. Het presentexemplaar voor de Staten van Holland en West-Friesland - het belangrijkste gewest - heeft echter een handgeschreven opdracht in goud.
Maar het waren juist de statenleden van Holland en West-Friesland die furieus reageerden op de inhoud van het boek. Van Meteren werd zelfs van hoogverraad beschuldigd. Op last van de bestuurders werd vrijwel de hele oplage van zijn boek in beslag genomen en werden er passages geschrapt. Complete exemplaren van de eerste Nederlandse uitgave van de Memorien zijn daarom een zeldzaamheid.
Terug naar Nederland
Het presentexemplaar voor de Staten van Holland en West-Friesland dook dertig jaar geleden op in een antiquariaat in Narberth, Pennsylvania. Voormalig bibliothecaris en particulier verzamelaar James Tanis kocht het daar in 1982 en sindsdien is het boek het pronkstuk van zijn bibliotheek. Tanis (82) vond dat het unieke boek moest terugkeren naar Nederland en koos voor de Bijzondere Collecties van de UvA als bewaarplaats.
Op donderdag 30 juni om 17.00 uur draagt Tanis het boek over aan hoofdconservator Garrelt Verhoeven in het Museumcafé van de Bijzondere Collecties (Oude Turfmarkt 129). Het boek wordt bij die gelegenheid geëxposeerd samen met een fraai gekleurde latere druk.
Locatie
Oude Turfmarkt 129
1012 GC Amsterdam
Zaal/kamer: Museumcafé
Contact
Eva Biesiot
Bron: Redactie BC
k.vanderhoek@uva.nl
Universiteit van Amsterdam