Raad voor de Volksgezondheid & Zorg


28 juni 2011 | Dit nieuwsbericht hoort bij het advies Geografische toegankelijkheid en ziekenhuisconcentratie

Het Forum spreekt over: Concentratie van specialistische zorg Verslag van 2e forumbijeenkomst

De RVZ brengt in september een advies uit over een nieuw ziekenhuislandschap, oftewel een nieuwe organisatie van de zorg. Een forum van zo'n veertig professionals binnen en buiten de zorg komt vier keer bij elkaar om daarover te discussiëren. Thema's: deconcentratie, concentratie en de voorwaarden die daarvoor nodig zijn. Een verslag van de tweede forumdiscussie over concentratie in de zorg.

Concentratie en deconcentratie van medisch specialistische zorg is nodig willen we de zorg kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar houden in de toekomst. Daar zijn alle forumleden het over eens. Maar, moeten we ingrijpen of niet? En zo ja, wie neemt de regie? Dat zijn vragen waarover het forum zich de vorige bijeenkomst niet uitsprak. Dit keer wel.

Artsen gaan over kwaliteit

De kwaliteit van de zorg moet bij alle beslissingen over concentratie en deconcentratie leidend zijn; doelmatigheid is volgend, zo stelt een zorgaanbieder. De wetenschappelijke verenigingen moeten minimale kwaliteitseisen stellen. Artsen gaan over de kwaliteit, niet over doelmatigheid. Een zorgverzekeraar vindt dat artsen in ieder geval wel betrokken moeten worden bij beslissingen over doelmatigheid. Bij doelmatigheid gaat het niet alleen om de centen, vult een ander aan, het dient ook een hoger doel. Bijvoorbeeld het voorkomen van de gevreesde tweedeling, waarbij goede zorg beter toegankelijk is voor rijke mensen dan voor arme mensen. Kortom: zonder doelmatigheid geen kwaliteit.

Gaat het snel genoeg?

Een zorgaanbieder zegt dat er al veel veranderd is: (de)concentratie is niets nieuws, het gebeurt al volop. De wetenschappelijke verenigingen nemen hun verantwoordelijkheid op dat gebied, vervolgt hij. Een zorgverzekeraar vindt dat de wetenschappelijke verenigingen zich wel wat meer mogen openstellen voor de zorgverzekeraars. Niet alle verenigingen willen in gesprek met hem. Een patiëntvertegenwoordigster ondervindt daar nou juist geen problemen mee. Maar ze vindt de veranderingen niet snel genoeg gaan: `Twintig procent van de eerstelijnscentra werkt al in een netwerk?' reageert ze op een eerdere uitspraak van een forumlid. `Hoe lang moeten we dan nog wachten voordat iedereen zo werkt!'

Lastig om in beweging te komen

Een forumlid vertelt dat de inspectie onmogelijke eisen stelt aan de Robot-apotheek die zijn eerstelijnscentrum wil introduceren. `De robot mag maar één op de miljoen keer een fout maken; voor een mens geldt één op de duizend.' Het lastigst is het voor ziekenhuizen om in beweging te komen, stelt een deelnemer: er zijn grote wachtlijsten en ze bieden een schaars product, daarom is het niet logisch om te veranderen. Dus moet er druk van buitenaf komen, reageert een ander. `Zorgverzekeraars kunnen die dwingende hulp wellicht bieden', concludeert Rien Meijerink, voorzitter van de RVZ. De prikkels staan niet goed, en we moeten over onze eigen belangen heenstappen, voegt een forumlid toe. Dat zeggen we al jaren, mompelt iemand moedeloos.

Netwerken en e-health

`Ik mis de flexibele netwerken in de hele discussie,' reageert een netwerkende arts. Instemmend geknik vanuit de zaal. `Jazeker, artsen kunnen natuurlijk rondrijden,' beaamt een zorgverzekeraar. Dat is de druppel voor een e-healthprofessional: `Rondrijden? De hele discussie gaat over prijs, kwaliteit en volume. We moeten investeren in e-health en de processen slimmer inrichten. E-health is een belangrijk middel om concentratie te realiseren.' Een adviseur haakt daarop in: `Als we nou eens één landelijk elektronisch...' De hele zaal barst in lachen uit.

Goedkopere krenten

De zorgaanbieders uit de ziekenhuizen lijken wat huiveriger voor ingrijpen dan de zorgverzekeraars, de netwerkende zorgaanbieders en de patiëntenverenigingen. De zorgaanbieders zien in ieder geval meer beren op de weg naar het nieuwe ziekenhuislandschap dan de anderen. Beren met namen als: Complexe aandoeningen, Verlies van samenhang, Onbekendheid met artsen uit andere ziekenhuizen, Krenten uit de pap, NMa. Op zich wel logisch, de zorgaanbieders moeten het straks doen. De anderen hebben makkelijk praten. Met die krenten, de verrichtingen die weinig kosten en veel opleveren, maakt een zorgverzekeraar korte metten: de prijs van de krenten omlaag, en de prijs van de pap omhoog. Simpel.

Een beetje dwingen

De zorgverzekeraar wordt ook dit keer naar voren geschoven als mogelijke regisseur. Op welke gebieden en hoe dwingend, dat is nog even een punt, maar toch. `Veranderingen moet je een beetje afdwingen,' vindt een zorgverzekeraar, `anders gebeurt er nooit wat.' En de overheid? Moet die niet ingrijpen? Een deelnemer wijst erop dat er verschillende vormen van overheidsbemoeienis mogelijk zijn, zonder dat we terugvallen op staatsregie. De overheid kan bijvoorbeeld de zorgverzekeraars steunen, die hun nek uitsteken om veranderingen af te dwingen. Nu durven zorgverzekeraars niet een ziekenhuis te sluiten, uit angst voor imagoschade. Zeker zolang zij niet gezien worden als vertegenwoordigers van patiënten, dus niet alleen van verzekerden. Dat bestrijdt een zorgverzekeraar: natuurlijk moeten we werken aan het vertrouwen van patiënten, maar als de urgentie en de druk groot genoeg is, durven zorgverzekeraars wél ziekenhuizen te sluiten. Met steun van de minister, dat wel.

Tot slot

De meeste forumleden vinden dat de gewenste (de)concentratie te langzaam gaat, hoewel sommige zorgaanbieders van mening zijn dat er al behoorlijk veel veranderd is in korte tijd. Ziekenhuizen hebben dwingende hulp van buitenaf nodig, want zelf hebben ze minder belang bij het afstoten van verrichtingen en concentratie. Zorgverzekeraars zouden die hulp kunnen bieden. De volgende keer spreekt het forum over de voorwaarden die nodig zijn om (de)concentratie mogelijk te maken.