28 juni 2011
Voorkom problemen met jacobskruidkruid
Veel bermen en natuurgebieden kleuren prachtig geel van het
jakobskruiskruid (foto: Kars Veling)
De laatste jaren is er ongerustheid over Jakobskruiskruid. Met name
paardenbezitters wijzen op de giftigheid van de plant. Plaatselijk
wordt de plant zelfs al intensief bestreden. Toch is het een
belangrijke leverancier van nectar en stuifmeel voor veel dieren.
Jakobskruiskruid is een plant die van nature thuishoort in Nederland,
in matig schrale tot schrale graslandvegetaties. De plant levert een
fraai kleurenbeeld in bermen en graslanden door de mooie gele bloemen.
Daarnaast is het een heel waardevolle nectar- en stuifmeelleverancier.
Zo zijn er meer dan 150 Nederlandse soorten insecten bekend die de
plant gebruiken als voedselplant, waaronder 32 soorten bijen, 38
soorten zweefvliegen en 38 soorten vliegen. Ook van 27 soorten
dagvlinders (de helft van alle Nederlandse soorten) zijn waarnemingen
op Jakobskruiskruid bekend. Negen hiervan zijn Rode Lijstsoorten,
soorten dus die kwetsbaar zijn en worden bedreigd. De plant is
inderdaad giftig. De stoffen die de giftigheid veroorzaken zijn
pyrrolizidine alkaloïden. Het gif grijpt vooral aan op de lever, maar
ook in mindere mate op de nieren en longen.
Bekijk ook de speciale pagina over Jakobskruiskruid
De zebrarupsen van de Sint-Jacobsvlinder (foto: Joost Geraets)
Jakobskruiskruid kan niet kiemen in dicht en bemest grasland. Ook in
minder bemeste omstandigheden waar wel een gesloten zode is, vindt
nauwelijks kieming plaats. De plant vestigt zich het beste op gestoorde
open plekken. Goed beheer van grasland zal er toe leiden dat de plant
er niet voorkomt. Er zijn ook natuurlijke `vijanden' van het
Jakobskruiskruid. Op dit moment kun je veel planten zien die vrijwel
helemaal zijn opgegeten door de zogenaamde zebrarupsen van de
Sint-Jacobsvlinder (Tyria jacobaeae) met hun mooi geel-zwart gestreepte
lijf. De rupsen slaan de gifstoffen op in hun lichaam en zijn daarmee
oneetbaar voor hun meeste vijanden. Laat planten met rupsen met rust en
maai ze niet weg. Laat de Sint-Jacobsvlinder rustig haar werk doen.
Deze vlinder krijgt vast vanzelf wel moeilijker, want inmiddels is
bekend dat
Jakobskruiskruid niet erg lang op dezelfde plek kan standhouden. Uit
Wagenings onderzoek is gebleken dat de plant zijn eigen standplaats
ongeschikt maakt voor hernieuwde groei door schimmels en bacteriën in
de grond achter te laten.
Bruine vuurvlinder, een Rode Lijstsoort, op jakobskruiskruid (foto:
Kars Veling)
Zolang Jakobskruiskruid nog aanwezig is zijn er nog een aantal tips
voor verontruste paardenbezitters. Voorkom overbegrazing: de open
plekken die daardoor ontstaan bieden prima vestigingsmogelijkheden voor
de plant! Controleer het land regelmatig op de aanwezigheid van de
plant en verwijder de kruiskruid handmatig (met handschoenen aan). Zo
zult u geen last krijgen met de plant en hoeft deze niet grootschalig
en intensief bestreden te worden zodat al die bijen, zweefvliegen en
vlinders er van kunnen blijven genieten.
De Vlinderstichting