Nieuw-Vlaamse Alliantie



Minister Bourgeois stelt conceptnota `Een toekomst voor de Vlaamse parochiekerk' voor

klok 24 juni 2011

De Vlaamse regering keurde vandaag op voorstel van Vlaams minister Geert Bourgeois de conceptnota over de toekomst van de Vlaamse parochiekerken goed.

Het groot aantal parochiekerken in Vlaanderen, de toenemende secularisering en de zware financiële impact die het beheer van die kerken heeft op lokale besturen en kerkfabrieken leidde ertoe dat de knelpunten en uitdagingen in kaart zijn gebracht. Deze conceptnota biedt een antwoord op die analyse.

"Als overheid is het onmogelijk een kerk te onttrekken van haar religieuze functie en zo een nieuwe bestemming te geven, zonder dat daarvoor een kerkrechtelijke beslissing is genomen," aldus minister Bourgeois. "Het kerkbestuur beslist of een parochie blijft bestaan of kan opgeheven worden. Daarom is het belangrijk dat kerkbesturen, kerkraden en lokale besturen nauw samenwerken en afspraken maken."

Cijfers Vlaanderen telt maar liefst 1.792 parochiekerken voor 308 gemeenten. Daarvan is 1 op 3 beschermd als monument. In 2009 betaalden de Vlaamse gemeenten 41 miljoen euro aan exploitatietoelagen aan kerkfabrieken. Daarbovenop nog eens 34 miljoen euro aan investeringstoelagen. Slechts 20 % van de kerkfabrieken is zelfbedruipend. Ongeveer 5 % van de Vlaamse bevolking gaat naar de wekelijkse mis. Eind jaren '70 was dit nog 33 %.

Knelpunten Door de steeds toenemende secularisering worden kerken steeds minder gebruikt voor hun religieuze functie. Veel kerken zijn gesloten voor het grote publiek of zijn alleen open tijdens de eredienst. Onbruik zorgt dan weer voor verwaarlozing of zelfs tot verval. Het goede beheer van de parochiekerken staat onder druk omdat het aanbesteden van onderhouds- of restauratieve werken een complexe aangelegenheid is die administratieve en technische expertise vereist. Het daarmee gepaard gaande kostenplaatje is voor veel kerkfabrieken en lokale besturen zwaar om dragen. Daarnaast ontbreekt een strategisch beleid/ langetermijnvisie voor het geheel van parochiekerken in een gemeente.

Oplossingen De basisidee is dat een eventuele nevenbestemming/herbestemming van niet of onvoldoende gebruikte parochiekerken het resultaat moet zijn van een lokaal gevoerde discussie. De lokale context en de lokale gevoeligheden moeten in rekening worden gebracht. Minister Bourgeois zal de gemeentebesturen, kerkraden, centrale kerkbesturen en bisschoppelijke overheden vragen om een langetermijnvisie uit te werken over de toekomst van de parochiekerken. Op basis daarvan moeten de financiële afspraken tussen gemeente en kerkfabrieken aan het begin van een bestuursperiode vastgelegd worden in een meerjarenplan.

Minister Bourgeois roept een nieuw instrument in leven om het strategisch beleid van steden en gemeenten met betrekking tot de parochiekerken te ondersteunen: het onroerenderfgoedrichtplan met bijhorend actieprogramma. Aan de opmaak van dergelijk, uitvoeringsgericht actieprogramma zullen ook middelen gekoppeld worden.

"De sleutel tot succesvol onderhoud en beheer ligt in de mate waarin een kerkgebouw een functie en bestemming heeft," aldus minister Bourgeois. "Herbestemming kan een belangrijke impuls betekenen voor een gemeente of wijk. Daarom zullen neven- en herbestemmingsprojecten financieel gestimuleerd worden."

Aan de subsidieregelgeving voor het verkrijgen van onderhouds- of restauratiepremies zullen extra voorwaarden gekoppeld worden. Zo zal de Vlaamse overheid enkel nog premies en subsidies toekennen wanneer een langetermijnvisie voorhanden is en de bestemming van de kerk voldoende gemotiveerd wordt.

Zowel kerkraden, centrale kerkbesturen als gemeentebesturen in relatie tot die kerkbesturen moeten slagkrachtiger worden. Daarom zal minister Bourgeois het initiatief nemen om het decreet op de erediensten te wijzigen. Centrale kerkbesturen krijgen een meer coördinerende rol in het bepalen van de prioriteiten van verschillende kerkfabrieken, bijvoorbeeld op het vlak van investeringen. Kerkfabrieken moeten de mogelijkheid krijgen bepaalde opdrachten te delegeren aan het centraal kerkbestuur. Daarnaast zal ook de procedure uitgewerkt worden voor de samenvoeging van parochies/kerkfabrieken en de juridische verankering daarvan.

De gemeenteraad krijgt voortaan de bevoegdheid om meerjarenplan aan te passen. Tot vandaag kon het enkel goed- of afkeuren.

Een centraal aanbod van expertise inzake beheer, neven- en herbestemming is noodzakelijk. Daarom zal de Vlaamse overheid vanaf 2012 samenwerken met het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw als ondersteunend expertisecentrum voor onroerend kerkelijk erfgoed.

In bijlage: conceptnota 'Een toekomst voor de Vlaamse parochiekerk' Bijlage: application/pdf icon conceptnota kerken pdf.pdf Auteur(s): Geert Bourgeois, Viceminister-president en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Contactinfo:

Peter Buysrogge, woordvoerder minister Geert Bourgeois E-post: peter.buysrogge@vlaanderen.be