From natural to artificial channels
Datum: 24 juni 2011
Promotie: dhr. E. Halza, 11.00 uur, Doopsgezinde Kerk, Oude
Boteringestraat 33, Groningen
Proefschrift: From natural to artificial channels
Promotor(s): prof.dr. B.L. Feringa
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
Van natuurlijke tot kunstmatige membraankanaaltjes
Erik Halza heeft zijn onderzoek gericht op het aanpassen met behulp van
kleine organische moleculen van in de natuur voorkomende
transportsystemen, poriën en kanalen in de celmembranen. Dit om
controle te krijgen over de functie en eigenschappen van deze
transportsystemen. Daarnaast onderzocht hij volledig kunstmatige
kanalen, opgebouwd uit kleine organische moleculen.
De cel is de structurele en functionele eenheid van alle ons bekende
levende organismen. Elke cel is in staat zichzelf te onderhouden: hij
kan voedingsstoffen opnemen en deze vervolgens omzetten in energie. De
cel kan specifieke functies uitvoeren en, indien nodig, ook zichzelf
reproduceren.
Alle cellen worden omsloten door een celmembraan, de grens met de
buitenwereld. Binnenin de cel spelen (andere) membranen een belangrijke
rol in het compartimenteren van biochemische processen en producten.
Het celmembraan zorgt ervoor dat moleculen die in de cel gemaakt
worden, niet uit de cel kunnen lekken. En moleculen die de cel niet
zomaar in mogen, worden buiten gehouden. Om op gewenste momenten
bepaalde moleculen wel binnen of buiten de cel te krijgen zijn
specifieke transportsystemen in de membranen aanwezig.
Alamethicine is een in de natuur voorkomend peptide dat poriën kan
vormen. Halza slaagde erin alamethicine te modificeren met een door
middel van licht schakelbaar azobenzeenmolecuul. Zodoende kon het
functioneren van dit molecuul met licht gestuurd worden.
Daarnaast wist Halza de functionele grootte van de SecYEG pore te
achterhalen door starre sferische moleculen aan OmpA vast te maken. Ook
modificeerde hij MscL met redox- en pH-gevoelige labels om het
functioneren van het kanaal elektrochemisch te kunnen controleren of
door de pH van de omgeving de veranderen. Verder beschrijft Halza de
synthese van kunstmatig kanaalvormende moleculen en daarnaast ook
electrofysiologische en cryo-TEM studies van deze verbindingen. Ten
slotte beschrijft hij de synthese en eigenschappen van het
diaryletheenschakelaar-ijzer(II)-complex, om met licht controle te
kunnen krijgen over de magnetische eigenschappen van dit complex.
Erik Halza (Slowakije, 1982) studeerde aan de Pavol Jozef Safarik
University in Kosice. Zijn promotieonderzoek deed hij aan de
Rijksuniversiteit Groningen, bij het Stratingh Institute for Chemistry.
Het werd gefinancierd door het Zernike Institute for Advanced Materials
(ZIAM) van de RUG. Inmiddels is hij werkzaam bij BioMaDe.
Laatst gewijzigd: 14 juni 2011 10:58
Rijksuniversiteit Groningen