Rijksoverheid
tussenrapportage 'Onderzoek Landelijke Publieke Omroep'
Samenvatting
BCG berekent de structurele besparingen in een situatie van omroepfusies1 op ¤120-135mln. Het volledige
potentieel is te realiseren vanaf 2015. Het effect op de werkgelegenheid is een reductie van ongeveer 600
arbeidsplaatsen bij de bestuursorganisatie NPO en de omroepen. Hierin zijn de effecten op de
werkgelegenheid in de audiovisuele productiesector niet meegenomen.
Het grote aantal organisaties binnen de Landelijke Publieke Omroep leidt op dit moment tot een
gefragmenteerde inzet van middelen. De belangrijkste kans die omroepfusies bieden is de mogelijkheid
om rust in het programmaschema te creëren. Meer continuïteit in de programmering leidt niet alleen tot
een betere herkenning van programma's door de kijker, maar ook tot een verhoogde efficiëntie.
Medewerkers en productiefaciliteiten kunnen veel beter worden ingezet, leidend tot significant lagere
kosten per uitgezonden uur. Onderzoek bevestigt dat bij de voorgestelde mate van verhoging van
ti ït it d k lit it l if it it i i i d i i t d k blij
All rights reserved.
continuïteit de kwaliteit, pluriformiteit en vernieuwing in de programmering in stand kunnen blijven.
Naast besparingen in het primaire proces kan door fusies een aanzienlijk efficiëntievoordeel worden
behaald door concentratie van overheadactiviteiten.
Generieke en Mediaspecifieke Overhead
onsulting Group, Inc. A
De huidige fragmentatie uit zich uiteraard in relatief hoge kosten van generieke en mediaspecifieke
overhead bij alle omroepen, omdat bij de huidige inrichting van het bestel schaalvoordelen onvoldoende
worden benut. Daarbij geldt dat de totale overheadkosten van de individuele omroepen niet op een
exorbitant hoog niveau liggen (¤67mln, ~10% van de totale kosten van de omroepen). Wel verschilt het
k i ifi k h d i i i i lijk i di id l d i d
2011 by The Boston Co
kostenniveau van specifieke overheadactiviteiten aanzienlijk per individuele omroep. Daardoor zit van de
totaal becijferde besparing op generieke overhead van ¤16mln het grootste deel, ¤10mln, in het verhogen
van efficiëntie bij individuele omroepen. Fusies leveren een extra bijdrage aan dit potentieel van ongeveer
¤6mln. De belangrijkste activiteitencategorieën waarop bespaard kan worden zijn huisvesting &
gebouwexploitatie, marketing & communicatie en directie & secretariële ondersteuning. Vermindering van
de stroomlijnen van het is één van de
BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 7
Copyright © 2
administratieve lasten door het beter verantwoordingsregime randvoorwaarden bij het realiseren van de besparingen.
1. Het fusiescenario betreft een scenario waarin naast de NOS en NTR nog zes omroeporganisaties bestaan, onder andere als gevolg van drie
fusies van twee omroepverenigingen. Ook de 2.42-instellingen sluiten zich aan bij de omroeporganisaties of de NTR
De bestuursorganisatie NPO kan een significante kostenbesparing van ongeveer ¤26mln realiseren door
grotere focus op kerntaken door het afstoten van activiteiten, en door efficiëntieverbeteringen in
operationele processen. Daarnaast kan bespaard worden door het structureel begrotingsoverschot van de
NPO te reduceren, dat dient als financiële buffer voor de Landelijke Publieke Omroep als geheel.
Slechts een klein deel van de voorziene besparing bij de NPO wordt gedreven door de voorgenomen
reductie van het aantal omroepen. Dit betreft vooral de kerntaken programmering & coördinatie en beleid
& strategie, maar deze taken hebben een bescheiden kostenomvang in vergelijking met de activiteiten die
niet geraakt worden door fusies, zoals distributie & uitzenden en ondertiteling.
BCG heeft specifieke besparingopties geanalyseerd als gevolg van centralisatie van overheadactiviteiten,
All rights reserved.
p p g p g y g g ,
óók voor 'Hilversum' als geheel, bijvoorbeeld via een Shared Services Centrum. De conclusie uit deze
analyse is dat, indien de overhead is geoptimaliseerd voor de acht overblijvende omroeporganisaties, het
aanvullende besparingspotentieel als gevolg van volledige centralisatie of outsourcing gering is. Bovendien
zijn een aantal activiteiten van een zodanig strategisch belang dat een omroep(cluster) ze binnenshuis
moet kunnen blijven uitvoeren (zoals beleid & strategie en marketing & communicatie). Voor de meeste
i i i ld kd i h f i i l ld d h lhbb b ik d
onsulting Group, Inc. A
activiteiten geldt ook dat in het fusiescenario omroepclusters voldoende schaal hebben bereikt om deze
efficiënt uit te voeren (bijv. financiële administratie).
Primair proces
2011 by The Boston Co
Het grootste potentieel van omroepfusies ligt in het primaire proces van televisie-, radio- en
internetproductie. Fragmentatie in de programmaschema's en het internetaanbod belemmert op dit
moment de efficiëntie. Vooral de televisienetten Nederland 2 en 3 hebben een te groot aantal kortlopende
titels als gevolg van 'de druk op het schema' om alle omroepen in bijna alle genres aan bod te laten
komen. Door deze fragmentatie in de programmering zijn programma's voor de kijker minder goed
BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 8
Copyright © 2
vindbaar en herkenbaar. Analyse laat zien dat het kijktijdaandeel van kortlopende programma's
significant lager ligt dan het kijktijdaandeel van langer lopende programma's. Ook op het Internet leidt
versnippering tot verminderde vindbaarheid van websites.
Televisie
In bedrijfseconomisch opzicht leidt programmatische fragmentatie tot relatief hoge kosten, aangezien de
gemiddelde productiekosten per uitzenduur significant hoger zijn voor kortlopende titels. Dit wordt
gedreven door bijvoorbeeld format- en opstartkosten die 'uitgesmeerd' kunnen worden over minder
uitzenduren. Daarnaast leidt fragmentatie tot meer down-time van eigen redacties en productiepersoneel.
Contracten met buitenproducenten en facilitaire bedrijven kennen bij meer continuïteit vaak een vorm
van volumekorting. Eigen studio's kunnen beter worden bezet, en de financiële administratie en
verantwoording hoeft voor minder producties uitgevoerd te worden. Promotie- en marketingactiviteiten
kunnen worden gereduceerd als gevolg van verhoogde vindbaarheid en herkenbaarheid van programma's.
Ten slotte kan ook het programmeringsproces worden vereenvoudigd door meer continuïteit.
All rights reserved.
Het verhogen van de continuïteit door in bepaalde gevallen méér of langere afleveringen te maken leidt
tot een besparing van ongeveer ¤35mln. Dit bedrag is gebaseerd op de uitwerking van een alternatief
programmaschema, waarbij de huidige genremix als uitgangspunt is genomen en ook rekening is
gehouden met programmatische eisen op het gebied van pluriformiteit en regelmatige vernieuwing van
h b d D ld d i bi d i d h idi M di d h idi
onsulting Group, Inc. A
het aanbod. De voorgestelde veranderingen passen binnen de eisen van de huidige Mediawet, de huidige
Prestatieovereenkomst en de uitbestedingverplichtingen. Onderzoek maakt aannemelijk dat meer rust op
het schema kan leiden tot een hoger kijktijdaandeel. De nieuwe situatie voldoet daarmee aan de
doelstellingen zoals die geformuleerd zijn in het Concessiebeleidsplan van de Publieke Omroep.
d k h h i hij lijk k éé d k h l i f l d l
2011 by The Boston Co
De druk op het programmaschema is waarschijnlijk ook één van de oorzaken voor het relatief lage aandeel
van aangekocht buitenlands materiaal. Dit aandeel ligt voor de Landelijke Publieke Omroep rond de 12%
van het aantal uitzenduren, terwijl dit aandeel bij publieke omroepen in West-Europese landen gemiddeld
op 23% ligt. De gemiddelde kosten van een uitgezonden uur 'aankoop' liggen ¤21.000 (ofwel 65%) lager
dan een uur binnenlands product. Deze lagere kosten, gecombineerd met de beschikbaarheid van
uitgezonden in Nederland tot de BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 9
Copyright © 2
attractief aankoopaanbod dat nu niet wordt Nederland, leiden aanbeveling om het
aandeel aankoop te verhogen van 12% naar 17% van de uitzenduren.
Deze aanbeveling heeft een besparingspotentieel van ongeveer ¤17mln. Hierbij blijft de huidige genremix
in stand. Voor ieder genre is onderzocht welke verhoging gerechtvaardigd is op basis van het huidige
aandeel aankoop, de beschikbaarheid van geschikt aankoopmateriaal, en de wens en noodzaak voor het
handhaven van binnenlandse producties. Deze aanbeveling is ook getoetst op verenigbaarheid met de
wettelijke eisen die aan de Landelijke Publieke Omroep worden gesteld. De impact van het verhogen van
het aandeel aankoop op kijktijdaandeel lijkt beperkt. Het gemiddelde kijktijdaandeel van aankoop ligt iets
l d bi lager dan voor binnenlandse producties. Maar de variatie in kijktijdaandeel van aankooptitels is echter
zodanig groot dat de conclusie gerechtvaardigd lijkt dat het kijktijdaandeel meer wordt bepaald door het
soort programma dan het onderscheid tussen binnenlands en buitenlands product. Een belangrijke
programmatische kanttekening is dat de verhoging van het aandeel aankoop geleidelijk plaatsvindt. Op
deze wijze wordt de eventuele impact op het kijktijdaandeel geminimaliseerd.
All rights reserved.
Naast de genoemde maatregelen zijn er ook belangrijke besparingsmogelijkheden door het toepassen van
operationele 'best practices' en een sterkere sturing op kosten. Het gaat dan onder andere om het
beperken van opgenomen beeldmateriaal door een strikte planning, het kritisch kiezen van
registratiefaciliteiten en het bevorderen van voormontage door programmamakers. Het totale potentieel
operationele efficiëntie ¤9mln
onsulting Group, Inc. A
van het sturen op bedraagt ongeveer 9mln.
Radio
In het primaire proces van radio is de afgelopen jaren al een efficiëntieslag gemaakt. Op dit ogenblik is
5 k d di d d bij di i
2011 by The Boston Co
ongeveer 750 FTE werkzaam voor de radiozenders 1 tot en met 6, waarvan meer dan 40% Radio 1. Uit
de BCG-analyse blijkt dat er aanmerkelijke verschillen bestaan tussen omroepen in de redactionele inzet
per uitzenduur, die niet alléén te verklaren zijn door de verschillen in format en opzet van
radioprogramma's. Het besparingspotentieel op radioredacties is geschat door de omroepen met een meer
dan gemiddelde personeelsinzet te brengen naar de gemiddelde personeelsinzet van omroepen op een
bepaalde zender De omvang van deze besparing ¤3 5mln
BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 10
Copyright © 2
zender. bedraagt ongeveer 3.5mln.
Ook in het primaire proces van radioproductie komt fragmentatie voor. Dit ligt niet zozeer aan de
continuïteit van de programma's, maar aan het aantal omroepen dat bijvoorbeeld Radio 1 bedient. Door
het grote aantal spelers dat een plaats opeist in het schema is er soms sprake van relatief korte
programmering die minder efficiënt geproduceerd wordt. Fusies bieden ook hier een goede aanleiding om
bepaalde programmaslots samen te voegen en redacties te integreren. Het potentieel hiervan is ongeveer
¤2.5mln voor alle zenders gezamenlijk. De wensen van pluriformiteit in de programmering, juist op het
bi d M gebied van Meningsvorming & Opinie op Radio 1, staan verdergaande concentratie van redacties in de
weg.
Gezien de aard van de programmering van Radio 4 (klassieke muziek) zijn er wel goede mogelijkheden om
de redacties van deze zender vóór 2015 geheel te integreren. Dit is in lijn met de ontwikkeling die eerder
bij 3FM i i t H t dditi l t ti l h t i i ht t l d ti R di 4 i
All rights reserved.
is ingezet. Het additioneel potentieel van het inrichten van een centrale redactie voor Radio is
na voltrekking van het fusiescenario overigens beperkt.
Internet en innovatie
onsulting Group, Inc. A
Overig media-aanbod (Internet en Themakanalen) en innovatie is als een cluster van activiteiten
onderzocht. Hiervoor is gekozen omdat binnen het domein van digitale media en innovatie de scheidslijn
tussen content en techniek, evenals de scheiding tussen beheer- en ontwikkeltaken, diffuus is.
Ook op het Internet worden middelen regelmatig gefragmenteerd ingezet. Er zijn nu veel webtitels,
2011 by The Boston Co
p g g g g g j ,
waarvan een groot aantal zeer weinig (unieke) bezoekers per maand trekt. Door zowel aan de voorkant
van het proces (de keuze om een website te lanceren) als aan de achterkant (evaluatie van gebruik van een
website) te sturen op meer focus kan een besparing worden gerealiseerd van ongeveer ¤2.5mln. Daarnaast
bestaat een potentieel van ongeveer ¤1mln door een toename in het multimediaal werken van bestaande
televisie- en radioredacties. Multimediaal werken wil zeggen dat een redacteur of verslaggever voor zowel
BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 11
Copyright © 2
TV, radio als internet items ontwikkelt.
De Publieke Omroep vervult op dit moment met ~160 FTE werkzaam in innovatie & nieuwe media een
pioniersrol in de ontwikkelingen binnen het digitale domein. Dit is de afgelopen jaren gebleken uit een
groot aantal technische innovaties in de distributie door de Landelijke Publieke Omroep. Deze innovaties
kunnen met méér focus en vaker vanuit de gezamenlijkheid van de omroepen plaatsvinden. Hierdoor
kunnen de kosten met ongeveer ¤3.5mln worden verlaagd. Deze maatregel impliceert dat de omroep
vaker een benadering van technologische innovatie zal kiezen die meer volgend van aard is..
Nieuws- en sportvoorziening
Sinds enkele jaren is al sterk ingezet op besparingen door multimediaal werken in de nieuws- en
sportvoorziening. Op basis van BCG-ervaring met andere journalistieke organisaties is ingeschat dat deze
All rights reserved.
p g p g j g g
werkwijze nog verder kan worden doorgevoerd, leidend tot een additionele reductie van de redactionele
capaciteit. Daarnaast kunnen ook de ondersteunende afdelingen in het primaire proces (o.a.
redactiesecretariaat, beeldarchief) nog een efficiëntieslag maken door te kiezen voor een selectievere vorm
van ondersteuning. Beide maatregelen leiden tot een besparingspotentieel van ongeveer ¤3mln.
onsulting Group, Inc. A
In vergelijking met andere omroepen zijn werknemers binnen de nieuws- en sportvoorziening relatief
hoog ingeschaald. Door te streven naar een meer evenwichtige personeelsopbouw, met een meer
gebalanceerde verhouding tussen junior en senior redacteuren, worden besparingen van ongeveer
¤1.5mln mogelijk geacht. De verwachting is dat dit potentieel kan worden gerealiseerd door het niet
verlengen van tijdelijke contracten en het natuurlijk verloop bij vaste contracten.
2011 by The Boston Co
Onderdeel van de kostenbasis van 2010 is een bedrag van ¤72mln voor nieuws- en sportrechten. Naast de
zogenaamde superevenementen (Wereldkampioenschappen Voetbal, Olympische Winterspelen), wordt de
hoogte van dit bedrag ook bepaald door de rechten voor de Eredivisie en de Champions League
BCG heeft kunnen vaststellen dat op dit moment sprake is van een gunstig onderhandelingsresultaat ten
aanzien van de grote rechtencontracten. Om deze reden is geen besparingspotentieel op de kostenbasis
van sportrechten bepaald. Om als Publieke Omroep ook in de toekomst tot een goede afweging te komen
over investeringen in sportrechten beveelt BCG aan om de overwegingen op gestructureerde wijze vast te
leggen in een zogenaamde 'investment case'.
De mate van specialisatie van de nieuwsredactie en de selectie van grote sportevenementen die worden
verslagen door de sportredactie zijn keuzes die direct raken aan de kwaliteit van de programmering. Deze
keuzes liggen buiten de scope van dit efficiëntieonderzoek.
ICT
All rights reserved.
Informatie en Communicatie Technologie (ICT) is hier gerekend tot het primaire proces vanwege de grote
mate van verwevenheid met de productieomgeving. ICT wordt binnen de Publieke Omroep veelal
georganiseerd op omroepniveau. Er is maar zeer beperkte afstemming over keuzes in systemen en
applicaties. Dit leidt tot inefficiënties, omdat juist ICT-kosten vaak zeer schaalgevoelig zijn. Daarnaast kan
onsulting Group, Inc. A
pp , j g g j
een grote variëteit aan ICT-systemen ook samenwerking en afstemming hinderen wanneer omroepen
bijvoorbeeld verschillende boekhoudsystemen hanteren en webcontentmanagementsystemen gebruiken
die onderling niet kunnen communiceren. Anders dan bij diverse andere activiteiten is BCG's aanbeveling
voor ICT wél om omroepbreed verdergaand te standaardiseren en te centraliseren, omdat de opbrengsten
van gezamenlijke aanbesteding de kosten van de dan benodigde afstemming ruimschoots overstijgen. Het
l b i i l k i if h 5 l
2011 by The Boston Co
totale besparingspotentieel op ICT-kosten is conservatief geschat op ongeveer ¤3.5mln.
Vervolgstappen
het restant wordt de fasering diverse besparingen BCG-Tussenrapportage Efficientieonderzoek LPO-23Jun11-AMS.pptx 13
Copyright © 2
In van de onderzoeksperiode van de nader onderbouwd.
Ook wordt een inschatting gemaakt van de frictiekosten die gepaard gaan met de maatregelen.