Politieke partijen doen vaker wat ze beloven dan gedacht
In verkiezingstijd doen politieke partijen altijd veel mooie beloftes.
Maar houden zij zich daar wel aan, eenmaal op het pluche? Vaak wordt
gedacht van niet, maar de Nederlandse kiezer zou best wat tevredener
mogen zijn. Dat blijkt uit het onderzoek van promoverend politicoloog
Tom Louwerse.
Politieke systeem
De belangrijkste onderzoeksvraag in het proefschrift van Louwerse, is
of het politieke systeem van een land invloed heeft op de mate van
overeenstemming tussen de standpunten van de partijen voor en na de
verkiezingen. Louwerse bekeek daarvoor de Nederlandse politiek, die een
consensusdemocratie kent, en vergeleek die met de Engelse situatie, een
meerderheidsdemocratie. Met behulp van computeralgoritmes maakte
Louwerse analyses van verkiezingsprogrammaâs en parlementaire debatten
in zes parlementaire periodes sinds de Tweede Wereldoorlog.
Keiharde oppositie
Hoewel over het algemeen wordt aangenomen dat het Engelse systeem het
beter doet, blijkt dit toch niet zo te zijn. Louwerse: âOmdat er in het
Verenigd Koninkrijk maar één regeringspartij is, denkt men vaak dat
die makkelijk haar geplande beleid kan doorvoeren. Maar de oppositie
gaat overal keihard tegenin, ze stemmen sowieso tegen vrijwel alles
waar de regering vóór is, in de hoop bij de volgende verkiezingen
gekozen te worden. Daardoor verloochent de oppositie vaak haar eigen
verkiezingsstandpunten. Ook is de Britse regeringspartij vaak
gematigder dan gedacht, waardoor de vervulling van het partijmandaat in
het Verenigd Koninkrijk lager uitvalt.â
Invloed van coalitievorming
In Nederland liggen de verhoudingen anders. Hier heeft de
coalitievorming de meeste invloed op het beleid. En oppositiepartijen
moeten ook onderling concurreren en kunnen daarom niet zomaar tegen
alles zijn. âIn Nederlandâ, aldus Louwerse, âheeft de coalitievorming
de grootste verstorende invloed op het partijmandaat, maar die is niet
zo groot als gedacht. Als we naar het totale plaatje kijken, zien we
dat Nederlandse partijen het net zo goed doen als hun Britse
tegenhangers.â
Populistische partijen
Tom Louwerse: 'Populistische partijen beweren vaak dat traditionele
partijen niet meer geïnteresseerd zijn in de kiezer.'
Tom Louwerse: 'Populistische partijen beweren vaak dat traditionele
partijen niet meer geïnteresseerd zijn in de kiezer.'
Louwerses onderzoek toont tevens aan dat sinds de jaren â50 van de
vorige eeuw de partijen en campagnes sterk zijn veranderd. Het is niet
meer vanzelfsprekend dat alle arbeiders op de PvdA stemmen, en alle
christenen op een christelijke partij. Partijen richten zich vandaag de
dag op alle kiezers. Hierdoor wordt vaak gezegd dat partijen niet meer
programmatisch gemotiveerd zijn, maar zoveel mogelijk zetels en
politieke functies willen verwerven. Louwerse: âEen mogelijke reactie
daarop zijn de opkomende (rechts)populistische partijen, die veelal
beweren dat de traditionele partijen niet meer geïnteresseerd zijn in
het vertegenwoordigen van de kiezer en niet doen wat zij beloven. De
resultaten van mijn onderzoek nuanceert dat beeld.â
Teleurgesteld
Betekent dit alles dus dat de Nederlandse kiezer niet zo moet klagen?
Louwerse: âNatuurlijk mag iedereen op individuele punten teleurgesteld
zijn in een partij. Maar sommige mensen zeggen wel erg makkelijk dat
het allemaal bedrog is. Uiteindelijk valt dat dus best mee.â
Promotie
Woensdag 22 juni 2011
Tom Louwerse
Titel: Policital Parties and the Democratic Mandate
Politieke Wetenschappen
Promotoren: prof.dr. R.B. Andeweg en dr. H. Pellikaan
(Coen van Beelen/21 juni 2011)
Zie ook
* Weblog Tom LouwerseÂ
* Politicologie studeren in Leiden bachelor en master Â
* Onderzoeksgebied Political legitimacy
Universiteit Leiden