Indrukwekkende Vrijheidslezing van Hanan Ashrawi
Bewondering en respect. Dat oogstte Hanan Ashrawi met haar Vrijheidslezing op 17 juni in een goed gevulde Pieterskerk. De indrukwekkende voorvechtster van een eigen staat voor de Palestijnen, wist in bloemrijke taal en zelfs met humor haar punt voor het voetlicht te brengen.
Zelf beslissen
Ashrawi: 'De Palestijnse muur beneemt de Palestijnen het zicht, niet alleen letterlijk. De muur belemmert hen ook een vrije blik naar buiten te werpen. En het belemmert Israëliërs om te zien wat ze doen met ons land en met ons volk. En dat alles onder het mom van veiligheid.'
Ashrawi, wereldwijd bekend uit de tijd dat ze als jonge vrouw woordvoerster was van de Palestijnse Delegatie tijdens de vredesbesprekingen in het Midden-Oosten (1991-1993) benadrukte nog eens dat de Israëlische bezetting diep doordringt in de levens van de Palestijnen, in alle opzichten, maar vooral menselijk. 'Israël is voortdurend bezig de eigen grenzen opnieuw uit te vinden', zei ze, 'en komt daarmee weg.'
In zijn hart wel...
En: 'We horen daar, we willen een eigen staat en eigen beslissingen nemen. Eerst waren het de Britten die bepaalden wat we konden doen en laten, nu zijn het de Israëliërs. Dat moet stoppen. We willen een eigen identiteit, een eigen paspoort, een plek om veilig te wonen.' Hoop haalt ze uit het feit dat er langzaamaan ook kritiek op Israël is gekomen, dat was heel lang onbestaanbaar. Blij is ze met de erkenning van Palestina door sommige landen. Nederland is daar niet bij. Hier veroorloofde Asharawi zich een grapje over Mark Rutte: 'Als premier spreekt hij zich misschien niet uit voor een Palestijnse staat, maar in zijn hart wel', zei ze.
Hulp nodig
Toch zit er niet veel schot in Palestijnse zaak. Het Palestijnse volk zette lang zijn kaarten op de Verenigde Naties maar tot veel resultaat heeft dat niet geleid. Ashrawi gelooft nu meer in het opvoeren van de druk op Israël. 'Daarvoor hebben we hulp van buitenaf nodig', zei ze, 'solidariteit met onze zaak. Netwerken is dus heel belangrijk, en informatie geven.' Daarmee is ze onvermoeibaar bezig. Maar steeds wel vreedzaam 'vanuit het onvervreemdbare recht van de mens op vrijheid.'
Arabische lente
Ashrawi sprak ook over de Arabische lente, die niet overal even lente-achtig verloopt. Het is duidelijk dat het maatschappelijke landschap op sommige plaatsen in het Midden-Oosten aan het veranderen is. 'De jeugd heeft gebroken met de angst', zei ze. Veel mensen in de Arabische landen willen democratie. Resoluut wees ze van de hand dat de Arabische landen niet klaar zijn voor democratie naar westers model. 'Onzin. Wij willen dezelfde vrijheid die jullie in het westen ook hebben.'
Verboden
Interessant waren ook de vragen uit de zaal, na de toespraak. Enkelen begonnen met een statement dat zeker het stempel van een betoog kon dragen, voor ze aan hun vraag toekwamen. Een daarvan ging - uiteraard - over Hamas, toch bekend als terreurbeweging. Ashrawi leek niet onder de indruk. 'Hamas is een gekozen partij tussen de andere gekozen partijen', zei ze. 'Er zijn de loop van de jaren zoveel excuses bedacht om niet met ons te hoeven praten. In de zeventig jaren was het zelfs verboden voor Israël om met ons te praten en werd het ons verboden om met Israëlieten te praten. Vergeet ook niet dat er gesprekken met Hamas op gang kwamen, juist omdat de vredesbesprekingen niet wilden vlotten. In gesprek gaan met anderen is juist het begin van acceptatie, erkenning en vrede.'
Indringend
Een indringende vraag die tot een indringend en persoonlijk antwoord luidde was: 'Hoe krijgt u het voor elkaar om niet te haten?' 'Natuurlijk heb ik dat wel gedaan', zei Ashrawi. 'Als je keer op keer wordt gearresteerd en geslagen, net als je vrienden, van wie er zelfs een aantal zijn vermoord... dan voel je diepe haat. Maar als je die gaat zien als een licentie om maar hetzelfde te doen, kom je in een vicieuze cirkel terecht en op een dag realiseer je je dat je daar niet verder mee komt. Je lost er niets mee op. Ik heb moeten leren om niet te haten en daarvoor is het belangrijk dat je dicht om je heen mensen hebt die veel voor je betekenen. Uiteindelijk is het gelukt de haat uit te bannen.'
(17 juni 2011/Corine Hendriks)
Universiteit Leiden