Rijksvoorlichtingsdienst

AIV: WELSLAGEN 'ARABISCHE LENTE' GEBAAT BIJ VERSTERKING LOKAAL MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD

Dit persbericht wordt verspreid door het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) op verzoek van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV). Het ministerie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit bericht.

Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV)

P E R S B E R I C H T

WELSLAGEN 'ARABISCHE LENTE' GEBAAT BIJ VERSTERKING LOKAAL MAATSCHAPPELIJK MIDDENVELD

Adviesraad bepleit Nederlandse steun voor o.m. vakbonden en mensenrechtenbeweging

Den Haag, woensdag 15 juni 2011

Hervorming in de Arabische regio is gebaat bij snelle en substantiële ondersteuning van het maatschappelijk middenveld. Vooral in Tunesië, Egypte en Marokko is er nu een window of opportunity voor maatschappelijke veranderingen ten goede. Aan het welslagen van de 'Arabische Lente' kan Nederland een specifieke bijdrage leveren door maatschappelijke organisaties als vakbonden en mensenrechtenorganisaties te steunen. Dat stelt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in het rapport 'Hervormingen in de Arabische regio: kansen voor democratie en rechtsstaat?'

Vanuit - achteraf verkeerde - inschattingen over politieke stabiliteit en vooruitgang, steunden Westerse regeringen vaak autoritaire Arabische regimes. Maar de actuele hervormingsgolf in de Arabische regio biedt volgens de AIV veel meer kansen op rechtsstatelijkheid, goed bestuur, mensenrechten en democratie. De EU en Nederland zouden daarom moeten investeren in samenwerking met landen die hierin zichtbare vooruitgang boeken.

Versterking van het maatschappelijk middenveld - vrije democratische politieke partijen, mensenrechtenorganisaties en vakbonden - is daarbij essentieel. Zo'n middenveld - dat nog in de Arabische regio te weinig ontwikkeld is - kan een bemiddelende rol spelen tussen de machtige (vaak onderdrukkende) staat en burgers.

Politieke hervormingen hebben immers de beste kans van slagen als ze door maatschappelijke organisaties en vrije democratische politieke partijen worden gedragen. Ook na de opstanden in Tunesië en Egypte en de toezegging van constitutionele hervormingen in Marokko, zijn de beperkingen op het functioneren van maatschappelijke organisaties en politieke oppositiepartijen nog niet geheel opgeheven. Zo blijft er een groot risico op onderdrukking van hervormingen en op schijndemocratisering. Nederlandse diplomaten, onderzoekers en de media moeten de situatie in de regio daarom kritisch volgen, stelt de AIV.

Sociaaleconomische hervormingen

Beperkte politieke en burgerlijke vrijheden zijn trouwens niet de enige reden voor de huidige massale protesten in de Arabische regio. Grote economische ongelijkheid, corruptie, gebrekkige toekomstperspectieven voor jongeren en een zeer hoge jeugdwerkloosheid spelen ook mee. Het gaat dus niet alleen om politieke maar ook om sociaaleconomische hervormingen. In de besluitvorming daarover moeten onafhankelijke vakbonden - als spreekbuis van de belangen van werknemers - een belangrijke stem hebben. Privatisering van staatseigendommen moet kritisch worden gevolgd. De kans is immers reëel dat dit uitdraait op een uitverkoop aan personen die van een regeringsnetwerk deel uitmaken. Dat zou ten koste gaan van de belangen van de bevolking bij goede dienstverlening en lage kosten. Verder is stimulering van het midden- en kleinbedrijf van belang voor het scheppen van werkgelegenheid.

Internationale steun

De AIV stelt verder dat zowel de Europese Unie als Nederland al beschikken over passende beleidsinstrumenten om het maatschappelijk middenveld te versterken. Maar vooral de EU heeft in het recente verleden verzuimd de instrumenten uit het Europees Nabuurschapsbeleid goed toe te passen. Hulpverlening van de EU en andere multilaterale instellingen moet worden gekoppeld aan zichtbare vooruitgang in de ontwikkeling van rechtsstatelijke democratie (transparantie, open informatievoorziening aan parlement, vrije media) en de bescherming van mensenrechten (persoonlijke vrijheden, inclusief vrouwenrechten en religieuze vrijheid). De AIV verwelkomt de uitbreiding van het mandaat van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling naar Egypte en mogelijk andere landen in de Arabische regio. Van belang daarbij is wel dat strikte voorwaarden voor goed bestuur in acht worden genomen.

Nederlandse bijdrage

Nederland kan met het Mensenrechtenfonds en het Fonds Ontwikkeling Pluriformiteit en Participatie in islamitische landen een stem geven aan maatschappelijke organisaties die het huidige transitieproces in de Arabische regio kunnen dragen en bevorderen. De AIV meent wel dat investeringen in aanvullende expertise en analysecapaciteit noodzakelijk zijn om de regering goed te kunnen adviseren over mogelijke Nederlandse bijdragen aan versterking van het maatschappelijk middenveld in de Arabische regio. Versterking van de analysecapaciteit op ambassades in de regio en nauwere samenwerking van de regering met (Nederlandse) NGO's, instellingen voor capaciteitsopbouw van politieke partijen, de vakbeweging en universiteiten zijn nodig om verdere hervormingen te stimuleren.