Vrije Universiteit Amsterdam

Subjectiviteit in nieuwsteksten. Een corpuslinguïstische analyse van informalisering


* Startdatum: 14-06-2011


* Tijd: 13.45


* Locatie: Aula


* Titel: Subjectivity in news discourse. A corpus linguistic analysis of informalization


* Spreker: K. Vis


* Promotor: prof.dr. W.P.M.S. Spooren prof.dr. G.J. Steen


* Onderdeel: Faculteit der Letteren


* Wetenschapsgebied: Letteren


* Evenementtype: Promotie

In de loop van de vorige eeuw heeft de Nederlandse samenleving grote maatschappelijke veranderingen ondergaan, die ook hun weerslag hebben gehad op de journalistiek. Eén van die processen is informalisering. Algemeen wordt aangenomen dat het taalgebruik in kranten een verandering heeft doorgemaakt van een formele, objectieve stijl naar een meer informele, conversationele stijl. In een kwantitatieve studie van 2 miljoen woorden (6618 artikelen) uit 1950 en 2002 uit vijf Nederlandse nationale kranten analyseerde Kirsten Vis nauwkeurig de taalkundige uitdrukkingen van subjectiviteit.

Op basis van haar analyses concludeert Vis dat informalisering van (Nederlandse) nieuwsteksten ligt in de directe citaten: deze zijn al in 1950 meer subjectief dan de rest van de tekst, en nemen bovendien sterker toe in subjectiviteit. De journalist zelf lijkt daarentegen in verschillende opzichten juist meer neutraal te zijn gaan schrijven. De krant als geheel is dus niet meer gaan lijken op conversatie, maar is over de tijd meer citaten gaan gebruiken, die bovendien informeler, levendiger en conversationeler zijn geworden. Uit verschillende taalkundige studies is gebleken dat het gebruik van informele taal, zoals veelvuldig gebruik van verwijzingen naar spreker en luisteraar (bijvoorbeeld in persoonlijke voornaamwoorden als `ik' en `jij') en taalgebruik waaruit de mening of houding van de spreker naar voren komen (bijvoorbeeld in modale bijwoorden als `gelukkig' en `misschien'), is toegenomen in Engelstalige journalistieke teksten. Dergelijke uitingen van centraliteit van de spreker zijn in taalkundige theorieën bekend geworden als `subjectiviteit'. In haar promotieonderzoek onderzocht Vis of de stilistische verandering naar een meer informele, subjectieve stijl ook is opgetreden in Nederlandse kranten.

Vis maakte onderscheid tussen de uitingen van subjectiviteit waarvoor de journalist zelf verantwoordelijk was, en de uitingen van subjectiviteit van nieuwsbronnen die letterlijk geciteerd werden in directe citaten. Haar verschillende analyses laten zien dat dit onderscheid essentieel is in de studie van subjectiviteit in nieuwsteksten.

© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam