SGP
SGP: haast geboden bij aanpak overmatig alcoholgebruik
Overmatig alcoholgebruik is een groot maatschappelijk probleem. Een op
de tien sterfgevallen in Europa heeft te maken met alcoholgebruik.
Jongeren drinken steeds jonger. Steeds vaker. Steeds meer. Nog recent
kregen we onthutsende cijfers onder ogen dat het aantal jeugdige
comazuipers door alcoholvergiftiging sinds 2007 is verdubbeld naar
700! Er is volgens de SGP dus àlle reden om haast te maken met het
bestrijden van deze problematiek.
---
Wijziging Drank- en Horecawet
14 juni 2010
E. Dijkgraaf
Overmatig alcoholgebruik is een groot maatschappelijk probleem. Een op
de tien sterfgevallen in Europa heeft te maken met alcoholgebruik.
Jongeren drinken steeds jonger. Steeds vaker. Steeds meer. Nog recent
kregen we onthutsende cijfers onder ogen dat het aantal jeugdige
comazuipers door alcoholvergiftiging sinds 2007 is verdubbeld naar
700! Gemeenten worstelen met de overlast die jongeren onder invloed
van alcohol veroorzaken. Als de politie moet uitrukken om overlast te
bestrijden, blijkt er vaak alcohol in het spel. Illustratief is ook dat
het aantal jongeren dat met een alcoholvergiftiging op de Spoedeisende
Hulp wordt binnen gebracht nog altijd toeneemt. De economische schade
als gevolg van alcohol bedraagt al met al miljarden per jaar. Er is
dus àlle reden om haast te maken met het bestrijden van deze
problematiek.
Laat ik vooraf opmerken dat de SGP-fractie het voorliggende
wetsvoorstel een verbetering van de huidige Drank- en Horecawet vindt.
Er zijn diverse nieuwe instrumenten en maatregelen in opgenomen die een
serieuze bijdrage kunnen leveren aan het verminderen van
alcoholmisbruik en het handhaven van de openbare orde. Ik noem de
vereenvoudiging van het vergunningenstelsel, de strengere
handhavingmogelijkheden voor het bevoegd gezag en het strafbaar stellen
van alcoholbezit voor jongeren onder de 16 jaar. Tegelijkertijd vindt
de SGP het jammer dat op sommige themaâs niet is doorgepakt. Daarmee
blijft ook dit wetsvoorstel hinken op twee gedachten.
Landelijke leeftijdsgrens naar 18 jaar
orzitter, de belangrijkste verbetering die in dit wetsvoorstel
aangebracht kan worden, is volgens de SGP het verhogen van de
leeftijdsgrens van de verkoop van alle alcohololische dranken naar 18
jaar. In het wetsvoorstel van de vorige regering kregen gemeenten de
mogelijkheid te experimenteren met het optrekken van de leeftijdgrens
voor alle alcoholische dranken naar 18 jaar. De SGP vond dat een stap
in de goede richting, al constateerden we met de regering dat daar
haken en ogen aan kleefden, zoals het alcoholtoerisme wat daardoor
mogelijk zou ontstaan tussen gemeenten. Maar in plaats van de juiste
conclusie daaraan te verbinden, zet de regering een forse stap terug
door de leeftijdsgrens voor de verkoop van licht alcoholische dranken
opnieuw generiek op 16 jaar te zetten .
Daarmee doet de regering volstrekt onrecht aan de problemen en de goede
argumenten die er zijn voor een verhoging van de leeftijdsgrens naar 18
jaar. De meeste gemeenten zijn hier voorstander van, aangezien zij
dagelijks geconfronteerd worden met de negatieve gevolgen van
alcoholmisbruik. Bovendien is het draagvlak onder de Nederlandse
bevolking voor een landelijke leeftijdsgrensverhoging groot. Onderzoek
van het NIPO (mei, 2007) wees uit dat 76% van de Nederlandse bevolking
een landelijke leeftijdsgrensverhoging, van 16 naar 18 jaar, steunt.
Ook het merendeel (71%) van de jongeren tussen de 16 en 19 was
opvallend genoeg vóór een verkoopverbod van alcohol onder de 18.
In het vorige debat over de Drank- en Horecawet bleek dat geen enkele
partij principieel tegen een verhoging van de leeftijdsgrens naar 18
jaar is . De reden waarom er vooralsnog geen Kamermeerderheid lijkt te
zijn voor de generieke verhoging van de leeftijdsgrens, is dat een
aantal partijen zeggen eerst de handhaving van de huidige
leeftijdsgrens op orde te willen krijgen. Dat argument gaat echter niet
op. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt namelijk dat de
verhoging van de leeftijdgrens ook leidt tot een feitelijke verhoging
van de leeftijdsgrens waarop jongeren gaan drinken . Dit komt doordat
het verschil tussen een 14- en 18-jarige duidelijker is, dan tussen een
14- en 16-jarige.
Al met al meent de SGP dat er voldoende reden is de leeftijdgrens te
verhogen naar 18 jaar. Inmiddels heeft mijn fractie het amendement van
mijn voorganger Van der Vlies op stuknummer 8 samengevoegd met het
amendement van collega Voordewind. Daarom trek ik het amendement-Van
der Vlies op stuknummer 8 in. Ik wil de minister vragen het
samengevoegde amendement positief te bejegenen. De samenleving er klaar
voor. Nu de regering nog.
Experiment ophogen leeftijd in politieregio's?
Als de regering â ondanks alle goede argumenten â nog steeds niet
overtuigd is, dan vraag ik wat zij vindt van de tussenoplossing om op
regionaal niveau, bijvoorbeeld op het niveau van een politieregio, te
mogen experimenteren met een verhoging van de leeftijdsgrens naar 18
jaar. Daarmee wordt het belangrijkste bezwaar tegen het
experimenteerartikel weggenomen: alcoholtoerisme wordt lastiger door de
grote afstand die jongeren onder de 18 moeten afleggen voor het kopen
van alcohol. Bovendien schat de SGP in dat de meeste regioâs deze
mogelijkheid zullen omarmen, zodat het alcoholtoerisme uiteindelijk
helemaal verdwijnt. Graag een heldere reactie van de minister op dit
idee.
Verkoop onder kostprijs
Al enkele jaren wordt gesproken over de noodzaak van het tegengaan van
verkoop van alcohol beneden de kostprijs door een wettelijk verbod,
zoals ook vastgelegd in de breed gedragen motie Van der Vlies c.s
(27565, nr. 16). Met name minderjarigen zijn voor deze acties erg
gevoelig omdat ze én heel voordelig aan alcohol kunnen komen én in
korte tijd heel veel kunnen nuttigen. Met prijsacties tijdens
piekmomenten in het jaar of voorafgaande aan feestdagen, wanneer de
consument al geneigd is meer te drinken, wordt de consument uitgedaagd
nóg meer te drinken. Nu ligt er eindelijk een voorstel om gemeenten de
mogelijkheid te geven om prijsacties in een gemeentelijke verordening
te regelen. Is deze minister het met de SGP eens dat dit voorstel echt
tekort schiet, omdat daarmee het risico van alcoholshoppen in een
andere gemeente blijft bestaan? De SGP-fractie heeft in ieder geval
drie amendementen ingediend die zorg dragen voor een landelijk verbod
op de wijdverbreide praktijk van prijsacties zoals âhappy hoursâ,
stuntprijzen in supermarkten en de verkoop onder de kostprijs. Ik krijg
graag een inhoudelijke reactie van de minister op deze drie
amendementen.
Handhaving
Stevige regels opnemen in de Drank- en Horecawet helpt niets als
handhaving niet op orde is. Al jarenlang wordt gesproken over het
handhaven van de leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol, maar keer
op keer blijken te jonge kinderen eenvoudig alcohol te kunnen kopen.
Onderzoek van het Trimbos Instituut toont aan dat het kopen van alcohol
een jongere van 14 of 15 jaar â met name in supermarkten - niet
noemenswaardig meer tijd kost dan het kopen van frisdrank. Daarom vindt
de SGP het niet alleen belangrijk dat de leeftijdsgrens opgehoogd wordt
naar 18 jaar, maar dat tegelijkertijd ook de handhaving verbeterd
wordt.
De SGP zag in dit verband veel kansen in het oorspronkelijke voorstel
dat de burgemeester de alcoholafdeling van een supermarkt moest sluiten
als een supermarkt binnen één jaar drie keer bekeurd wordt voor het
niet naleven van de leeftijdsgrenzen. Wij vinden het jammer dat de
minister dit gewijzigd heeft in een bevoegdheid voor de burgemeester.
Waarom was deze wijziging nodig, aangezien de burgemeester al de
bevoegdheid had in bijzondere omstandigheden van de regel af te wijken
? Is de minister niet bang dat de prikkel voor supermarkten om de
leeftijdsgrens te handhaven met deze wijziging nog kleiner wordt dan
die nu al is? In de praktijk komt het nauwelijks voor dat supermarkten
binnen een jaar drie keer gecontroleerd worden. Bovendien kan de druk
op de burgemeester worden opgevoerd door de overtreder om toch niet tot
sluiting over te gaan. Graag een heldere reactie.
De minister geeft aan dat zij het niet als haar taak ziet om één of
enkele sluitende controlesystemen aan te bevelen. Maar ziet de minister
het â gezien de jarenlang voortslepende problematiek - dan wel als haar
taak om ervoor te zorgen dat ieder bedrijf dat alcohol verkoopt een
sluitend controlesysteem introduceert? Dat kan enorm schelen in de
handhavingscapaciteit en maakt een einde aan de mogelijkheden om
alcohol onder de leeftijdsgrens te kopen.
Alcoholreclameverbod
Steeds meer onderzoek wijst uit dat een verbod op alcoholreclame -
naast prijsmaatregelen en het handhaven van de leeftijdsgrens - de
meest effectieve methode is om schadelijk alcoholgebruik tegen te gaan.
Daarom heeft de SGP een amendement op stuknummer 10 ingediend om dit te
bereiken. Het wordt tijd om eens echt werk te maken van een verbod voor
reclame en sponsoring door de alcoholbranche. Ik heb daarvoor een
aantal argumenten.
1) Alcoholreclames hebben een ongekende aantrekkingskracht op jongeren.
Onderzoek wijst uit dat jongeren vroeger beginnen met drinken en meer
drinken wanneer zij aan meer alcoholreclame worden blootgesteld. Deze
wetenschappelijke conclusie is tevens bevestigd door de Science Group
van het Europese Alcohol and Health Forum van de Europese Commissie.
2) Alcoholreclame ondergraaft de preventieboodschap, omdat daarin de
indruk wordt gewekt dat het een normaal en onschadelijk middel is en
nog stoer ook.
3) Een alcoholreclameverbod tussen 06.00 uur en 21.00 uur is volgens de
SGP onvoldoende omdat de doelgroep van jongeren rond de 16 jaar (en met
instemming van de Kamer hopelijk straks 18 jaar) door deze maatregel
niet wordt beschermd. Zij zien ook na 21:00 uur nog
televisieprogrammaâs en komen dus nog teveel in aanraking met
alcoholreclames. Sinds de invoering van de alcoholreclamebeperking zien
jongeren na 21.00 uur zelfs meer alcoholreclames, zoals blijkt uit data
van The Nielsen Company.
4) Zelfregulering van alcoholreclames heeft tot niets geleid. Als er
een klacht wordt ingediend omdat een reclame overduidelijk in strijd is
met de code, wordt die heel vaak afgewezen. Dit komt doordat de
alcoholadverteerders de regels zo specifiek hebben geformuleerd, dat
veel aantrekkelijke reclame hier buiten valt en dus gewoon is
toegestaan, ondanks de aantrekkelijkheid voor jongeren. Voor wie dat
niet gelooft: u kunt bij mij langskomen. Ik heb een mapje met
voorbeelden klaarliggen.
5) Met een algeheel verbod is er niet langer meer een onderscheid
tussen reclame voor alcohol en tabak. Ook tabaksreclame is verboden en
alles wijst erop dat dit zijn vruchten begint af te werpen! In feite is
er geen wezenlijk verschil tussen alcohol en tabak: beide stoffen zijn
kankerverwekkend, brengen vergelijkbare schade toe aan de maatschappij
en zijn slecht voor kinderen. In het (draft) WHO European Action Plan
voor 2012-2020 stelt de WHO dan ook voor om stapsgewijs toe te werken
naar een totaalverbod op alcoholreclame.
Ik vraag de minister op deze analyse inhoudelijk te reageren. Bovendien
vraag ik haar, gezien de overtuigende argumenten voor een
alcoholreclameverbod, hierover een positief advies aan de Kamer mee te
geven.
Vervangen code door wettelijke reclameregeling
Mocht deze minister een algemeen verbod op alcoholreclame â ondanks
alle goede argumenten - toch naast zich neer leggen, dan vraag ik de
haar toch op zijn minst artikel 15 van de Europese Audiovisuele
Mediadiensten Richtlijn (AVMDR) in de wet op te nemen, deels ter
vervanging van de huidige code . Erkent de minister dat bijna geen
enkel Europees land de regelgeving rondom alcoholreclame heeft
uitbesteed aan de alcoholbranche zelf? De Europese Commissie heeft
verscheidene keren aan Nederland laten weten twijfels te hebben over de
correcte naleving van artikel 15 van de Richtlijn. En ook in Nederland
is in verschillende evaluaties van de Reclame Code geconstateerd dat
âhet instrument van zelfregulering onvoldoende zwaar is, niet ver
genoeg reikt en derhalve een onvoldoende bijdrage levert aan het
alcoholpreventiebeleid richting jongeren.â Diverse wetenschappelijke
onderzoeken wijzen uit dat zelfregulering niet effectief is.
Als artikel 15 van de Audiovisuele Mediadiensten Richtlijn alsnog wordt
opgenomen in de Mediawet, vindt de SGP het belangrijk dat de toetsing
van alcoholreclames plaatsvindt door een onafhankelijke instantie, die
naast de reclamevrijheid ook let op de gezondheidsaspecten. Daarmee
weet Nederland zeker dat het voldoet aan de richtlijn. Graag hoor ik
van de minister of zij hierop een nota van wijziging bij de Kamer wil
aanbieden. Als zij daar niet toe bereid is, overweeg ik op dit punt een
amendement in te dienen.
Opnemen definitie alcoholreclame in wet
Voorzitter, we zien dat de alcoholproducenten steeds nieuwe en meer
interactieve, gepersonaliseerde vormen van alcoholmarketing
ontwikkelen. We zien echter dat in de nieuwste versies van de
Reclamecode voor Alcoholhoudende dranken niets is opgenomen over het
relatief nieuwe fenomeen buzzmarketing (mond-tot-mond reclame).
Daardoor zal er als we niet oppassen een verschuiving optreden naar
minder controleerbare marketingvormen die ook nog eens aan geen enkele
regel hoeven te voldoen. Omdat de industrie zichzelf niet op nog
onontgonnen gebieden aan banden zal leggen, vindt de SGP het van belang
dat in de wetstekst een sluitende definitie van alcoholreclame wordt
opgenomen die ook nieuwe vormen van marketing omvat. Artikel 2 DHW
maakt dit mogelijk. Graag hoor ik van de minister of zij hiertoe een
nota van wijziging wil indienen bij de Kamer. Zo niet, dan overweegt
mijn fractie daar zelf mee komen.