Gewoner dan gedacht. De hellenistische heerserscultus van Antiochos I van
Commagene
Datum: 09 juni 2011
Promotie: mw. M.P. Schipperheijn, 16.15 uur, Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Proefschrift: Gewoner dan gedacht. De hellenistische heerserscultus van
Antiochos I van Commagene
Promotor(s): prof.dr. J.N. Bremmer, prof.dr. O.M. van Nijf
Faculteit: Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschappen
Hellenistische heerserscultus Antiochos I van Commagene gewoner dan
gedacht
Marlies Schipperheijn onderzocht de hellenistische heerserscultus van
Antiochos I van Commagene. Uit haar onderzoek blijkt dat deze
heerserscultus geen extreme uitzondering was, zoals altijd is beweerd,
maar een normale cultus ten tijde van het hellenisme.
Een heerserscultus is de aanbidding van een (sterfelijk) mens als god.
Samen met de Romeinse keizercultus was het een een van de voorlopers
van het christendom. Antiochos heeft in de eerste eeuw voor Christus
een heersercultus gesticht die door moderne onderzoekers als een
abnormaliteit wordt gezien. Hij combineerde voor de heiligdommen en
theologie van zijn cultus de tradities van twee, in feite concurrerende
culturen, de Griekse en de Iraanse. In de inscripties die zijn
opgesteld in de diverse heiligdommen van zijn rijk, worden beide
culturen letterlijk benoemd als de wortels van zijn cultus en
heerschappij.
Door de cultus van Antiochos op drie hoofdpunten, te weten rituelen,
participanten en theologie, te vergelijken met andere hellenistische
heersersculten, weet Schipperheijn duidelijk te maken dat deze geen
uitzondering was. Zijn cultus blijkt contemporaine religieuze en
politieke tradities in sterke mate te volgen. De iconografie en
theologie, vaak de centrale struikelblokken in het onderzoek, waren
niet uitzonderlijk, hoogstens een lokale invulling van een breder
hellenistisch fenomeen. Door de heerserscultus als typerend voor zijn
tijd te beschouwen, komt er een nieuwe hoeveelheid aan materiaal ter
beschikking voor de bestudering van hellenistische politieke en
religieuze ontwikkelingen, die tot nog toe ten onrechte buiten
beschouwing is gelaten.
Marlies Schipperheijn (Gendringen, 1978) studeerde Griekse en Latijnse
taal en cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze promoveert aan
de Faculteit Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap van de RUG.
Laatst gewijzigd: 31 mei 2011 12:10
Rijksuniversiteit Groningen