Vragenlijst voor sturing behandeling COPD alternatief voor longfunctiemeting
Datum: 25 mei 2011
Patiënten met de chronische obstructieve longziekte COPD worden nu
behandeld op basis van de meting van hun longfunctie. De longfunctie is
weliswaar bepalend voor de ernst van de ziekte, maar heeft weinig
relatie met de hoeveelheid klachten die mensen door hun COPD ervaren.
Het meten van klachten en de gezondheidstoestand met behulp van een
vragenlijst blijkt een geschikte methode voor het sturen van de
behandeling van COPD in de dagelijkse praktijk, zo blijkt uit het
promotieonderzoek van Janwillem Kocks. Ook blijkt de vragenlijst het
ziektebeloop bij opname in het ziekenhuis goed te kunnen voorspellen.
Op 1 juni 2011 promoveert Kocks aan de Rijksuniversiteit Groningen.
De hoeveelheid klachten en de gevolgen daarvan op het leven wordt de
gezondheidstoestand genoemd. Voor het bepalen van de
gezondheidstoestand bij COPD zijn vragenlijsten ontwikkeld en
gevalideerd. De Clinical COPD Questionnaire (CCQ) bestaat uit 10 vragen
in drie categorieën: klachten, de functionele status (dat wat patiënten
nog kunnen en doen) en de mentale status (hoe ze zich daarbij voelen).
Tot nu toe werden de vragenlijsten meer voor wetenschappelijk onderzoek
gebruikt, dan voor de behandeling van individuele patiënten. Kocks
heeft onderzoek gedaan naar de voorwaarden en mogelijkheden om de
behandeling van COPD te sturen op basis van de CCQ, in plaats van op
longfunctie alleen.
Betrouwbaarheid
De eisen aan de kwaliteit van een vragenlijst zijn hoger voor gebruik
bij de behandeling van individuele patiënten, dan voor het meten in
onderzoeksgroepen. In zijn onderzoek ging Kocks de betrouwbaarheid van
de CCQ na voor gebruik bij behandelingen op individueel niveau.
Daarvoor vergeleek hij de scores van patiënten en dokters op de
vragenlijst. Patiënten vulden de vragenlijst in vóór een bezoek aan de
longarts. Na het consult vulde de longarts de vragenlijst in over de
patiënt, zoals hij dacht dat de patiënt het ingevuld zou moeten hebben.
Vervolgens werden de patiënten uitgebreid geïnterviewd en met deze
gegevens werd een aantal longartsen en huisartsen gevraagd de
vragenlijst in te vullen. Alle beoordelingen van de artsen werden
vergeleken met die van de patiënten, waarbij gevonden werd dat de
scores goed overeen kwamen. Kocks concludeert dat de CCQ betrouwbaar
kan worden gebruikt voor individuele patiënten in de dagelijkse
praktijk. Nederland lijkt op dit moment voorop te lopen met dit idee om
de gezondheidstoestand, oftewel de ziektelast, te gebruiken als
leidraad voor de behandeling van COPD.
Gezondheidstoestand gemeten
Het gebruik van de CCQ vragenlijsten tijdens een opname in het
ziekenhuis voor een acute verergering van COPD (exacerbatie) is ook
onderzocht. De gezondheidtoestand gemeten met de CCQ blijkt te
voorspellen hoe snel mensen naar de intensive care overgeplaatst moeten
worden, na ontslag opnieuw worden opgenomen, of komen te overlijden.
Dit is in tegenstelling tot veel gebruikte metingen zoals het
zuurstofgehalte in het bloed of benauwdheidsgevoel die het ziektebeloop
in deze groep patiënten niet goed voorspelden. Kocks concludeert dat de
hulpverleners veel extra en zinvolle informatie krijgen door de CCQ te
gebruiken bij COPD patiënten met acute verergering.
Curriculum Vitae
Janwillem Kocks (Zwolle, 1980) studeerde geneeskunde aan de
Rijksuniversiteit Groningen en heeft vervolgens de opleiding tot
huisarts gevolgd. Tijdens de opleiding tot huisarts heeft hij zijn
promotieonderzoek uitgevoerd bij de afdeling Huisartsgeneeskunde en de
onderzoeksgroep Groningen Institute for Astma en COPD (GRIAC) van het
UMCG. De titel van het proefschrift van Kocks is "Towards health status
guided care in COPD using the Clinical COPD Questionnaire." Promotoren
zijn T. van der Molen en H.A.M. Kerstjens. Kocks blijft werkzaam als
huisarts in de Academische Huisartsenpraktijk Groningen en als
onderzoeker bij de afdeling Huisartsengeneeskunde van het UMCG.
Rijksuniversiteit Groningen