Eindhoven schaft kwaliteitsbeleid af, inclusief welstand
Amsterdam, 20110519 -- De gemeente Eindhoven schaft zijn beleid voor ruimtelijke kwaliteit af, inclusief de welstandscommissie en de welstandsnota. Eindhoven kan daardoor niet langer optreden tegen verloedering van de woon- en werkomgeving. Dat zal grote gevolgen hebben voor de waarde van het onroerend goed in de lichtstad, en raakt daarom alle inwoners en ondernemers in Eindhoven rechtstreeks in hun (financiële) belangen.
Het besluit om het kwaliteitsbeleid af te schaffen is afgelopen dinsdag door het college van B&W genomen. Inwoners van Eindhoven en andere belanghebbenden hebben nog enkele weken de gelegenheid om op het voorstel te reageren; in het najaar zal de gemeenteraad (mede op basis van de reacties) besluiten of het plan wordt uitgevoerd.
De Federatie Welstand, de landelijke vereniging van adviescommissies voor ruimtelijke kwaliteit, erkent dat gemeenten het wettelijke recht hebben om kwaliteitsbeleid af te schaffen. ‘Uit het besluit blijkt maar weer eens hoe flexibel de wetgeving met betrekking tot welstandsadvisering in elkaar zit. Elke gemeente kan haar eigen keuzes maken. Het is aan de lokale politiek om te bepalen of die keuzes verstandig zijn,’ aldus Federatie-directeur Flip ten Cate.
De consequentie van het Eindhovense voorstel is dat de gemeente niet meer kan optreden tegen verloedering van de woonomgeving. Oranje gekleurde voorgevels en andere ‘excessen’ zoals slecht materiaalgebruik, verveloze kozijnen, onlogische en onharmonische verhoudingen die de architectuur teniet doen, lelijke bouwsels in voor- en achtertuinen en op de daken: straks kan alles in de vijfde stad van Nederland. Omdat de gemeente niet meer ingrijpt, moeten bewoners op eigen kosten hun buurman voor de rechter dagen als ze denken dat bouwwerken op onrechtmatige manier hun belangen aantasten. Het voorstel verhoogt dan ook het risico op burenconflicten.
Duur plan
Verloedering in de woonomgeving leidt tot waardeverlies en gevoelens van onveiligheid. De neerwaartse spiraal die ontstaat door verwaarlozing van de omgevingskwaliteit kan alleen met zeer kostbare overheidsmaatregelen teruggedraaid worden, zoals bewezen wordt door de miljardeninvesteringen in stadsvernieuwing en de aanpak van de Vogelaarwijken. Met het voorstel van het gemeentebestuur worden alle inwoners van Eindhoven dan ook rechtstreeks in hun (financiële) belangen getroffen.
Eindhoven maakt niet alleen een eind aan het welstandsbeleid, maar trekt bovendien haar beeldkwaliteitplannen in, maakt een eind aan het kwaliteitsteam voor Vinexwijk Meerhoven en schaft het reclamebeleid af. Dat betekent dat er geen gemeentelijk instrumentarium overblijft – óók niet in de beschermde stads- en dorpsgezichten – waarmee de kwaliteit van de bestaande bebouwing kan worden beschermd. Voor een beperkt aantal nieuwbouwgebieden wil Eindhoven nog wel met supervisoren werken aan kwaliteit.
Dit alles zal gevolgen hebben voor de waarde van woningen en bedrijfsgebouwen, voor de aantrekkelijkheid van de stad als vestigingsplaats, voor winkelend publiek en toeristen, en daarmee voor de stedelijke economie. Recent onderzoek van het Centraal Planbureau toont aan dat overheidsinvesteringen in ruimtelijke kwaliteit de stad aantrekkelijker maken, hetgeen onder andere blijkt uit de prijs van een vierkante meter grond.
Tweede welstandsvrije gemeente van Nederland
Eindhoven is de tweede gemeente in Nederland die het welstandsbeleid geheel afschaft. Tot dusverre heeft alleen de gemeente Boekel (Noord-Brabant) geen welstandsbeleid. Wel zijn er veel gemeenten die delen van hun grondgebied welstandsvrij hebben gemaakt – vaak om er met moderne architectuur te kunnen experimenteren. Experimenten met vernieuwende architectuur zijn echter ook goed in te passen in de welstandspraktijk.
Ook Eindhoven heeft eerder enkele wijken welstandsvrij verklaard, maar het college heeft een evaluatie van dat experiment niet willen afwachten. Uit tussentijdse gegevens blijkt dat maar liefst een kwart van de bouwwerkzaamheden in die gebieden de norm van het vroegere kwaliteitsbeleid niet halen. Overigens hebben de bewoners van één van deze voorgestelde welstandsvrije wijken (namelijk de luxe villawijk De Karpen) zich twee jaar geleden met succes verzet tegen dat welstandsvrije experiment.
Federatie Welstand