Radboud Universiteit Nijmegen
Blauwdruk voor langdurige bescherming tegen malaria
Datum bericht: 26 april 2011
Een effectief vaccin tegen malaria laat al decennia op zich wachten.
Onlangs publiceerde onderzoekers van het UMC St Radboud een nieuwe
methode, die een goede bescherming tegen de malariaparasiet biedt. In
een online artikel in The Lancet beschrijven ze nu, dat die bescherming
bij vier van de zes vrijwilligers ook na tweeënhalf jaar nog werkt.
Hoogleraar Medische Parasitologie Robert Sauerwein: 'Het algemeen
geaccepteerde idee dat een opgebouwde bescherming tegen malaria ook
weer relatief snel verdwijnt, kan door dit onderzoek in de prullenbak.'
Jaarlijks krijgen ruim tweehonderd miljoen mensen malaria. Bijna een
miljoen mensen sterft aan die infectie en in meer dan tachtig procent
gaat het om kinderen onder de vijf jaar. Een werkbaar vaccin - waar al
tientallen jaren naar wordt gezocht - laat nog op zich wachten.
Efficiënte blokkade
In 2009 publiceerde de onderzoeksgroep van Robert Sauerwein, hoogleraar
Medische Parasitologie in het UMC St Radboud, een artikel over een
nieuwe, veelbelovende experimentele immunisatiemethode tegen malaria.
Sauerwein: 'Tien gezonde vrijwilligers die nooit malaria hadden gehad,
gebruikten enkele maanden het malariamedicijn chloroquine en werden in
diezelfde periode enkele keren aan de beet van meerdere besmette
malariamuggen blootgesteld. Op deze manier wekten de parasieten een
goede afweerreactie op, zonder dat de vrijwilligers
ziekteverschijnselen kregen. De opgebouwde afweerreactie was zo goed
dat de vrijwilligers daarna volledig beschermd bleken tegen een nieuwe
beet van besmette muggen zonder dat ze chloroquine kregen.'
Het onderzoek was belangrijk omdat voor het eerst werd aangetoond dat
je op een efficiënte manier volledige bescherming tegen malaria kunt
opwekken. Het was een hoopvol uitgangspunt voor een toekomstig
effectief malariavaccin, waaraan in de nationale en internationale
media veel aandacht werd besteed.
Parasiet in het geheugen
In een online artikel in The Lancet laat Sauerwein nu zien dat die
immuniteit ook veel langer blijft bestaan dan gedacht. Sauerwein: 'Als
mensen in malariagebieden na meerdere infecties en na enige jaren
uiteindelijk bescherming of immuniteit tegen malaria hebben opgebouwd,
dan wordt algemeen aangenomen dat die bescherming ook weer snel is
verdwenen. Het geheugen van het afweersysteem voor een doorgemaakte
malaria-infectie blijft daar maar enkele maanden intact. In het
Lancetartikel laten wij nu zien dat onze experimentele aanpak tot
jarenlange bescherming kan leiden. Zes van de oorspronkelijke tien
vrijwilligers hebben we na tweeënhalf jaar opnieuw blootgesteld aan
muggen met dezelfde malariaparasieten waarmee de vrijwilligers
oorspronkelijk werden geïnfecteerd. Vier van de zes lieten een
volledige bescherming zien en een bloedinfectie werd door hun
afweerreactie voorkomen. Ook de twee andere vrijwilligers vertoonden
een afweerreactie, maar die was niet meer sterk genoeg om het optreden
van een bloedinfectie met malaria tegen te houden.'
In The Lancet schrijven Sauerwein en zijn Nijmeegse collega's dat ze
dit eenvoudige experimentele immunisatiemethode beschouwen als
blauwdruk voor het opwekken van een langdurige bescherming tegen
malaria. Kan deze methode nu al worden toegepast in de praktijk? 'Nee,'
zegt Sauerwein, 'daarvoor moeten we eerst nog een aantal andere
belangrijke vragen beantwoorden. Onze vrijwilligers zijn na tweeënhalf
jaar geïnfecteerd met dezelfde malariastam die werd gebruikt voor de
eerste, oorspronkelijke infectie. In de praktijk worden mensen
geïnfecteerd door diverse malariastammen. Biedt deze vorm van
vaccinatie ook bescherming tegen al die andere stammen? Dat zijn we nu
aan het uitzoeken.' / Persbericht UMC St. Radboud