Wageningen Universiteit en Researchcentrum
Bio-energie bijt voedselvoorziening niet
21 apr 2011
Onderdeel: Wageningen UR
Energie opwekken met biomassa lijkt niet erg logisch in Mozambique, waar de landbouw amper genoeg opbrengt. Onderzoekers van Wageningen UR (University & Research centre) concluderen echter het tegendeel: kleinschalige vergisters leveren energie én meer voedsel op.
Nog steeds verschijnen er algemene studies over de voor- en nadelen van biobrandstoffen voor de voedselproductie in de wereld. Je kunt ook de landbouwpraktijk in een gebied als uitgangspunt nemen en dan eens kijken wat er mogelijk is. Dat deden Wageningse plantenwetenschappers en agrotechnologen in een gezamenlijk project in Mozambique.
De boerinnen op het platteland in Mozambique verbouwen mais en cassave. Mais is het basisvoedsel, cassave het reservevoedsel - bij een slechte maisoogst kun je er op terugvallen. De verwerking van cassave levert afvalproducten op, die nu weggegooid worden. Je kunt de schillen ook samen met ander afval in een vergister stoppen om biogas te produceren. Op dat gas kunnen de boerinnen gaan koken. Nu koken ze op brandhout. Dagelijks zijn ze twee tot drie uur bezig om dat brandhout te verzamelen. Met de productie van biogas kopen ze dus tijd. Die tijd kunnen ze dan steken in de productie en verwerking van cassave.
Bodemkwaliteit
Ander voordeel: de vergisting ontsluit allerlei nutriënten in de cassave en ander afval waardoor het restproduct een goede meststof is. Dat komt de bodemkwaliteit en de productiviteit van de landbouw ten goede. De boerinnen kunnen daardoor een hogere opbrengst aan cassave en mais realiseren. De vergister aan huis kost hen 350 dollar, maar door deze voordelen verdienen ze die in anderhalf jaar tijd terug.
In Zuidoost-Azië vinden de kleinschalige biovergisters al gretig aftrek onder boeren, in Afrika nog niet, vertellen Edna Zvinavashe en Wolter Elbersen van Wageningen UR Food & Biobased Research. De eerste rekende de economische haalbaarheid van biovergisters in Mozambique door in een artikel in Biofuels Bioproducts & Biorefining. Voorwaarde voor een succesvolle introductie is wel dat de boerinnen microkredieten kunnen verwerven om de vergister te bekostigen.
Elektriciteit
De onderzoekers hebben ook uitgezocht of lokale biovergisters op dorpsniveau haalbaar zijn. Zo'n installatie, die cassave en plantaardig afval omzet in ethanol en elektriciteit, kost 167 duizend dollar. De ethanol kan worden geëxporteerd, de elektriciteit wordt verkocht aan de dorpsbewoners die nu geen stroom hebben. Deze grootschaliger variant kan ook uit, maar is wel veel complexer. De ethanol moet een extra verwerkingsstap ondergaan om het te kunnen exporteren en het ontbreekt in de dorpen nog aan een elektriciteitsnet.
Maar ook bij deze biovergister op dorpsniveau komt de voedselzekerheid in de regio niet in gevaar, stelt Elbersen. 'Er is land genoeg in dit deel van Mozambique, alleen de landbouwproductiviteit is erg laag. Jaarlijks wordt slechts twintig procent van de community grounds rond een dorp gebruikt, de rest ligt braak om de bodemvruchtbaarheid te herstellen. Mest is een beperkende factor. De vergister zorgt voor efficiënte recycling van meststoffen, zodat de productie met twintig procent omhoog kan.'
Flexibel
Het onderzoek, uitgevoerd door de leerstoelgroep Valorisatie van plantaardige productieketens van Wageningen University, valt binnen het Competing Claims-programma van Wageningen UR. Elbersen pleit voor een flexibel bijmengsysteem voor biobrandstof, zodat boeren minder bio-energie produceren als de voedselprijzen hoog zijn en meer als ze laag zijn. 'Dan heeft bio-energie juist een dempend effect op de grote prijsschommelingen op de voedselmarkt.' | Albert Sikkema
Bovenstaand bericht is geproduceerd door de redactie van Resource, het blad voor Wageningen UR (University & Research centre). Meer informatie bij Pers- en wetenschapsvoorlichting van Wageningen UR, e-mail: pers.communicatie@wur of bij de redactie van Resource, e-mail: resource@wur.nl. Zie ook www.resource.wur.nl