Gebroken heup aanslag op oudere patiënt
Persbericht van Nivel
Operaties vanwege een gebroken heup zijn berucht vanwege de vele
complicaties en hoge sterfte. Van de bijna 18.000 patiënten per jaar
overlijdt één op de drie in het eerste jaar na opname. Een
overdrachtsinstrument, een patiëntveiligheidskaart en een
informatieboekje voor patiënten lijken slechts deels effectief om
hierin verbetering te brengen.
Heupfracturen komen vooral voor bij oudere mensen - de gemiddelde
leeftijd is 83 jaar. Deze patiënten zijn al minder mobiel en extra
kwetsbaar, en bovendien vaak minder mondig waardoor ze zelf niet tijdig
aan de bel trekken als er complicaties optreden. Een gebroken heup
betekent voor hen een ingrijpende operatie en een lang
revalidatietraject met een onzekere uitkomst. Na de breuk en operatie
gaan ze vaak hard achteruit. Van de bijna 18.000 patiënten per jaar
(bron RIVM) krijgt 43% procent complicaties, zoals decubitus, delier,
longontsteking en wondinfecties, en één op de drie overlijdt in het
eerste jaar na opname. Door hun leeftijd zijn ze bovendien kwetsbaarder
voor zorggerelateerde schade: 8% van de oudere patiënten met een
heupfractuur loopt schade op die potentieel vermijdbaar is, zo blijkt
nu uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van
de gezondheidszorg) en het EMGO+ instituut van VUmc. Voor alle
ziekenhuispatiënten is dit risico 2,9%.
Patiëntveiligheid
Juist voor deze extra kwetsbare groep patiënten zou je dus moeten
kijken naar verbetermogelijkheden. Naast dossieronderzoek naar
potentieel vermijdbare schade bij heupfracturen, deed het NIVEL daarom
ook onderzoek naar de effectiviteit van drie interventies om de
onbedoelde schade bij ouderen met een heupfractuur terug te dringen.
Eén interventie, de SBAR (Situation, Background, Assessment,
Recommendation), is een instrument om de overdracht tussen artsen en
verpleegkundigen zo te structureren dat er geen informatie verloren
gaat. De andere twee zijn gericht op patiënten en hun familie. De
patiëntveiligheidskaart - ontwikkeld door de NPCF - en een speciaal
ontwikkeld informatieboekje met aanbevelingen om complicaties na
ontslag te voorkomen (bundles), moeten patiënten en familie actiever
bij de nazorg betrekken.
Interventies op maat
Verpleegkundigen en patiënten zijn over het algemeen positief over de
interventies. Verpleegkundigen zien de SBAR overdrachtschecklist als
een welkome aanvulling bij de overdracht. Toch bleek de checklist
tijdens de onderzoeksperiode weinig gebruikt te worden vanwege vooral
praktische belemmeringen. Patiënten waren bij het uitreiken van het
materiaal ook overwegend positief en een deel heeft de
patiëntveiligheidskaart en het boekje ook gelezen, toch kan ook een
substantieel deel van de patiënten zich later niet meer herinneren
boekje en kaart te hebben gekregen. "Hoe kun je patiënten het beste
informatie aanbieden en controleren of deze beklijft? Wellicht dat
informatiemateriaal per patiëntengroep nog meer op maat moet worden
aangeboden", stelt NIVEL-programmaleider prof. dr. Cordula Wagner.
"Heel veel gaat schriftelijk, zodat patiënten het kunnen nalezen. Maar
ze lezen het niet na. Misschien moeten we het op een heel andere manier
aanbieden, opdat het meer effect heeft."
Onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd op de afdeling chirurgie/traumatologie van
één academisch, één topklinisch en één algemeen ziekenhuis. Eén
topklinisch ziekenhuis diende als referentie. Met informatie uit
enqu(ee)tes onder (verpleeghuis)artsen, ambulancepersoneel,
verpleegkundigen en verzorgenden zijn de vijf belangrijkste
risicomomenten in kaart gebracht. Vervolgens werden meer dan 600
medische dossiers van mensen met een gebroken heup beoordeeld om aard
en omvang van onbedoelde en potentieel vermijdbare schade te bepalen.
Daarna werd onder bijna 200 ouderen met een gebroken heup een
interventieonderzoek uitgevoerd. De effectiviteit van de SBAR werd
beoordeeld tijdens overdrachtmomenten, de effectiviteit van de
patiëntveiligheidskaart en het informatieboekje door interviews
achteraf met patiënten.
Subsidiënt
-ZonMw
Samenwerkingspartner
- EMGO+ VUmc
Links:
http://www.nivel.nl
Organisatie info:
Nivel
Razende Robot Reporter