Radboud Universiteit Nijmegen
PB 2011- 43
Nijmegen, 12 april 2011.
Postume presentatie promotieonderzoek over Poolse migranten
Dicht houden van grenzen voor EU-werknemers heeft onbedoelde effecten
Het dicht houden van grenzen voor arbeidskrachten uit armere EU landen heeft geen zin. Het heeft als onbedoeld effect dat werkgevers of werkzoekenden uitwijken naar andere routes, zoals zelfstandige arbeid, detachering of illegale tewerkstelling. De werknemers worden niet beschermd door het Nederlands arbeidsrecht met als gevolg onderbetalingen en oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt.
Dat blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Migratierecht van de Radboud Universiteit Nijmegen naar Poolse migratie naar Nederland in de periode rond de toetreding van Polen tot de Europese Unie (2001-2007). Het onderzoek is verricht door de in juli 2010 overleden promovenda Cathelijne Pool. Op vrijdag 15 april wordt haar boek Migratie van Polen naar Nederland in een tijd van versoepeling van migratieregels gepresenteerd.
De studie beschrijft hoe de Nederlandse overheid heeft gereageerd op de komst van de Poolse migranten. Eenzelfde effect lijkt zich nu voor te doen bij werknemers uit Bulgarije en Roemenië die in Nederland nog enkele jaren van het vrij verkeer binnen de EU zijn uitgesloten.
Europese regelgeving getraineerd door voorwaarden
Polen werd in 2004 lid van de EU. Hoewel Nederland aanvankelijk een liberaal toelatingsbeleid voorstond, werd kort voor de toetreding van Polen besloten om toch een overgangstermijn voor Poolse werknemers in te stellen. Ze kregen pas per 1 mei 2007 dezelfde toegang tot de Nederlandse arbeidsmarkt als andere unieburgers.
Emeritus hoogleraar migratierecht Kees Groenendijk, begeleider van het onderzoek: 'Europese regelgeving kwam Nederland soms niet goed uit. Zo bood EU-regelgeving Poolse werknemers de mogelijkheid om zich als zelfstandige te vestigen, maar werd dat door de Nederlandse overheid bemoeilijkt door allerlei voorwaarden. Datzelfde doet de overheid nu ook met de Europese regels die Turkse migranten op grond van de Associatie van Turkije met de EU een sterke rechtspositie geven.'
Liberalisatie leidt tot minder blijvende vestiging
De toelatingsregels zijn uiteindelijk in stappen versoepeld. Dat heeft wel tot meer migratie geleid, maar veel Polen keren ook weer terug. Vanwege het vrije verkeer zijn de Polen minder geneigd zich blijvend te vestigen dan de vroegere 'gastarbeiders' uit Turkije en Marokko, met wie zij vaak vergeleken worden. Liberalisatie van de migratieregels leidt tot minder blijvende vestiging.
Maatregelen minister Kamp
De kwestie is actueel nu minister Kamp heeft aangekondigd voor 15 april een brief naar de Tweede Kamer te sturen met een breed pakket aan maatregelen om de problemen met migranten uit Midden- en Oost-Europa aan te pakken. Volgens professor Groenendijk blijft het thema van de migratie uit Polen voorlopig nog op de politieke agenda en kunnen de uitkomsten van de studie van Cathelijne Pool kunnen van nut zijn. Zo kan het aanbieden van taalcursussen Nederlands aan Poolse migranten, die geen Engels of Duits spreken, hun afhankelijkheid van uitzendbureaus en werkgevers verminderen.
Cathelijne Pool, Migratie van Polen naar Nederland in een tijd van versoepeling van migratieregels. Den Haag: Boom Juridische uitgevers, Centrum voor Migratierecht Radboud Universiteit Nijmegen.