Raad van State: presentatie jaarverslag 2010
Persbericht van Raad Van State
EVENWICHTEN VERSCHOVEN, GRENZEN VERVAAGD
Het evenwicht tussen staat en samenleving, tussen wetgever, bestuur en
rechter en tussen bestuurders en professionele uitvoerders is in de
afgelopen decennia verschoven, grenzen zijn vervaagd. Een van de
gevolgen is een groter beroep op de rechter. Om de druk op de rechter
te verminderen, worden de drempels in de toegang tot de rechter
verhoogd. Dat neemt de oorzaken van de onevenwichtigheden niet weg.
Daarvoor is verbetering van de kwaliteit van bestuur en wetgeving
nodig.
Dit is te lezen in de Algemene beschouwingen bij het jaarverslag 2010
van de Raad van State. Vice-president Tjeenk Willink legt daarin dit
jaar 'verantwoording' af voor zijn visie op het openbaar bestuur. Hij
verklaart waarom in de verhouding tussen politiek en bestuur sterke
nadruk op het bestuur ligt en welke gevolgen dat heeft. Verder bepleit
hij herdefiniëring van het primaat van de politiek en gaat hij in op de
kabinetsformatie als moment waarop de verhouding tussen politiek en
bestuur, Kamer(meerderheid) en kabinet opnieuw wordt geijkt.
Onevenwichtigheid in het staatsbestel brengt de stabiliteit van de
democratische rechtsstaat in gevaar. Versterking van de politieke
functie ten opzichte van het bestuur is een van de mogelijkheden om
deze onevenwichtigheid weg te nemen.
Dat kan worden bereikt door een grotere afstand tussen regering en de
Kamer. Dat schept ruimte voor een open politiek debat in het parlement.
Dat debat moet scherper worden onderscheiden van het publieke debat via
de media. Daarnaast is het besef nodig dat politieke democratie
onbestaanbaar is zonder actief burgerschap, dat door politiek en
bestuur wordt erkend en geaccepteerd en de ruimte krijgt. Ten slotte
ligt de kracht van de democratische rechtsstaat in de kracht van zijn
instituties (parlement, rechterlijke macht, regering, adviescolleges,
e.d.). Als evenwichten verschuiven en als tegenwichten wegvallen, komt
het op de instituties aan.
Wanneer de verknoping van politiek en bestuur een obstakel vormt voor
de versterking van de eigen functie(s) van politieke instellingen
(parlement, politieke partijen), is de kabinetsformatie niet alleen het
moment om een nieuw kabinet te vormen, maar ook een mogelijkheid om een
scherper onderscheid tussen politiek en bestuur te bewerkstelligen. In
kabinetsformaties gaat het om verdeling van bestuurlijke macht, waarin
alle volksvertegenwoordigers partij zijn. Juist dan hangt veel af van
de gemeenschappelijke spelregels en omgangsvormen. Twee staatkundige
instituties spelen daarbij een belangrijke rol: de nieuw verkozen
Tweede Kamer en de Koning. Uit het verloop van de kabinetsformatie 2010
is duidelijk geworden dat opnieuw moet worden nagedacht over de positie
van deze twee instituties in het proces van kabinetsformatie en over de
gedragsregels die in de onderlinge verhouding gelden.
Raad van State
Op 1 september 2010 is de herstructurering van de Raad van State in
werking getreden. De gewijzigde wet dwingt tot een scherper zicht op de
institutionele taak van de Raad. Die taak is het leveren van een
bijdrage aan eenheid, legitimiteit en kwaliteit van het openbaar
bestuur in de democratische rechtsstaat. De beide hoofdtaken van de
Raad, advisering en bestuursrechtspraak, zijn geen doelen op zich, maar
middelen tot behoud en versterking van de kwaliteit van het openbaar
bestuur. Als wetgevingsadviseur ziet de Raad toe op het bestuur als
medewetgever. Als bestuursrechter waakt de Raad ervoor dat het openbaar
bestuur de grenzen van het recht niet overschrijdt. Als nagenoeg enige
institutie heeft de Raad van State te maken met de drie staatsmachten:
wetgever, bestuur en rechter. Daardoor kan hij een verbindende rol
spelen door aandacht voor het gemeenschappelijk fundament dat de drie
staatsmachten gemeen hebben: de constitutie, de relatie tussen de
nationale rechtsorde en de Europese, de interbestuurlijke verhoudingen
en de staatkundige verhoudingen binnen het Koninkrijk.
Advisering
De Afdeling advisering van de Raad van State adviseert regering en
parlement over voorstellen van wet, goedkeuring van verdragen en
ontwerp-algemene maatregelen van bestuur. In de advisering staat de
kwaliteit van de wetgeving centraal. De Afdeling advisering past
daarvoor een drieledig toetsingskader toe: de beleidsanalytische, de
juridische en de wetstechnische toets. Bij de beleidsanalytische toets
wordt het voorstel in zijn context geplaatst en worden de beleidsmatige
aspecten van een voorstel geanalyseerd. Bij de juridische toets staat
de juridische kwaliteit van de regeling centraal. Het jaarverslag
besteedt in het bijzonder aandacht aan het thema 'Bescherming van de
persoonlijke levenssfeer'. Er is een directe relatie tussen de
technologische ontwikkelingen en het grondrecht van de bescherming van
de persoonlijke levenssfeer. Technologische ontwikkelingen kunnen
leiden tot spanning met de bescherming van de persoonlijke levenssfeer,
maar met behulp van dezelfde technologie kunnen deze grondrechten soms
ook beter worden beschermd.
Bestuursrechtspraak
In vervolg op voorgaande jaren heeft de behoefte aan effectieve
geschillenbeslechting ook in 2010 veel aandacht gekregen in de praktijk
van de Afdeling bestuursrechtspraak. In deze tijd waarin alles snel
moet, wordt ook van de rechter - terecht - snelheid verlangd. De
wetgever geeft dat duidelijk aan door middel van verschillende wetten
en wetsvoorstellen die beogen versnelling te bereiken. Nieuwe
wetgeving, toegenomen werklast als gevolg van hoge(re) instroom en
veranderende maatschappelijke verwachtingen over de rol van de
bestuursrechter vergen bezinning op werkwijzen en processen. Eind 2010
is bij de Afdeling bestuursrechtspraak het programma Maatwerk gestart
onder de noemer 'effectiever en efficiënter door zaaksdifferentiatie'.
De rode draad van deze aanpak is het streven naar vergroting van
effectiviteit en efficiency, naar finale geschillenbeslechting en naar
versterking van de rechtsvormende rol van de Afdeling
bestuursrechtspraak als hoogste bestuursrechter van het land.
Cijfers
In 2010 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
bijna 13.500 juridische procedures afgehandeld. Dit is ten opzichte van
het jaar daarvoor een forse toename van bijna 3.000 zaken. Het aantal
ingekomen zaken is in 2010 eveneens enorm toegenomen (bijna 15.000 in
2010 tegenover ruim 11.000 in 2009). Deze toename is vooral veroorzaakt
door een grote instroom van vreemdelingenzaken. De gemiddelde
doorlooptijden van de zaken liggen nog steeds binnen de wettelijke
termijn.
In 2010 legden regering en parlement in totaal 558 zaken ter advisering
voor aan de Raad van State. In 2010 heeft de Raad van State 600
wetgevingsadviezen uitgebracht. Ruim vier vijfde van alle
adviesaanvragen werden binnen twee maanden afgedaan; meer dan de helft
binnen één maand.
Bij dit persbericht is een bijlage zichtbaar op www.perssupport.nl
*
Links:
http://www.raadvanstate.nl
Bijlage:
* samenvatting van het jaarverslag raad van state 2010pdf
Razende Robot Reporter