LOFAR houdt vinger aan pols van radio hemel
Persbericht van ASTRON-Netherlands Institute for Radio
Astronomy
Een internationaal team van sterrenkundigen heeft met de Internationale
LOFAR Telescoop (ILT), ontworpen en gebouwd door ASTRON, meer dan
honderd pulsars waargenomen. Pulsars maken felle regelmatige radio
flitsen, als een hartslag, met een eigen stabiel ritme van 40 tot wel
3800 slagen per minuut. Daarvan maakte het team de gevoeligste
"hartfilmpjes" ooit op deze waarneemfrequentie. Deze eerste LOFAR
resultaten worden vandaag publiek, en binnenkort gepubliceerd in het
wetenschappelijke tijdschrift Astronomy & Astrophyics.
Radio pulsars zijn roterende neutronensterren, die worden gevormd als
zware gewone sterren ontploffen. Ze zijn beroemd vanwege hun extreem
regelmatige radio pulsen. Door subtiele afwijkingen in die pulsen
kunnen sterrenkundigen zelfs de vervorming in tijd-ruimte rond de
pulsar bepalen. Daarmee wordt onderzocht hoe zwaartekracht en materie
veranderen als je veel massa extreem sterk samendrukt.
In 1967 werd de eerste pulsar bij toeval ontdekt, op een
waarneemfrequentie van 81 MHz (een frequentie vergelijkbaar met een FM
radio). LOFAR grijpt terug op een vergelijkbare techniek, maar is de
eerste radiotelescoop waarbij een krachtige supercomputer de signalen
van duizenden eenvoudige antennes combineert. Daarmee zoekt LOFAR de
hele hemel af naar nieuwe radio pulsars.
Daarnaast kunnen veel bronnen op heel verschillende delen van de hemel
continue worden bewaakt. "Ons artikel laat zien hoe je met LOFAR de
pulsar hemel in de gaten kunt houden", zegt de hoofdauteur van het
artikel, Dr. Ben Stappers van Universiteit Manchester. "In die
gevoelige eerste filmpjes zien we al direct dat sommige pulsars anders
flitsen dan werd gedacht".
Dr. Jason Hessels, astronoom bij ASTRON, zegt: "Van alle telescopen op
aarde is LOFAR de beste om de langste radiogolven waar te nemen. Die
zijn vooral interessant omdat pulsars daar op hun felst zijn, en omdat
de manier waarop ze stralen daar verandert."
Het artikel beschrijft ook de zoektocht naar nieuwe pulsars die op het
ogenblik gaande is. "We laten zien dat LOFAR gevoelig genoeg is om alle
nog onbekende pulsars te vinden in ons deel van de Melkweg", zegt
astronoom Dr. Joeri van Leeuwen van ASTRON. "En we verwachten felle
radio explosies te ontdekken op nog veel grotere afstand in het
Heelal."
*
Razende Robot Reporter