7 april 2011
Steeds meer mensen ervaren grote tijdsdruk bij de combinatie van werk
en privé. Werktijden en tijden waarop mensen een beroep kunnen doen op
de maatschappelijke dienstverlening zijn niet goed op elkaar afgestemd.
Daarom is het nodig zowel in de dienstverlening als in bedrijven de
tijd en de plaats van het werk slimmer te organiseren. De SER doet
hiervoor aan onderwijs en kinderopvang, gezondheidszorg en gemeenten en
aan het bedrijfsleven concrete aanbevelingen. Dat staat in het
ontwerpadvies Tijden van de samenleving, dat de SER op vrijdag 15 april
zal vaststellen.
Aanpassing langs twee sporen
De commissie die het advies heeft voorbereid, bepleit een oplossing van
knelpunten langs twee sporen: bedrijven en `omgeving'. Om de werktijd
en de tijd waarin privétaken moeten worden verricht beter op elkaar aan
te sluiten, zijn aanpassingen in de maatschappelijke dienstverlening
noodzakelijk. De overheid heeft hierbij een stimulerende en
faciliterende taak. Ook bedrijven moeten zich bij de organisatie van
tijd en plaats van arbeid rekenschap geven van de veranderende
werkelijkheid. Werknemers willen meer invloed en zeggenschap over de
tijd waarop en de plaats waar zij hun werk doen. Tegelijkertijd moeten
bedrijven kunnen inspelen op toenemende internationale concurrentie en
hun productie en diensten snel daarop kunnen afstemmen. Dit vereist
aanpassingsvermogen van die bedrijven maar ook van de mensen die daar
werken. Al deze ontwikkelingen vragen om een slimmere organisatie van
de tijd en plaats van arbeid en dienstverlening.
Combinatie van strategieën
Het probleem van de tijdsdruk wordt nu vaak opgelost via deeltijdwerk:
mensen gaan minder werken en stemmen zo hun werk en privétaken af op de
mogelijkheden die de omgeving biedt. Dit houdt mede de traditionele
tijdsindeling in stand met als gevolg maatschappelijke kosten. Om te
komen tot een slimmere organisatie van arbeid en dienstverlening is een
combinatie van strategieën nodig. Behalve aan tijd- en plaatsongebonden
werken (Het Nieuwe Werken) denkt de commissie ook aan de inzet van
verlof en het aanpassen van arbeidsuren, zoals tijdelijk meer of minder
werken en variatie in begin- en eindtijden. De maatschappelijke
omgeving moet een bijdrage leveren door optimale benutting van digitale
serviceverlening en een verschuiving of verruiming van openingstijden.
Bedrijven kunnen meer mogelijkheden bieden voor tele- en thuiswerk.
Sluitend dagarrangement schoolgaande kinderen
De commissie stelt vast dat in het onderwijs en de kinderopvang een
meer eigentijds en sluitend dagarrangement nodig is voor 4-12 jarigen.
Belangrijk uitgangspunt is dat school- en opvangtijden aansluiten op
werktijden en dat optimaal gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden
van een volledig weekvenster, waarbij ook de woensdag en de vrijdag als
reguliere werkdagen gelden. Een eerdere start van de voorziening,
regelmaat in schooltijden op alle weekdagen en invoering van een
continurooster zijn hierbij behulpzaam. De primaire
verantwoordelijkheid voor een dergelijk sluitend dagarrangement van
onderwijs en opvang ligt bij de overheid. De invoering van een
eigentijds en sluitend dagarrangement voor 4-12 jarigen beschouwt de
commissie als een eerste stap in de ontwikkeling naar integrale
kindvriendelijke centra voor 0-12 jarigen.
Gezondheidszorg en gemeenten
Ook in de gezondheidszorg lopen werkenden tegen tijdsknelpunten op. De
commissie beveelt huisartsen aan meer over te gaan tot telefonische
spreekuren en digitale dienstverlening (afspraken en herhaalrecepten
via internet, e-consulting). Beperking van wachttijden en verschuiving
of verruiming van het spreekuur naar de randen van de werkdag bieden
voor werkenden uitkomst. Ook ziekenhuizen moeten er alles aan doen
wachttijden te beperken en afspraken van verschillende diensten meer op
elkaar te laten aansluiten. Apotheken zouden minimaal één avond in de
week of op zaterdag open moeten zijn.
Gemeenten adviseert de commissie vooral te blijven investeren in
digitale dienstverlening, in informatievoorziening via websites en in
het beperken van wachttijden. De publieksbalies zouden één avond in de
week open moeten zijn van 19.00 tot 21.00 uur.
Doel advies
De aanbevelingen over een slimmere organisatie van tijd en plaats van
arbeid en dienstverlening dragen bij aan:
* een betere combineerbaarheid van werk en privé over de gehele
levensloop,
* hogere arbeidsdeelname en duurzame, optimale arbeidsinzet van
werkenden, en
* duurzame economische groei, met behoorlijke perspectieven
(economische bedrijvigheid en deugdelijke banen en arbeidspatronen)
voor alle betrokkenen.
De commissie ziet het beter afstemmen en slimmer organiseren van tijd
en plaats van arbeid en dienstverlening, met toepassing van
technologieën als ICT, als een vorm van sociale innovatie, die kan
bijdragen aan de verhoging van de duurzamere arbeidsparticipatie om de
toekomstige welvaart van Nederland te waarborgen.
Stand van zaken
Dit staat in een ontwerpadvies aan de minister van OCW. Het advies is
voorbereid door een commissie onder voorzitterschap van kroonlid Tini
Hooymans. De SER zal het advies vaststellen in zijn openbare
vergadering van vrijdag 15 april 2011.
---
Sociaal-Economische Raad