Ecorys
Nieuw Europees Witboek Transport: ambitieuze doelen voor een low-carbon
transportsysteem in 2050
gracht 6 april 2011 - Op 28 maart jl. presenteerde de Europese
Commissie een nieuw Europees Witboek over Transport. De vorige versie
dateert van 2001. In Transport 2050 licht de Commissie haar plannen toe
voor een gemeenschappelijke transportruimte en zet ze in op een
concurrerende en brandstofefficiënte vervoerssector. Ecorys juicht deze
ambities toe en onderschrijft het belang van veel van de maatregelen.
Tegelijkertijd signaleren we echter een aantal belangrijke omissies.
Ambitie: in 2050 70% minder emissies t.o.v. 2008
De Commissie streeft naar een grondige hervorming van het huidige
vervoerssysteem in Europa. Tegen 2050 wil ze de volgende belangrijke
doelstellingen hebben bereikt: geen auto's op conventionele
brandstoffen meer in steden, 40% duurzame koolstofarme brandstoffen in
de luchtvaart, een vermindering van de emissies van de scheepvaart met
minstens 40%, en een modal shift van 50% van het middellange
passagiers- en goederenvervoer van de weg naar het spoor en het water.
Dit alles moet leiden tot een vermindering van de vervoersemissies van
60% tegen het midden van de eeuw ten opzichte van het niveau van 1990.
In vergelijking met 2008 komt dit neer op een vermindering van 70% van
de vervoersemissies.
Concretisering initiatieven veelal vrijblijvend
Deze doelstellingen stellen Europa voor een flinke opgave. De Commissie
heeft binnen 40 actiegebieden 131 veelal relevante en zinnige
initiatieven aangewezen die moeten bijdragen tot het realiseren van de
doelstellingen. Net zoals in het verleden schept de Commissie in veel
gevallen de kaders, en dienen deze op een later moment verder ingevuld
te worden door de Europese Commissie en/of door de lidstaten zelf. Dit
kan echter betekenen dat zaken niet concreet worden opgepakt, of
sub-optimale compromissen opleveren. Ook legt de Commissie bij sommige
gevoelige onderwerpen een knip tussen enerzijds quick wins die binnen
de huidige Commissie-termijn moeten worden gerealiseerd en anderzijds
ambitieuzere maatregelen die voor een later moment staan gepland. Een
voorbeeld hiervan is de (terugkerende discussie over de)
internalisering van de externe kosten van het verkeer. Voor 2016 wordt
ingezet op de toepassing van gemeenschappelijke principes in de
lidstaten, en tussen 2016 en 2020 wordt gestreefd naar volledige en
verplichte internalisering van externe kosten voor weg- en
spoorvervoer, en gedeeltelijke internalisering voor de luchtvaart en
het maritiem transport. Overigens zet de Commissie ook op de korte
termijn al in op een nieuw beprijzingsinitiatief in de vorm van een
infra-heffing voor vrachtauto's.
Gemiste en nieuwe kansen
Ecorys signaleert daarnaast dat het Witboek niet ingaat op de
mogelijkheden die lange-zware vrachtwagens (LZV) bieden voor een
efficiënter goederenvervoer. Resultaten van proeven in Nederland met
LZV laten een positief effect op het brandstofverbruik zien. Tevens
tonen ze aan dat er maatschappelijke voordelen te behalen zijn (per
saldo lagere emissies). Hoewel er bij een grootschalige introductie een
lichte verschuiving van binnenvaart en spoor naar de weg kan
plaatsvinden, heeft eerder Ecorys-onderzoek uitgewezen dat de
transport- en logistieke sector in het algemeen de LZV niet als
bedreiging ziet van intermodaal transport.
De Commissie erkent het belang van binnenhavens om het wegverkeer in
steden te ontlasten. Er ontbreken echter concrete voorstellen voor het
slechten van barrières die het gebruik van die binnenhavens kunnen
stimuleren. Ecorys heeft de afgelopen twee jaar diverse gemeenten en
provincies in Nederland concreet geadviseerd hoe het gebruik van
binnenhavens kan worden versterkt.
In het Witboek benadrukt de Commissie ook het belang om binnen
afzienbare tijd een Europees multimodaal transportinformatiesysteem te
realiseren om daarmee het aanbod van intermodaal transport beter
inzichtelijk te maken. Op dat gebied heeft Ecorys in het Europese
onderzoeksproject BE LOGIC een eerste stap gezet door met zijn partners
de European Intermodal Route Finder (EIRF) te ontwikkelen. Met deze
tool kan de gebruiker - via een database die ruim 800 intermodale
terminals in Europa bevat - intermodale transportdiensten (per spoor,
binnenvaart of zee) op de betreffende route vinden. De Commissie heeft
al aangegeven dat de EIRF zeker een vervolg verdient.
Ook erkent de Commissie dat er momenteel voor werknemers met een
leaseauto een perverse prikkel is ingebouwd om zoveel mogelijk te
rijden. De Commissie overweegt fiscale maatregelen om dit tegen te
gaan. Ecorys is op het gebied van de leaseauto bezig met de
implementatie van Mobiliteitsleasing. In dit systeem wordt via een
persoonsgebonden mobiliteitsbudget een gedragsverandering ten aanzien
van het gebruik van de leaseauto bewerkstelligd, wat leidt tot een
forse vermindering van het aantal leaseautokilometers. Daarnaast
adviseert Ecorys over de inzet van fiscale maatregelen om vergroening
van het wagenpark te stimuleren.
Verder wijst de Commissie op het belang van de internationale dimensie
in verkeer en vervoer en kijkt zij over de Europese grenzen heen. Zo
onderstreept ze bijvoorbeeld het belang van een gemeenschappelijke
luchtvaartruimte (58 landen) voor efficiënt en veilig internationaal
luchtvervoer. Ecorys heeft onlangs in een effect-rapportage de
welvaartswinsten hiervan in beeld gebracht. Het streven naar
uitbreiding van internationale emissiehandel naar transportsectoren is
eveneens een actie waaraan Ecorys al de nodige bijdragen heeft
geleverd.
Conclusie
Samengevat zien wij de Europese Commissie een ambitieus nieuw
transportsysteem schetsen. Veel van de aangekondigde maatregelen zullen
bijdragen om dit te realiseren, maar deze maatregelen alleen zijn
onvoldoende. De grootste uitdagingen zijn om ook in de huidige
Commissie-periode samen met de lidstaten reeds grote stappen te maken,
niet te veel vooruit te schuiven, en om de aangekondigde maatregelen
veel meer te concretiseren.
Neem