Rechtvaardiger woonruimteverdelingsysteem
31-03-2011
Het huidige systeem van woonruimteverdeling in Almere functioneert
niet; te veel mensen die een sociale huurwoning nodig hebben, vallen nu
buiten de boot. Daarom wordt het Convenant Woonruimteverdeling, dat
dateert uit 2007, vervangen door een Huisvestingsverordening. Kern van
deze verordening is dat woningen worden toegewezen op basis van
inkomen, dat passendheidscriteria worden geïntroduceerd en dat de
urgentieregeling fors wordt uitgebreid. Van de vrijkomende woningen
wordt de helft verloot, de andere helft wordt toegewezen op basis van
inschrijfduur.
Adri Duivesteijn, wethouder Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling in
Almere: "Er ontstaat een rechtvaardig systeem, omdat er inkomenseisen
worden gesteld en urgent woningzoekenden worden geholpen. Doordat de
geslotenheid van het huidige systeem wordt doorbroken, wordt de sociale
woningvoorraad voor iedereen toegankelijk. De rechten die
ingeschrevenen hebben opgebouwd blijven behouden, maar door 50% van de
woningen te verloten krijgen anderen ook een reële kans op een woning,
en ontstaat een dynamischer systeem." Het college van Burgemeester en
Wethouders heeft ingestemd met de Huisvestingsverordening; de
verordening wordt nu doorgeleid naar de gemeenteraad.
Het huidige systeem
In de loop der jaren heeft het bestaande systeem van
woonruimteverdeling zich ontwikkeld tot een verzekeringssysteem. Mensen
plaatsen zich preventief op de wachtlijst, zonder dat zij direct een
sociale huurwoning nodig hebben. Dat blijkt ook uit de cijfers; op een
totaal van circa 76.000 huishoudens, staan in Almere circa 40.000
huishoudens ingeschreven als woningzoekend. Slechts 10.000 daarvan
reageren één of meerdere keren per jaar op een woning. Zo ontstaat er
recht op een woning, enkel gebaseerd op de duur van de inschrijving.
Daarbij worden er geen inkomenseisen gesteld.
Door het ontbreken van een urgentieregeling - nu komen alleen
woningzoekenden die zich in een levensbedreigende situatie bevinden in
aanmerking - vallen veel urgent woningzoekenden, bijvoorbeeld mensen
die zich in sociaal of medisch opzicht in een schrijnende situatie
bevinden, buiten deze urgentieregeling. Een structurele uitbreiding van
de urgentieregeling is wenselijk.
Verder wordt, volgens de huidige afspraken, slechts 60% van de woningen
toegewezen aan huishoudens met een inkomen tot de huurtoeslaggrens. Dit
lage percentage bevordert scheefwonen. Daarbij is er nu geen sprake van
passenheidseisen met betrekking tot de huishoudens- en woninggrootte
(anders dan voor goedkope vijfkamer woningen).
Door de huidige inrichting van het woonruimteverdelingsysteem komen
woningzoekenden voor wie de sociale voorraad primair bedoeld is
onvoldoende aan een woning. Omdat de economische crisis leidt tot grote
stagnatie binnen de woningmarkt, is de noodzaak van een rechtvaardige
woonruimteverdeling nog urgenter geworden.
Tegen deze achtergrond heeft de gemeenteraad - met de vaststelling van
de Woonvisie Almere 2.0 in 2009 - vastgelegd dat de verdeling van
sociale huurwoningen wordt gewijzigd: "Er komt zo spoedig mogelijk een
Huisvestingsverordening. Toewijzing in het nieuwe systeem zal naast
keuzevrijheid ook criteria kennen als `inkomen' en `urgentie'". In het
Oostvaardersakkoord 2010 - 2014 is de aanvullende afspraak gemaakt dat
wordt uitgegaan van een `gewogen loting': "De nieuwe verordening gaat -
via een gewogen loting - uit van een toewijzing van sociale
huurwoningen op basis van urgentie en inkomen."
Huisvestingsverordening
De gemeente Almere kiest daarom voor een rechtvaardiger systeem van
woonruimteverdeling, dat wordt vastgelegd in een algemeen geldende
Huisvestingsverordening. Kern van deze verordening:
- Sociale huurwoningen zullen zoveel als mogelijk worden toegewezen aan
woningzoekenden die hier gezien hun inkomen op zijn aangewezen. Daarbij
worden passendheidseisen gehanteerd.
Toelichting: De gemeente wil meer woningen toewijzen aan huishoudens
die behoren tot de doelgroep. In de nieuwe verordening komen mensen met
een inkomen boven EUR 46.000 niet langer in aanmerking voor een woning
met een huur tot EUR 652. Woningen met een huur lager dan EUR 554, 75
worden met voorrang toegewezen aan huishoudens met een inkomen dat
recht geeft op huurtoeslag (maximaal EUR 29.350). Huishoudens met een
urgentieverklaring krijgen altijd voorrang. Ook voor nieuw gebouwde
sociale koopwoningen wil de gemeente inkomenseisen stellen, zodat deze
schaarse woningen terecht komen bij huishoudens die daar - gezien hun
inkomen - op aangewezen zijn. Voor woningen met een vrij op naamprijs
tot EUR 183.843 komen huishoudens in aanmerking met een jaarinkomen tot
EUR 46.000.
In de nieuwe verordening is sprake van passenheidseisen voor wat
betreft huishoudens- en woninggrootte, en zullen huishoudens- en
woninggrootte dus beter op elkaar aansluiten. Met deze maatregelen
wordt scheefwonen tegengegaan.
- Door een verruiming van de urgentieregeling krijgen ook
woningzoekenden met sociale en medische urgentie voorrang op
woonruimte.
- Het huidige, statische systeem verandert in een rechtvaardiger, open
en daardoor dynamisch systeem; 50% van de vrijkomende sociale
huurwoningen wordt verdeeld via loting, 50% via inschrijfduur.
Toelichting: Om te voorkomen dat het systeem van woonruimteverdeling
zich opnieuw ontwikkelt tot een verzekeringssysteem, wordt de helft van
de vrijkomende woningen verloot. Dat gebeurt één om één: de eerste
woning die vrijkomt wordt verloot, de volgende woning wordt toegewezen
aan de persoon die het langst ingeschreven staat, de daarop vrijkomende
woning wordt weer verloot. Mensen hoeven zich niet in te schrijven om
mee te loten; het huidige gesloten systeem transformeert dus tot een
open systeem. De sociale woonvoorraad is niet langer enkel toegankelijk
voor mensen die al jarenlang staan ingeschreven, maar voor iedereen die
tot de doelgroep behoort. Omdat mensen actief moeten meeloten, wordt
het systeem ook dynamischer. Huishoudens die wel staan ingeschreven
kunnen reageren op woningen die worden verloot én op woningen die op
basis van inschrijfduur worden toegewezen; per saldo hebben zij dus een
dubbele kans. De rechten van woningzoekenden die nu staan ingeschreven,
blijven behouden.
- Het nieuwe systeem beoogt daarnaast ook de doorstroming op de
Almeerse woningmarkt te bevorderen, en kansen te bieden aan starters en
woningzoekenden uit de regio die zich in Almere willen vestigen. Zo
worden sociale en economische structuren versterkt. Hiertoe worden
onder meer bindingseisen opgenomen: woningzoekenden moeten een
maatschappelijke of economische binding met de regio Almere hebben, om
voor een sociale huur- of nieuwbouw koopwoning in aanmerking te komen.
Vervolg
Omdat het gaat om ingrijpende wijzigingen, is meermalen intensief
overlegd over het woonruimteverdelingsysteem. Al in 2008 is het
bestuurlijk overleg tussen de gemeente en de drie convenantpartners
gestart, en met de installatie van het Platform Wonen in 2009 is dit
overleg breder getrokken.
De conceptverordening wordt nu doorgeleid naar de gemeenteraad, die
hier uiteindelijk een beslissing over neemt. Als de gemeenteraad
instemt met de voorstellen kan, in nauwe samenwerking met de
woningcorporaties, worden gestart met de nadere uitwerking en de
voorbereidingen van de invoering. Als alles gereed en getest is en de
wijzigingen uitgebreid onder de aandacht van alle woningzoekenden zijn
gebracht, zullen de nieuwe regels naar alle verwachting op 1 januari
2012 in werking treden.
Bijlage(n)
* Schema Woonruimteverordening (pdf 66.7K)
Gemeente Almere