ChristenUnie
Voordewind in Libië-debat: lessen trekken en fouten toegeven
dinsdag 29 maart 2011 20:36 Voordewind: ,,Voorzitter, laat ik beginnen
met het uitspreken van dankbaarheid voor het feit dat de drie
militairen en de evacués die nu weer veilig thuis zijn, dat was
namelijk geen vanzelfsprekendheid. En ik wil ook onze respect
uitspreken voor de drie militairen die onder hele moeilijke
omstandigheden hun werk hebben moeten doen.
Defensie heeft een evacuatieactie uitgevoerd die risicovol was voor de
levens van drie Nederlandse militairen. Het advies van de MIVD kon niet
op tijd worden gegeven en werd niet afgewacht, ook omdat de MIVD met
een onderbemensing zat vanwege de zondag. Voorzitter u weet dat de
ChristenUnie een voorstander is van de zondag als rustdag, maar in
sommige beroepen moet er nu eenmaal worden doorgewerkt.
Doorgaand op de MIVD voorzitter.Dat advies van de MIVD wordt niet
openbaar gemaakt, dus we weten dus ook niet of dat advies negatief is
geweest. Wat we wel weten is dat er actie is ondernomen zonder het
advies van de MIVD dus zonder een risicoanalyse te hebben ontvangen.
Voorzitter, dit gaat toch tegen de reguliere procedure in. Kan de
minister akkoord geven zonder dit advies van de MIVD. Belangrijk
element van dit debat voor de ChristenUnie is dat er helderheid komt
over de procedure. Kan een missie, in dit geval een evacuatiemissie,
gestart worden zonder dat een belangrijke schakel, de MIVD, hierin is
gekend?
Voorzitter, ook de vraag: Waarom heeft de Defensiestaf in Den Haag de
MIVD in het geheel niet betrokken bij de plannen voor de missie naar
Sirte. Was dat wel gebeurd zo zegt het voormalig hoofd van de MIVD in
de media, `dan had de MIVD meteen gehandeld. Hij noemt dat volstrekt in
strijd met datgene wat militair gangbaar is. Volgens het hoofd is het
kletskoek dat de MIVD niets weet. Er had beeldmateriaal, luchtfoto's
internetverkeer van locals als ook informatie van zusterdiensten in het
buitenland geraadpleegd kunnen worden. Graag dus opheldering waarom de
Defensiestaf de MIVD niet heeft geraadpleegd.
Houding van de minister ten opzichte van de MIVD
Laat ik daarbij ook aangeven dat de houding van de Minister van
Defensie mijn fractie toch wel verbaasd heeft. Met name de manier
waarop hij de eventuele inbreng van de MIVD in deze kwestie afdeed als
zijnde `toch niet relevant'. Dit valt bij de ChristenUnie in de
categorie van eens maar nooit meer. Een minister hoort voor zijn
manschappen te staan.
Alternatieve vluchtplannen
Dan nog de cruciale vraag wat de noodzaak en urgentie was van de hele
evacuatieoperatie. De noodzaak want de ingenieur van Royal Haskoning
had eerder aangegeven zelf daar geen noodzaak toe te zien, maar liet
zich overhalen door zijn bedrijf. Als we onze militairen inzetten in
risicovolle gebieden, moeten we er zeker zijn dat het risico
verantwoord is en opweegt tegen de alternatieven.
In dit geval had dat kunnen betekenen alternatieve vluchtroutes door
bijvoorbeeld het beveiligingsteam of indien mogelijk door het Bosnische
vliegtuig. In dit verband is nog steeds de vraag relevant waarom De
Tromp niet de haven van Sirte is binnengevaren. Andere marineschepen
van andere landen deden dit schijnbaar wel. Graag dus ook nog
opheldering over het Bosnische vliegtuig. Het kabinet heeft daar tot nu
toe nog geen opheldering over kunnen verschaffen.
Lekken?
Ook blijft het antwoord onduidelijk hoe het kwam dat strijders van
Kadaffi de helikopter konden opwachten en zo gemakkelijk konden
overmeesteren. Het kabinet rept over de mogelijkheid van een lek maar
zegt dat niet meer te kunnen achterhalen. Ik heb begrip voor het feit
dat dit onder andere afhangt van informatie van de Libiërs, welke we
niet hoeven te verwachten. Maar hoe zit het bijvoorbeeld met de
mogelijkheid dat telefoonlijnen zijn afgetapt? Het kabinet geeft aan
dat de kans hierop gering is. Waar is dit op gebaseerd? Is het niet zo
dat dit wel te verwachten valt gezien het dictatoriaal regime en het
feit dat een buitenlandse ingenieur wellicht om economische motieven
een interessant figuur is om af te luisteren?
Lessen trekken en fouten toegeven
Voorzitter, we moeten ons niet helemaal opsluiten in deze ene casus.
Maar het is wel cruciaal dat hier lessen worden getrokken, het kabinet
heeft aangegeven dat het `lessons learned' proces al is ingezet. Prima
maar in dit debat graag wel duidelijk welke lessen er te trekken zijn.
Dit is belangrijk, met name nu we aan de vooravond staan van twee
nieuwe missies in Kunduz en met de bijdrage aan de no fly zone.
Voorzitter, afsluitend zou de ChristenUnie-fractie dus van de
bewindslieden willen horen welke fouten er concreet zijn gemaakt en wat
we vanaf nu beter gaan doen.
Joël Voordewind