Aan de slag met Econofysica
De Leidse natuurkunde gaat aan de slag met de econofysica: in mei start
een keuzevak voor derdejaars bachelorstudenten en de speciaal
aangetrokken assistant professor, de Italiaan dr. Diego Garlaschelli,
pakt momenteel zijn koffers uit. Hij is aangesteld in een tenure
track en kan uitgroeien tot de eerste Leidse hoogleraar
Econofysica. Over het huwelijk tussen de natuurkunde en financiële
wereld.
Natuurkundige inzichten
Aanstichters van de Leidse econofysica zijn voormalig medewerker van
Instituut-Lorentz Fernando Vos en Duyfken Trading Knowledge BV.
Mede-eigenaar van dit bedrijf is Reindert Stoffer, Leids
natuurkunde-alumnus. Duyfken handelt in obligaties, opties en futures
op grond van natuurkundige inzichten en wil bewerkstelligen dat dit
nieuwe deelgebied landt in de Universiteit Leiden. Daarvoor biedt het
bedrijf ook financiële ondersteuning.
Verbreding van de opleiding
Volgens theoretisch fysicus dr. Peter Denteneer, in Leiden vanaf het
begin betrokken bij het nieuwe gebied, past Econofysica in het streven
om de opleiding Natuurkunde te verbreden. Zo worden in de bachelor nu
ook maatschappijgerichte vakken gegeven als Fysica van energie, Fysica
van moderne technologie en Magnetische resonantie, het principe achter
de (medische) MRI-scans.
Empirische wetenschap
Universitair docent Dr. Diego Garlaschelli kan zich ontwikkelen tot
hoogleraar Econophysics.
Universitair docent Dr. Diego Garlaschelli kan zich ontwikkelen tot
hoogleraar Econophysics.
Wat de econofysica â die overigens in de VS, Frankrijk en Italië al
langer bestaat â beoogt is wetmatigheden en correlaties te ontdekken in
de ontwikkeling van bijvoorbeeld de aandelenkoersen, de prijs van goud
of olie, of het Bruto Nationaal Product van landen, binnen een bepaald
tijdsbestek. Dat kan een dag zijn (âDe koersen worden, als ik het wel
heb, elke 30 seconden ververstâ, zegt Denteneer) of een periode van
weken, maanden of jaren. Anders dan wiskunde is natuurkunde een
empirische wetenschap. Denteneer: âNatuurkunde verklaart verschijnselen
in de omgeving. De aandelenkoersen kun je als zoân verschijnsel
beschouwen. Voorspellen gaat te ver, het gaat om het vaststellen van
patronen en, op basis daarvan, de waarschijnlijkheid van gebeurtenissen
en een betrouwbare inschatting van risicoâs.â
Crash
Er zijn allerlei parallellen tussen de processen in de financiële
wereld en natuurkundige processen te bedenken, stelt Denteneer. âEen
crash van de financiële markten kan worden vergeleken met water dat
tot het kookpunt komt. De fase-overgang die dan plaatsvindt, kondigt
zich al veel eerder aan met allerlei correlaties. Het is goed denkbaar
dat je die ook kunt aantreffen op de financiële markten. En er zijn
ook parallellen tussen een crash en een aardbeving.â Andere wiskundige
noties die in de natuurkunde veel worden gebruikt en ook van belang
zijn in de econofysica zijn onder meer stochastiek
(waarschijnlijkheidsrekening), speltheorie en chaostheorie. De
studenten die het keuzevak volgen krijgen ook college in de werking van
de aandelenmarkten en alles daaromheen.
Trekker
Dr. Diego Garlaschelli, afkomstig van Santâ Anna School of Advanced
Studies in Pisa, Italië, is trekker van de Leidse econofysica. Deze
maand heeft hij zich metterwoon in Nederland gevestigd. Hij is
aangesteld als tenure track assistant professor, wat wil zeggen dat hij
kan doorgroeien naar het hoogleraarschap. Duyfken financiert zijn
aanstelling. In mei maakt Garlaschelli in het bachelor-keuzevak
Econofysica - voor derdejaarsstudenten - zijn entree als docent.
Jan Tinbergen
Nobelprijswinnaar Jan Tinberg, ook een theoretisch natuurkundige in de
economie.
Nobelprijswinnaar Jan Tinberg, ook een theoretisch natuurkundige in de
economie.
Met de econofysica knoopt de Leidse natuurkunde aan bij de historie:
Jan Tinbergen studeerde in Leiden theoretische natuurkunde en
promoveerde in 1929, aan de vooravond van de Grote Depressie, bij de
beroemde natuurkundige Paul Ehrenfest. In 1969 kreeg Tinbergen de
(eerste) Nobelprijs voor de Economie. âEr werken al veel natuurkundigen
in de financiële wereldâ, vertelt Denteneer. âZe zijn er graag gezien
omdat ze enorme gegevensbestanden kunnen herleiden tot de paar getallen
waar het echt om gaat. Ik ben ervan overtuigd dat natuurkundigen een
gezonde rol gaan spelen bij het inzichtelijk maken van ieders risicoâs
in de financiële wereld.â
Universiteit Leiden