Een klinkende choreografie van pvc-buizen
Hij speelt zelf piano, maar voert als onderdeel van zijn promotie een
compositie op pvc-buizen uit. Componist Paul Craenen (1972) onderzoekt
plaats en rol van het lichaam in de muziek. âIk ben geïnteresseerd in
wat aan het klankresultaat voorafgaat.â
Oud: het klankproduct staat voorop
Paul Craenen
De beweging van de percussionist naar het trommelvel, van de hand die
de pianotoetsen streelt. Die choreografie, zelf een deel van de
muzikale boodschap; wat kun je daar als componist mee? Klassieke
componisten en choreografen willen die menselijke maat zo veel mogelijk
uitschakelen, onzichtbaar maken. Het gaat hen om de zuivere klank die
het instrument produceert, om de illusoire gewichtloosheid van de
danser: de mens moet zichzelf daarbij juist zo veel mogelijk afwezig
maken. Hij is een dienaar van de kunst, wiens inspanningen alleen
bedoeld zijn om de toeschouwer met het eindresultaat ervan te
betoveren.
Nieuw: het muzikaal proces staat centraal
Paul Craenen, die dinsdag 29 maart zijn proefschrift âGecomponeerde
uitvoerder. Het musicerende lichaam vanuit compositorisch perspectiefâ
verdedigt, voelt zich juist verwant met componisten die oog hebben voor
het totale muzikale proces. Hij promoveert in het DocARTES-programma
voor musici. Zij moeten niet alleen een wetenschappelijk proefschrift
afleveren, maar ook laten zien dat hun onderzoek hun
uitvoeringspraktijk heeft veranderd.
Hij begon zijn onderzoek vanuit een fascinatie voor de muziek van de
Duitse componist Helmut Lachenmann. Craenen: âMuziek waarin een
perspectiefverandering optreedt. Daarbij is niet zozeer het
klankresultaat op zich van belang, maar vooral ook de condities
waaronder het ontstaat. De lichamelijke actie naar het instrument toe,
de inspanning die geleverd wordt, de soorten technieken die worden
toegepast. Die horen ook bij de muzikale boodschap.â Craenen wil die
âtotaalbenaderingâ compositorisch betekenis geven door niet alleen de
schijnwerper te richten op het klinkende product, maar op het hele
muzikale proces.
Dansende pvc-buizen
Het resultaat is een soort âklinkende choreografieâ, zoals ook bij zijn
uitvoering op maandag 28 maart met pvc-buizen het geval is. âIk heb
een soort installatie van pvc-buizen gebouwd die wordt gecombineerd met
microfoons die gaan feedbacken. Dat geluid manipuleren we door de
buizen ten opzichte van de microfoons en de luidsprekers te bewegen. We
hebben een muzikale constructie gemaakt die een soort choreografie
wordt: zowel wij als de buizen zijn in beweging.â Daarbij speelt
Craenen ook met de identiteiten van de uitvoerders: op het ene moment
gedragen ze zich als musici, op een ander moment lijken ze technici, en
dan weer dansers. âHet aftasten van die grensgebieden staat voorop in
mijn artistieke praktijk.â
Toeschouwers beïnvloeden geluid
Voor de (lichamen van de) toeschouwers voorziet hij in de toekomst ook
een rol: âIk heb weleens een installatie gebouwd waarbij de plek van de
luisteraar invloed had op het geluid. Zo kan straks alles en iedereen
participeren in het muzikale proces. Een oude droom, maar
compositorisch gezien een formidabele uitdaging.â
Driedaagse promotie
Craenen houdt zondag 27 maart om 20 uur een lezing over zijn
proefschrift, en op maandag 28 maart om 20 uur een uitvoering van zijn
werk, beide keren in Scheltema (Marktsteeg 1). Hij verdedigt zijn
proefschrift dinsdag 29 maart om 16.15 uur in het Academiegebouw.
Promotor is prof.dr. Frans de Ruiter. In alle gevallen is
vooraanmelding noodzakelijk
Links
* Video: Uitvoering van âTubesâ, voor pvc-buizen en
feedbackinstallatie, door Cathy van Eck en Paul Craenen
* Video: Uitvoering van âGueroâ door Helmut Lachenmann
* Academie der Kunsten, samenwerkingsverband van de UniversiteitÂ
Leiden en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag
* Koninklijk Conservatorium Den Haag
* docARTES doctoraatsprogramma voor praktijkgeoriënteerd onderzoek
in de muziek
* Kunsten en wetenschappen bachelor en master
(22 maart 2011/Malou van Hintum)
Universiteit Leiden