âDe ramp in Japan zal later een turning point blijkenâ
âEr bestaat niet zoiets als een tijdloze Japanse ziel.â Dat zegt de
kersverse hoogleraar Modern Japan Katarzyna Cwiertka. De eerste maand
van haar professoraat was meteen een vuurproef: Japan werd getroffen
door een vernietigende aardbeving en tsunami, en Cwiertka moest zich
staande houden in het mediageweld.
Overheid en burgers
Hoogleraar Modern Japan Katarzyna Cwiertka: âHet is moeilijk te zeggen
wat de ramp precies gaat betekenen voor Japan.â
Hoogleraar Modern Japan Katarzyna Cwiertka: âHet is moeilijk te zeggen
wat de ramp precies gaat betekenen voor Japan.â
Volgens Cwiertka is de huidige ramp de grootste voor Japan sinds de
Tweede Wereldoorlog. âHet is moeilijk te zeggen wat het precies gaat
betekenen voor Japan, maar ik denk zeker dat er over twintig jaar zal
worden gesproken over deze tijd als turning point in de Japanse
geschiedenis.â Cwiertka legt uit dat het vooral de toch al broze
vertrouwensrelatie tussen de Japanse overheid en haar burgers zal zijn
die hier blijvende schade van zal ondervinden.
Oriëntalistisch
15 februari werd ze aangesteld als hoogleraar Modern Japan. Na de
aardbeving werd ze meteen in het diepe gegooid en moest ze onder meer
talloze media te woord staan. Daarbij werd haar meteen duidelijk dat er
soms een mismatch kan zijn tussen wetenschap en media. Cwiertka: âIn
een programma als RTL Boulevard is het voor een wetenschapper
natuurlijk notoir lastig opereren. Maar dat een blad als De Groene
Amsterdammer, een tijdschrift dat ik erg hoog heb zitten,
oriëntalistisch getinte artikelen publiceert met clichés en
regelrechte fouten, viel me echt tegen.â
Clichés
Afbeelding van een keuken uit de jaren â20 van de vorige eeuw. Veel
media willen doen geloven dat Japan er nog steeds zo uitziet.
Afbeelding van een keuken uit de jaren â20 van de vorige eeuw. Veel
media willen doen geloven dat Japan er nog steeds zo uitziet.
Juist omdat dit zoân belangrijke tijd is voor Japan, is het
noodzakelijk dat de media een goed genuanceerd beeld geven van de
gebeurtenissen, meent Cwiertka: âHelaas zien we altijd weer die oude
clichés voorbijkomen. Dat Japan een sterke schaamte- en schuldcultuur
kent, dat Japanners een gebrek aan emotie hebben en dat het individu
zich altijd wegcijfert ten behoeve van de groep. Maar dat zijn allemaal
antroplogische bevindingen uit de jaren â40 die vooral door de
Amerikanen werden gebruikt om Japan als exotische vijand af te
schilderen. Japan heeft zich sinds de jaren â60 enorm ontwikkeld tot
een modern land dat veel minder verschilt van het onze dan het in
eerste instantie lijkt. Er bestaat niet zoiets als een tijdloze,
onveranderlijke Japanse ziel.â Werk aan de winkel voor Japanologen dus,
ook in rustiger tijden.
Mens en object
Nu heeft Cwiertka het nog druk met het mediacircus en de problemen die
zijn onstaan voor de masterstudenten die op het punt staan om voor hun
studie naar Tokio vertrekken, maar zodra het weer mogelijk is wil ze
zich gaan storten op haar onderzoek. Dit onderzoek past perfect in
Asian modernities and traditions, één van de elf profileringsgebieden
waar de universiteit extra aandacht aan besteedt. âIk houd mij bezig
met materiële cultuur,â aldus Cwiertka, âgebruiksvoorwerpen die de
context van ons dagelijk leven vormen, zoals kleding, voedsel,
electronica en openbaar vervoer. Eigenlijk gaat het om de relatie
tussen mens en object in Japan en Oost-Azië.â Ik zou het prachtig
vinden als Leiden hét centrum wordt op dat gebied.â
(21 maart 2011/Coen van Beelen)
Â
Â
Over Katarzyna Cwiertka
Katarzyna (roepnaam Kasia) Cwiertka groeide op in het communistische
Polen. Als kind al raakte ze geïnteresseerd in het Verre Oosten en
verlangde ze naar het kapitalistische Japan. Cwiertka: âAls puber had
ik een rijzende zon op het plafond van mijn kamer geschilderd en ik at
al mijn eten met stokjes, na het eerst met mes en vork te hebben
kleingesneden.â
In 1986 ging Cwiertka Japans sturen in Warschau. Na twee jaar vertrok
ze voor drie maanden naar Japan. âHet was alsof de wereld veranderde
van zwart-wit naar kleur,â Aldus Cwiertka. Na haar afstuderen in 1990
verbleef ze nog een aantal jaar in Japan, waar ze een MA haalde. Ze
ontmoette haar toekomstige man die uit Nederland afkomstig was, en ging
met hem mee naar Leiden. Daar promoveerde ze in 1999 op haar
proefschrift The Making of Modern Culinary Tradition in Japan. Ze bleef
werkzaam in Leiden en werd 15 februari 2011 benoemd tot hoogleraar
Modern Japan.
Â
Â
Links
* Persoonlijke pagina van Kasia Cwiertka
* Persbericht over slecht geïnformeerde media
* Japanoloog Ethan Mark op Radio 1 over de media en Japan
* Japans studeren in Leiden, bachelor en master
* Onderzoekgebied Asian modernities and traditions
Universiteit Leiden