UMC Groningen
Blijvende hersenveranderingen bij moeder na ernstige vorm van
zwangerschapsvergiftiging
17 maart 2011
Bij vrouwen die herstellen van zwangerschapsvergiftiging waarbij de
hersenen betrokken zijn geweest (eclampsie) kunnen blijvende
hersenveranderingen aangetoond worden. Enkele jaren later merkt een
deel van de vrouwen in het dagelijks leven veranderingen in hun
geheugen en concentratievermogen, concludeert onderzoekster Annet Aukes
uit het Universitair Medisch Centrum Groningen. Bij deze vrouwen heeft
zij kleine veranderingen in de hersenen gevonden die mogelijk het
gevolg zijn van eclampsie. Ook wijzen deze veranderingen mogelijk op
aanleg voor hart- en vaatziekten. Aukes promoveert op 23 maart aan de
Rijksuniversiteit Groningen op dit onderzoek.
Lichaam geeft signaal
Een zeldzame complicatie van hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap
(zwangerschapsvergiftiging of pre-eclampsie) is vocht in hersenen van
de moeder waardoor kortdurende epileptische aanvallen kunnen optreden
(eclampsie). Aukes heeft gekeken naar de aanwezigheid van
hersenveranderingen bij vrouwen die pre-eclampsie of eclampsie hebben
gehad. In beide groepen werden kleine hersenveranderingen gevonden die
behoren tot het normale verouderingsproces, maar bij hen vaker
voorkomen dan bij leeftijdsgenoten die een gezonde, probleemloze
zwangerschap hebben gehad. Als oorzaak hiervoor denkt de onderzoekster
aan vocht in de hersenen. Ook lijken de veranderingen in beide groepen
verband te houden met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.
Aukes concludeert dat pre-eclampsie is op te vatten als een soort sein
van het lichaam dat het aanleg heeft voor hart- en vaatziekten.
Hoge bloeddruk heeft effect op vaten
Ongeveer 5-10% van de zwangere vrouwen in Nederland krijgt te maken met
een verhoogde bloeddruk. Waarom de hoge bloeddruk tijdens de
zwangerschap eclampsie kan veroorzaken is nog vrijwel onbekend, evenals
de invloed van zwangerschap op de hersenen. In dit onderzoek is met
behulp van proefdiermodellen gevonden dat de bloedvaten in de hersenen
tijdens zwangerschap minder adequaat de bloeddoorstroming kunnen
reguleren. Ook treedt de beschermende verandering in de opbouw van de
bloedvaten in reactie op te hoge bloeddruk niet op tijdens de
zwangerschap. Dit maakt de hersenen tijdens zwangerschap vatbaarder
voor het ontstaan van vocht en daardoor eclampsie.
Langetermijncomplicaties
Vrouwen die hersteld zijn van eclampsie kunnen toch blijvende
hersenveranderingen hebben ontwikkeld, die zichtbaar zijn op MRI-scans.
In de spreekkamer van de huisarts en gynaecoloog blijkt regelmatig dat
deze vrouwen geheugenproblemen rapporteren of concentratiestoornissen.
Tot voor kort werd dit over het algemeen gewijd aan het nieuwe
moederschap. Aukes heeft met vragenlijsten vastgesteld dat vrouwen met
eclampsie in hun voorgeschiedenis slechter scoorden op het cognitief
functioneren in het dagelijks leven, dan vrouwen met een gezonde
zwangerschap.
Dit onderzoek is verricht in het kader van het MD/PhD-traject van de
Junior Scientific Masterclass van het UMCG. Voor het onderzoek is
subsidie ontvangen van ZonMw, de Stichting HELLP-Syndroom en de
Nederlandse Hartstichting.
Promotiedatum: 23 maart 2011, 16.15 uur
Curriculum Vitae
Annet Aukes (Vollenhove (Brederwiede), 1984) studeerde geneeskunde aan
de Rijksuniversiteit Groningen. Zij voerde haar promotieonderzoek uit
in het UMCG bij de afdeling Obstetrie & Gynaecologie en de Graduate
School for Behavioral and Cognitive Neuroscience (BCN). Aukes heeft
samengewerkt met de afdelingen Neurologie, Obstetrie en Gynaecologie,
en Farmacologie van de University of Vermont in Burlington, VT, USA. De
titel van haar proefschrift is "Eclampsia & preeclampsia. Causes and
long term consequences of maternal brain involvement". Promotores zijn
prof. dr. J.G. Aarnoudse en prof. dr. M.J. Cipolla van de University of
Vermont, USA. Co-promotor is dr. G.G. Zeeman. Aukes werkt inmiddels als
arts-niet-in-opleiding bij de afdeling Obstetrie & Gynaecologie in het
Spaarne Ziekenhuis in Hoofddorp.