Persbericht van de Universiteit Utrecht
14 maart 2011
Witwassen in vastgoedsector is systematisch op te sporen
Aan de hand van drie indicatoren is te bepalen of vastgoed een rol speelt in het witwassen van geld. De belangrijkste indicator is een opvallende prijsverandering. De twee andere indicatoren zijn een buitenlandse eigenaar en een pas opgericht bedrijf als eigenaar. Tot deze conclusies komen hoogleraar Economie van de Publieke Sector Brigitte Unger en promovendus Joras Ferwerda in hun boek: 'Money Laundering in the Real Estate Sector: Suspicious Property'. Beide onderzoekers zijn verbonden aan de Utrecht University School of Economics (USE) en het kenniscentrum Instituties van de Open Samenleving (IOS) van de Universiteit Utrecht.
Volgens Unger biedt een flinke prijsverandering de mogelijkheid om crimineel geld toe te voegen aan de vastgoedportefeuille, of witgewassen geld er juist aan te onttrekken. Een buitenlandse eigenaar en een pas opgericht bedrijf kunnen er beide op gericht zijn de eigenaar te verhullen. 'Zo kan iemand die niet in de boeken wil komen een bedrijfje oprichten dat vervolgens de transactie doet, of iemand kan een transactie in het buitenland doen zodat de lokale autoriteiten zijn of haar achtergrond niet kennen'.
36 panden in Utrecht en Maastricht
In het onderzoek is voor alle tussen 2002 en 2006 verhandelde panden in Utrecht en Maastricht, bijna twaalfduizend, uitgezocht in hoeverre er indicaties zijn die geassocieerd worden met witwassen; zoals een sterk variërende verkoopprijs, ingewikkelde financieringsconstructies met dubieuze buitenlandse bedrijven en een ingewikkelde eigendomsstructuur met bedrijfjes waarvan de eigenaar onduidelijk is. Voor de 150 panden die het best voldeden aan dit profiel is vervolgens uitgezocht hoe de eigendomsstructuur in elkaar zit, hoe het pand gefinancierd is en in hoeverre hier mensen met een strafblad bij zijn betrokken. Aan de hand van deze analyse vonden de onderzoekers 36 panden met sterke aanwijzingen dat er iets niet in de haak is.
Niet-reactief opsporen
De resultaten uit het onderzoek hebben weliswaar betrekking op Utrecht en Maastricht maar zijn volgens Unger ook landelijk toepasbaar: 'Ons onderzoek laat zien dat witwassen in de vastgoedsector voortaan informatiegestuurd kan worden opgespoord, in plaats van reactief. Momenteel is een incident of aangifte vaak de aanleiding om witwassen in de vastgoedsector te onderzoeken, maar daarbij is de kans groot dat de 'nette zakelijke' crimineel nooit wordt gepakt. Bij onze informatiegestuurde opsporingmethode is die kans veel groter.'
Nederland is aantrekkelijk voor witwassen
Eerder onderzoek van Unger wees uit dat Nederland een aantrekkelijk land is voor witwassers, vooral door het uitgebreide financiële stelsel, de open economie en het feit dat een crimineel hier rustig kan genieten van zijn crimineel verdiende geld. In dat onderzoek is de omvang van witwassen in Nederland geschat op 18 miljard euro.
Onderzoek
De Utrechtse wetenschappers deden hun onderzoek samen met de Maastrichtse criminologen Hans Nelen en Luuk Ritzen, in opdracht van de ministeries van Financiën, Justitie en Binnenlandse Zaken. Aanleiding van het onderzoek was de onduidelijkheid over hoe witwassen in de vastgoedsector precies gebeurt, in welke mate dit in Nederland voorkomt en hoe het moet worden opgespoord.
Kenniscentrum Instituties van de Open Samenleving
In het Utrechtse kenniscentrum IOS verrichten economen, bestuurskundigen, sociologen, juristen en historici gezamenlijk onderzoek, voortbouwend op hun interdisciplinaire samenwerking binnen het Utrechtse focusgebied 'Origins and Impacts of Institutions'. Het kenniscentrum IOS wil inzicht geven in de werking van de regels van het maatschappelijke en economische verkeer. www.uu.nl/focusgebieden/institutions
Universiteit Utrecht