Pensioen is niet sexy, maar wel van levensbelang
donderdag 10 maart 2011
"We gaan voor gedegen. Dat klinkt weinig sexy, maar pensioen is ook
niet sexy. Pensioen is ingewikkeld, saai en traag, maar wel van
levensbelang." Dat stellen de onderhandelaars van de vakbeweging Peter
Gortzak van de FNV, Jaap Jongejan van CNV en Eddy Haket van MHP.
De afgelopen week is in de media veel gespeculeerd over een akkoord dat
al bijna rond zou zijn, over nul procent garantie en over technische
termen als nominaal, witteveenkader en premiestabilisatie. Hoe staat
het er nu voor en wat is de inzet van de vakbeweging? De
onderhandelaars van de vakbeweging doen een exclusief boekje open in de
Telegraaf.
Zelf kiezen
"Iedereen krijgt er een keer mee te maken, de een eerder dan de ander,
maar er komt in het leven een moment dat je wil stoppen met werken. Wij
werken nu aan de uitwerking van een nieuw pensioensysteem waar we het
vorig jaar met de werkgevers al over eens waren. Een nieuw systeem
waarin iedereen zelf mag kiezen wanneer hij wil stoppen met werken",
zegt Peter Gortzak, vice-voorzitter van de vakcentrale FNV en
onderhandelaar over AOW en pensioen.
AOW extra omhoog
"Een kapster bijvoorbeeld begint vaak al op haar zeventiende met
werken, een tandarts begint meestal pas op zijn 27ste aan zijn eerste
baan. Wij vinden dat de machinebankwerker met 65 jaar moet kunnen
stoppen als hij dat wil. In het nieuwe systeem wordt ook de
AOW-uitkering in het vervolg flexibel. Hoewel de AOW-leeftijd met de
stijgende levensverwachting meestijgt kan iedereen ook eerder stoppen
met werken, maar dan met een lagere AOW-uitkering. Om te voorkomen dat
hij of zij er teveel in inkomen op achteruit gaat spreken we nu af dat
de AOW extra omhoog gaat. Over de vraag hoeveel de AOW extra omhoog
gaat zijn we nog met de minister aan het praten."
Gezamenlijk doel
Jaap Jongejan, CNV-onderhandelaars pensioenen: "Ja, dat is een van de
vele punten die we nog bespreken met zowel de werkgevers als met de
minister. Die verhoging van de AOW moet wel voldoende zijn. Dat gaan we
niet loslaten. Dat kunnen we ook niet loslaten, want wij horen van onze
leden dat zij het inderdaad belangrijk vinden zelf te kunnen kiezen
wanneer zij stoppen met werken. En met 65 jaar stoppen als je een laag
inkomen hebt kan alleen als je uitkering ongeveer op hetzelfde niveau
blijft. Dat kan alleen als de AOW voldoende stijgt. Maar ik heb er alle
vertrouwen in dat we op een goed niveau uit gaan komen. We hebben er
samen met de minister belang bij om de langzame uitholling van de AOW
die al tientallen jaren gaande is op te heffen. Dus we hebben een
gezamenlijk doel."
Principe van solidariteit
Eddy Haket, pensioenvoorman van MHP, de vakcentrale voor middengroepen
en hoger personeel: "Voor onze leden die wat hoger opgeleid zijn en
vaak een wat hoger inkomen en een beter pensioen hebben is die
AOW-verhoging inderdaad iets minder cruciaal. Maar het gaat ook om het
principe van solidariteit. Daar is ons hele pensioenstelsel op
gebaseerd. En bovendien: de AOW en de aanvullende pensioenen zijn
natuurlijk onlosmakelijk aan elkaar gekoppeld. Als de AOW verder
uitgehold wordt moeten we zelf meer geld toeleggen in de aanvullende
pensioenen. Dus die verbetering van de AOW is en blijft belangrijk."
Nul procent garantie is absolute onzin
Gortzak van de FNV vult aan: "Daarnaast is het van het uiterste belang
dat we de juiste afspraken maken voor de aanvullende pensioenen. Ook
daar zijn we nog niet uit. Er is in verschillende kranten de afgelopen
week gespeculeerd dat het nieuwe systeem dat in de maak is in plaats
van 100 nog maar 0 procent garantie zou bieden. Dat is natuurlijk
absolute onzin. Wij zullen natuurlijk nooit akkoord gaan met het
opheffen van alle zekerheden over zoiets belangrijks als onze
pensioenen. Het is ons eigen verdiende geld, het is uitgesteld loon.
Dat gooi je niet zomaar uit het raam."
Jongejan: "Nul procent garantie op het pensioen zou betekenen dat alle
800 miljard euro die nu in de kas van de pensioenfondsen zit in rook
zou zijn opgegaan. Dat is natuurlijk niet het geval."
Tegenvallers beter opvangen
Haket: "Honderd procent garantie kunnen we in ons huidige
pensioenstelsel niet bieden en in een nieuw stelsel ook niet. Wat we
wel kunnen doen is een zo helder mogelijk systeem bedenken waarin
voldoende flexibiliteit zit om eventuele financiële tegenvallers te
kunnen opvangen. In de plannen waar we nu over praten zit meer
flexibiliteit, er staat minder vast. Daardoor kunnen we beter inspelen
op actuele gebeurtenissen.
"Als er in dat nieuwe systeem een financiële tegenvaller komt is het
onze bedoeling dat het mogelijk wordt om die te spreiden over meerdere
jaren in plaats van dat we in een keer moeten `afstempelen'. Bovendien
willen we ook nog een extra voorziening om tegenvallers beter op te
kunnen vangen. Want dat vindt niemand leuk. En als het goed gaat op de
beurs komen de financiële meevallers ook ten goede aan de deelnemers.
Dat is onderdeel van de afspraken die we proberen te maken. Dus de
berichten dat er vaker afgestempeld zou moeten worden in het nieuwe
systeem, daar klopt niets van."
Premie niet meer om de haverklap verhoogd
Gortzak: "Waar trouwens ook niets van klopt is de berichtgeving over de
premie stabiliseren. Alsof dat een weggevertje zou zijn aan de
werkgevers: Niets is minder waar. Niet alleen de werkgevers, maar net
zo hard de werknemers hebben er belang bij dat de premie niet meer om
de haverklap verhoogd wordt omdat het tegenzit. Dus beiden profiteren
van een premie die komt vast te liggen. Daarbij komt dat we met de
werkgevers hebben afgesproken dat de tegenvallers, maar ook de
financiële meevallers, terugvloeien in het systeem. Dus de werkgevers
houden er niets extra's aan over."
Meer premie is te grote aderlating
Jongejan: "Waarom een flexibeler systeem en niet gewoon de premie
omhoog? Die vraag krijg ik regelmatig en zie ik in de media ook
langskomen. Het is heel gemakkelijk gezegd: hup de premie omhoog. Maar
we reserveren nu met zijn allen al een vijfde van ons salaris, dus het
loon voor 1 van de 5 dagen die je werkt, voor onze oudedag. Een nog
groter deel van je salaris reserveren voor later is voor de meeste
mensen een te grote aderlating. Dat merk je in je dagelijks leven te
sterk in de portemonnee. We hebben het maximum wel bereikt wat dat
betreft. We zullen dus op een andere manier moeten opvangen dat we
langer leven."
Langer leven, dus langer werken
Gortzak: "Ja, dat is waar alles omdraait, dat vergeten we nog wel eens:
het goede nieuws is dat we met zijn allen steeds langer leven. Als je
langer leeft moet je meer geld opzij zetten voor later. Als dat niet
kan door een groter deel van je loon te reserveren, en dat hebben we
inderdaad geconcludeerd, dan moet je een andere oplossing zoeken. Dat
betekent langer werken.'
Beleggingen leveren meer op
Jongejan: "Maar waarom stoppen we dat pensioen nou in zo'n gevaarlijk
systeem waar beleggingen voor enorme tegenvallers zorgen? Waarom mag ik
m'n geld niet gewoon op de bank zetten? Die vragen krijgen we de
laatste dagen regelmatig, ook naar aanleiding van krantenberichten. Het
is heel simpel: als je je geld niet in een pensioenfonds stopt maar op
de bank zet dan levert het niet genoeg op. Dan heb je als je met
pensioen gaat een veel te laag inkomen. Dat komt door de
geldontwaarding. Als je je geld op de bank zet wordt het zeker niet
geïndexeerd. Als je je geld in een pensioenfonds stopt wordt het de
meeste jaren wel aangepast aan de inflatie en soms niet. De keuze is
snel gemaakt."
Haket: "Hoe we de mensen nou gaan overhalen om van het oude zekere
systeem naar het nieuwe onzekere systeem te gaan? Ik denk dat er niet
zo'n groot verschil is tussen het huidige stelsel en de plannen die wij
aan het uitwerken zijn als de meeste mensen denken."
Basis van huidige systeem overeind
Gortzak valt bij: "Het is eenvoudig: niets doen is geen optie meer. Ons
pensioenstelsel is prachtig maar stamt uit de vorige eeuw. We zullen
het moeten moderniseren, moeten aanpassen aan de moderne tijden.
Daarbij houden we de basis van het huidige systeem overeind:
solidariteit tussen jong en oud bijvoorbeeld. En we houden rekening met
mensen met lage inkomens en met de mensen die al met pensioen zijn
bijvoorbeeld. Met de grootste zorgvuldigheid zijn wij nu bezig om tot
de beste oplossing te komen voor een gedegen pensioenstelsel dat ons en
onze kinderen in staat stelt om ook in de toekomst van een mooie
oudedagsvoorziening te genieten."
Jongejan: "Wat er gebeurt als we niets doen? Als we niets doen zal er
nog minder vaak geïndexeerd gaan worden.' Haket: "Dan komen
pensioenfondsen in de problemen en moet er misschien wel vaker
afgestempeld gaan worden."
Samen staan we sterker
Gortzak: "Dan gaat het kabinet de AOW-leeftijd toch omhoog doen en gaan
we langer doorwerken zonder dat de AOW wordt opgehoogd. En dan moeten
we aan de cao-tafel in de bedrijven maar zien dat we andere
pensioenafspraken kunnen maken. Wij denken dat het beter is centraal
afspraken te maken om de werkgevers in toom te houden. Samen staan we
sterker, is ons devies."
Jongejan: "Hoe lang het nou nog gaat duren? Dat is moelijk te zeggen.
Het gaat zo lang duren als we nodig hebben om tot de beste oplossing te
komen voor een goed toekomstbestendig pensioenstelsel. Zover zijn we
nog niet."
Nog de nodige punten ter bespreking
Haket: "Nee, we hebben nog de nodige punten ter bespreking met zowel
werkgevers als met het kabinet. En daar hebben we dus tijd voor nodig.
Ik vind het niet zo erg dat het nog even duurt. We moeten dit
zorgvuldig doen. Het is van levensbelang voor ons allemaal: we willen
allemaal lekker kunnen werken en daarna lekker kunnen genieten van niet
meer werken. Daar doen we het voor!"
Geen garantie voor akkoord
Gortzak: "Een absoluut struikelblok of breekpunt valt er eigenlijk niet
te noemen. Het hangt allemaal met elkaar samen. Nee, ik geef geen
garantie dat er een akkoord komt. Eerst moeten we nog een flink aantal
punten adresseren. Ja, de hoogte van de AOW. Ja, rekensommen
bijvoorbeeld die aantonen dat het nieuwe pensioenstelsel inderdaad
beter bestand is tegen schokken op de financiële markt dan het huidige
systeem."
Oude rechten
"En ja, het invaren van de oude rechten, waar ook veel over geschreven
wordt, is nog een issue. We hebben van het ministerie begrepen dat hun
juristen er hard op gestudeerd hebben, en het lijkt helaas
ingewikkelder dan we hadden gehoopt. Maar er wordt driftig
doorgestudeerd, we geven de moed niet op. Het invaren van de rechten
die al opgebouwd zijn door de mensen die nu werken en de mensen die al
met pensioen zijn zijn belangrijk genoeg om de tijd voor te nemen. We
willen het voor iedereen goed regelen, niet voor de een iets beter dan
voor de ander. We leven met zijn allen langer, dan moeten we daar ook
met zijn allen de gevolgen voor dragen. Eind van deze maand een
akkoord? Jij zegt het."
FNV KIEM