Rijksmuseum
Rijksmuseum verwerft
renaissance meesterwerk
Het Rijksmuseum heeft een terracotta sculptuur verworven van de hand van
de Italiaanse meester Tommaso Porlezza Della Porta. De sculptuur van 22,5
cm stelt de Oudtestamentische profeet Balaam voor en werd vervaardigd
omstreeks 1575-1578. Het geboetseerde schetsmodel behoort tot de
allermooiste Italiaanse 16de eeuwse terracotta's die bewaard zijn gebleven.
Het beeld dat op basis van dit model werd gemaakt staat in Loreto, één van
de belangrijkste bedevaartplaatsen van Italië die jaarlijks miljoenen
pelgrims trekt.
Dit terracotta beeldje is het schaalmodel voor een levensgroot beeld in marmer, dat werd
gemaakt voor het Santa Casa in Loreto. De Santa Casa - letterlijk heilig Huis - is een
heiligdom dat werd gebouwd in de 16de eeuw rond de restanten van wat men sinds de
Middeleeuwen beschouwde als het geboortehuis van Maria. Dat huis was volgens
overlevering op wonderbaarlijke wijze door engelen uit Nazareth (in Palestina) naar
Loreto (Midden-Italië) gebracht. In de 16de eeuw was Loreto hét grote pauselijke bouw-
en sculptuurproject.
Veel belangrijke kunstenaars werkten gedurende de 16de eeuw in opdracht van het
Vaticaan aan de decoratie van het Santa Casa, waaronder de maker van dit beeldje:
Tommaso Della Porta uit Rome (c. 1546-1606). Het model ademt in houding en stijl de
geest van het genie Michelangelo. Niet voor niets werd het dan ook lange tijd beschouwd
als een werk van deze beroemde beeldhouwer.
Het Rijksmuseum is drie jaar bezig geweest om het kunstwerk te verwerven nadat Frits
Scholten, senior conservator beeldhouwkunst, het bij een Londense kunsthandelaar zag.
Toen was de sculptuur echter gereserveerd voor een Amerikaans museum. Vanwege de
financiële crisis kon dit museum de fondsen niet bijeenbrengen. Toen ook het Louvre
geïnteresseerd bleek in de profeet Balaam, zette het Rijksmuseum haast achter de
aankoop en wist op de valreep, met particuliere giften, de aanwinst binnen te halen.
Het Rijksmuseum bezit al een rijke collectie 17de-eeuwse terracotta's en kan met de
nieuwe verwerving vanaf heropening van het hoofdgebouw in 2013 ook de wortels van
deze vorm van beeldhouwkunst tonen. De profeet Balaam is dan het hoogtepunt van de
zaal waarin de Italiaanse renaissance wordt getoond.
Frits Scholten: 'Het beeldje is van groot belang vanwege de zeer hoge artistieke kwaliteit
en relatie met Loreto. Aan het internationale profiel van de Rijksmuseum-collectie wordt
met deze profeet een gezichtsbepalend element toegevoegd. Het is qua afmetingen klein,
maar toch monumentaal. Het grote beeld zit al in het kleine vervat'.
De verwerving van de sculptuur werd mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij,
het Migelien Gerritzen Fonds (een Fonds op Naam van het Rijksmuseum) en een
anonieme schenker.
Noot voor redacties
Rijksmuseum